هنگامی که نفس می کشید، بافت های نازک که ریه ها و دیواره قفسه سینه را پوشش داده اند و به نام پلورا شناخته می شوند، با یکدیگر برخورد داشته و به هم مالیده می شوند. به طور معمول این ارتباط مشکلی ایجاد نمی کند. زیرا ساختار بافت این نواحی به گونه ای است که هیچ اصطکاک تولید نمی کند. با این حال، هنگامی که این بافت ملتهب یا آلوده می شود، تحریک شده و تورم ایجاد می کند و باعث درد شدید می شود. این وضعیت به نام ذات الجنب و یا پلوریت شناخته می شود.
این بیماری شهرت تاریخی تلخی دارد. زیرا باعث مرگ برخی از شخصیت های تاریخی، از جمله کاترین مدیچی و بنجامین فرانکلین شده است.
خوشبختانه این بیماری دیگر شایع نیست. در طول سال های اخیر، آنتی بیوتیک های زیادی کشف شده است که در درمان و پیشگیری از عفونت های باکتریایی، که از نظر علمی علت اصلی ذات الجنب بودند، بسیار موفق عمل کرده اند. امروزه اکثر موارد این بیماری در نتیجه عفونت ویروسی رخ می دهد و مرگ و میر ناشی از این بیماری بسیار نادر است.
اطلاعات کامل و جامعی را در مورد علائم، علل، روش های تشخیص و درمان ذات الجنب یا همان پلوریت، در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت خواهید خواند. با ما همراه شوید.
علائم و نشانه های ذات الجنب چیست؟
علامت اصلی مرتبط با این بیماری درد شدیدی است که در زمان تنفس به سراغتان می آید. این درد ممکن است زمانی که نفس خود را نگه می دارید یا فشار روی ناحیه درد وارد می کنید کمتر شود. با این حال، درد ذات الجنب زمانی که عطسه، سرفه، یا حرکت می کنید، اغلب بدتر می شود. تب، لرز، و از دست دادن اشتها نیز ممکن است از علائم این بیماری باشد. البته این علائم بسته به شرایطی که موجب بیماری شده اند متفاوت هستند.
سایر علائم نشان دهنده ذات الجنب عبارتند از:
- درد در یک طرف قفسه سینه
- درد در شانه ها و پشت
- اجبار بدن به انجام تنفس کم عمق برای جلوگیری از ایجاد احساس درد
- سردرد
- درد مفصلی
- دردهای عضلانی
- تنگی نفس
ذات الجنب می تواند با تجمع مایع نیز همراه باشد. تجمع مایع در بدن باعث ایجاد فشار روی ریه ها می شود و کارکرد معمول ریه ها را دچار مشکل می کند. این تجمع مایع به نام پلورال افیوژن نیز شناخته می شود. این مایع ممکن است در ابتدا مانند کوسن عمل کند، و درد قفسه سینه را کم کرده یا ناپدید کند. افراد مبتلا به پلورال افیوژن، در نهایت با افزایش سیالات در این نواحی، ضعف تنفسی را تجربه می کند. این افراد ممکن است تب، لرز و سرفه های خشک نیز داشته باشد. این علائم می تواند عفونت در مایع جمع شده را نشان دهد. به این وضعیت آمپیم نیز گفته می شود.
چه چیزی باعث ذات الجنب در بدن می شود؟
عفونت ویروسی شایع ترین علت ایجاد این بیماری است. ویروس ها می توانند در ریه ها عفونت ایجاد کنند و در نهایت منجر به ذات الجنب شوند.
علل دیگر ابتلا به ذات الجنب عبارتند از:
- پنومونی باکتریایی
- برونشیت
- بیماری سل
- زخم قفسه سینه
- پارگی رگ
- آسیب وارده به دیواره قفسه سینه در بلند مدت
- تومور در ناحیه سینه یا ریه
- لخته شدن خون در شریان های ریه (به این حالت آمبولی ریه نیز گفته می شود)
- اختلال در سیستم ایمنی مانند لوپوس سیستمیک و آرتریت روماتوئید
- کم خونی سلول داسی شکل
- پانکراتیت، بیماری است که در آن پانکراس ملتهب می شود
- عوارض ناشی از جراحی قلب
- سرطان ریه
- لنفوم
- مزوتلیوما که سرطان ناشی از قرار گرفتن در معرض آزبست است
- عفونت های قارچی و انگلی
روش های تشخیص ذات الجنب
اولویت اول در تشخیص این بیماری، تشخیص محل و علت التهاب یا تورم است. پزشک ابتدا معاینه فیزیکی را انجام می دهد و سابقه پزشکی بیمار را بررسی می کند. او می تواند از یک یا چند آزمایش زیر نیز برای تشخیص استفاده کند:
اشعه ایکس قفسه سینه
اشعه ایکس قفسه سینه اجازه خواهد داد که دکتر ببیند که آیا در ریه ها التهاب وجود دارد یا خیر. این تصویر برداری معمولا در زمان دراز کشیدن بیمار گرفته می شود. دراز کشیدن به مایع جمع شده اجازه می دهد تا پخش شود و یک لایه را تشکیل دهد. اشعه ایکس قفسه سینه بایستی تأیید کند که مایع در ریه ها وجود دارد.
