رقیق کننده های خون درمان هایی هستند که از لخته شدن خون جلوگیری می کنند. لخته شدن خون حالتی است که موجب می شود جریان خون به قلب متوقف شود. در ادامه این مطلب در مورد داروهای رقیق کننده خون، عوارض جانبی و مواد طبیعی که خود را رقیق می کنند صحبت خواهیم کرد.
رقیق کننده های خون داروهای خوراکی یا تزریقی (وریدی) هستند که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می شوند. این دارو باعث می شوند از لخته شدن های خطرناک خون در قلب، ریه یا مغز جلوگیری شود. این لخته ها موجب حمله قلبی یا سکته مغزی می شوند.
اگر شما مبتلا به یکی از بیماری های قلبی از جمله بیماری های دریچه قلب و ریتم نامنظم قلب هستید، احتمالا پزشک برای شما رقیق کننده خون تجویز کرده است.
رقیق کننده های خون باید دقیقا تجویز شوند. زیرا اگر این داروها در دوز مناسب استفاده نشوند، کارآمد نیستند. از طرفی مصرف بیش از حد می تواند به خونریزی شدید منجر شود.
رقیق کننده های خون چگونه عمل می کنند؟
برخی رقیق کننده های خون، با باز کردن سلول های به هم چسبیده، خون را رقیق می کنند. برخی دیگر نیز با افزایش زمانی که طول می کشد تا خون لخته شود، موجب رقیق شدن آن می شوند.
داروهای آنتی پلاکت از تجمع نوعی از سلول های خونی به نام پلاکت ها و تشکیل لخته جلوگیری می کنند. نمونه هایی از داروهای آنتی پلاکت عبارتند از:
- آسپیرین
- کلوپیدوگرل
- دی پیریدامول
- قرص تیکلوپیدین
پزشکان اغلب داروهایی موسوم به داروهای ضد انعقاد را برای افرادی که با برخی از انواع بیماری های قلبی تشخیص داده می شوند تجویز می کنند. “انعقاد” یک اصطلاح پزشکی است که به معنی ” لخته شدن خون” است. این رقیق کننده ها با افزایش زمانی که طول می کشد تا خون لخته شود، موجب رقیق شدن خون می شود.
شایع ترین رقیق کننده های ضد انعقاد عبارتند از:
- وارفارین
- انوکساپارین
- هپارین
ضد انعقاد های جدیدتر که بدن را کمتر در معرض خطر خونریزی قرار می دهند عبارتند از:
- دابیگاتران
- آپیکسابان
- ریواروکسابان
این داروها باید با دقت تجویز شوند. حتی گاهی اوقات ممکن است یک آزمایش زمان پروترومبین (PT) برای برخی از داروها تجویز شود. این آزمایش خون نسبت نرمال بین المللی (INR) را اندازه گیری می کند.
INR سرعت لخته شدن خون را نشان می دهد. نرخ INR از فرد به فرد دیگر و با توجه به سابقه پزشکی آن ها متفاوت است. قرار گرفتن در محدوده نرمال INR می تواند به راحتی از خونریزی بیش از حد و یا لخته شدن بیش از حد جلوگیری کند.
تداخل دارویی
غذاهای مختلف و داروهای گیاهی می توانند با رقیق کننده های خون تداخل ایجاد کنند. این داروها می توانند اثر رقیق کننده را کاهش دهد. بنابراین افراد مبتلا به بیماری های قلبی باید در مورد رژیم غذایی خاص خود با پزشک متخصص مشورت کنند.
ویتامین K
ویتامین K می تواند اثر برخی از داروهای ضدانعقاد خون مثل وارفارین را کاهش دهد. بسته به داروی خاصی که در حال حاضر مصرف می کنید، ممکن است بتوانید غذاهای با سطح ویتامین K کم مصرف کنید. با این حال بهتر است غذاهایی را بخورید که میزان ویتامین K آن ها در حد اعتدال است. این غذاها عبارتند از:
- کلم
- کلم بروکسل
- کلم بروکلی
- مارچوبه
- کاسنی فرنگی
- کلم پیچ
- کاهو
- اسفناج
- گیاه خردل
- شلغم
- خربزه
داروهای گیاهی
افرادی که داروهای ضد انعقاد مصرف می کنند باید مکمل های گیاهی و چای را با احتیاط استفاده کنند. چند گیاهان وجود دارد که توانایی ضد انعقاد دارند. به همین دلیل ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند. قبل از استفاده از هر مکمل گیاهی یا چای، به خصوص موارد زیر از پزشک خود سوال کنید:
- بابونه
- اکیناسه
- میخک
- روغن گل پامچال
- شیرین بیان
- جینسنگ
- ژینکو بیلوبا
- پوست درخت بید
مصرف مشروبات الکلی و آب آلبالو می تواند در هنگام استفاده از رقیق کننده های خون مضر باشند. پس از این نوشیدنی ها هم باید به همان اندازه داروهای گیاهی بالا اجتناب شود.
داروها
تعدادی از آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد قارچ، ضد درد، و تقلیل دهنده های اسید معده می تواند خطر خونریزی را افزایش دهند. داروهای دیگر، از جمله قرص های ضد بارداری، می تواند اثرات ضد انعقادی را کاهش داده و خطر ابتلا به لخته شدن خون را افزایش دهد. پس اگر از این داروها استفاده می کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی رقیق کننده های خون
رقیق کننده های خون ممکن است عوارض جانبی در برخی افراد ایجاد کنند. خونریزی بیش از حد شایع ترین واکنش است. این عارضه می تواند خود را به اشکال زیر نشان دهد:
- خونریزی های شدید قاعدگی
- ادرار خونی یا تغییر رنگ مدفوع
- خون دماغ
- خونریزی لثه
- خونریزی طولانی مدت از یک زخم
سایر عوارض جانبی عبارتند از:
- سرگیجه
- ضعف عضلانی
- ریزش مو
- بثورات
حضور مواد موجود در داروهای رقیق کننده خون در سیستم بدن شما می تواند خطر خونریزی داخلی را پس از یک آسیب افزایش دهد. اگر عوارض جانبی بالا را بعد از زمین خوردن به مدت طولانی داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. حتی اکر خونریزی خارجی ندارید باز هم این کار را انجام دهید زیرا ممکن است خونریزی داخلی داشته باشید.
راه دیگر این است که از شرکت در فعالیت های شدید خودداری کنید. البته این به این معنی نیست که ورزش نکنید. شنا، پیاده روی و آهسته دویدن فرم های بسیار خوبی برای اکثر افرادی هستند که ضد انعقاد استفاده می کنند. افرادی که از این دارو استفاده می کنند، باید در زمان دریافت خدمات دندانپزشکی به دندانپزشک خود اطلاع دهند.
رقیق کننده های خون طبیعی
گیاهان و غذاهای خاصی وجود دارد که به عنوان ضد انعقاد طبیعی شناخته می شوند. این غذاها و دارو ها می توانند از لخته شدن خون جلوگیری کنند. البته سعی کنید از غذاها و گیاهان زیر در زمانی که از دارو برای رقیق کردن خون استفاده می کنید، مصرف نکنید. زیرا ممکن است خون زیادی رقیق شود.
ضد انعقاد طبیعی عبارتند از:
- سیر
- زنجبیل
- دانه کرفس
- بادیان رومی
غذاهای غنی از ویتامین E نیز رقیق کننده طبیعی خون هستند. برخی از روغن ها مانند زیتون، ذرت، سویا و جوانه گندم حاوی ویتامین E هستند. دیگر منابع غذایی حاوی ویتامین E عبارتند از:
- اسفناج
- گوجه فرنگی
- انبه
- کیوی
- کره بادام زمینی
- بادام ها
- دانه های آفتابگردان
- کلم بروکلی