آزمایش خون
آزمایش خون می تواند به تعیین عفونت در بدن کمک کند. علاوه بر این، آزمایش خون نشان می دهد که سیستم ایمنی بدن چگونه کار می کند.
توراسنتز
در طول این آزمایش، پزشک بعد از این که تست های تصویر برداری حضور مایع در ریه ها را تایید کردند یک سوزن را وارد ناحیه قفسه سینه کرده و مایعی که جمع شده است را خارج می کند. این مایع از نظر حضور عفونت مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. با توجه به ماهیت تهاجمی و خطرات مرتبط با این آزمایش، از آن به ندرت برای نمونه برداری در این بیماری استفاده می شود.
سی تی اسکن
در صورت مشاهده هر گونه ناهنجاری در تصویر برداری اشعه X قفسه سینه، ممکن است توصیه شود که یک سری تصاویر دقیق و مقطعی از قفسه سینه با استفاده از سی تی اسکن تهیه شود. تصاویری که توسط CT اسکن تولید می شود، تصویر دقیقی از داخل قفسه سینه است. این تصاویر اجازه می دهند تا پزشک دید دقیق تری را به بافت های تحریک شده داشته باشد.
سونوگرافی
در سونوگرافی، امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از قسمت داخلی حفره قفسه سینه ایجاد می کنند. این تست نیز برای تشخیص تجمع مایع یا التهاب کاربرد دارد.
بیوپسی
بیوپسی (نمونه برداری) از پلورا در تعیین علت ذات الجنب مفید است. پلورا لایه غشایی است که ریه ها را احاطه کرده است. در طول این روش، پزشک برش های کوچکی را در پوست دیواره سینه ایجاد می کند. بعد، با استفاده از یک سوزن، یک نمونه کوچک از بافت پلورا برداشته می شود. سپس این بافت به آزمایشگاه فرستاده می شود تا از نظر حضور عفونت، سرطان یا سل بررسی شود.
توراکوسکوپی
در طی توراکوسکوپی، پزشک یک برش کوچک در دیواره قفسه سینه ایجاد می کند و سپس یک دوربین کوچک متصل به یک لوله را به داخل فضای پلور وارد می کند. او از دوربین برای تشخیص منطقه تحریک شده استفاده می کند. ممکن است طی این روش نمونه ای از بافت نیز برای تجزیه و تحلیل جمع آوری شود.
ذات الجنب چگونه درمان می شود؟
هنگامی که دکتر منبع التهاب یا عفونت را شناسایی کند، قادر به تعیین درمان مناسب خواهد بود. استراحت کافی برای کمک به بدن جهت سرعت بخشیدن به روند بهبودی به عنوان بخش مهمی از درمان موفقیت آمیز محسوب می شود. علاوه بر این، دراز کشیدن به سمتی که درد دارد ممکن است فشار ایجاد کرده و درد را تسکین دهد.
روش های دیگر درمان این بیماری عبارتند از:
- مصرف آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت باکتریایی
- مصرف داروهای خارج از نسخه، از جمله آسپرین، ایبوپروفن یا سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- داروهای ضد درد و ضد سرفه تجویزی که ممکن است حاوی کدئین باشند
- تجویز دارو برای از بین بردن لخته خون یا تجمع چرک و مخاط و سپس تخلیه آن ها از طریق لوله
- مصرف داروهای گشاد کننده برونش از طریق دستگاه های تنفسی، مانند داروهایی که برای درمان آسم استفاده می شوند
افرادی که مقدار زیاد مایع در ریه هایشان جمع شده است، (پلورال افیوژن) باید در بیمارستان بستری شوند تا مایعات درون ریه هایشان از طریق لوله تخلیه شود.
چشم انداز بلند مدت بیماران
ذات الجنب می تواند پیامدهای شدید بلندمدتی داشته باشد. اما دنبال کردن درمان می تواند نتایج مثبتی داشته باشد. برای این کار نیز ابتدا باید علت بیماری کشف شود. پس به محض مشاهده علائم ذکر شده، برای تشخیص صحیح به پزشک مراجعه کنید.