روتاویروس نوعی عفونت شایع در کودکان زیر ۵ سال است. این بیماری بسیار مسری است و به راحتی قابل انتقال می باشد. در حالی که روتاویروس اغلب در نوجوانان اتفاق می افتد، اما بزرگسالان نیز می توانند به این عفونت، با شدت کمتری مبتلا شوند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا (CDC) گزارش می دهد که قبل از کشف واکسن روتاویروس که در سال ۲۰۰۶ معرفی شد، این عفونت آمار سالانه زیر را در کودکان ۵ ساله و کمتر در ایالات متحده داشت:
- ۴۰۰،۰۰۰ کودک به دلیل ابتلا به پزشک متخصص اطفال مراجعه کرده اند.
- بین ۵۵،۰۰۰ تا ۷۰،۰۰۰ کودک در بیمارستان بستری شدند.
- حداقل ۲۰۰،۰۰۰ کودک از اورژانس استفاده کرده اند.
- بین ۲۰ تا ۶۰ مرگ به دلیل ابتلا به این بیماری گزارش شده است.
این نوع عفونت با دارو درمان نمی شود. این حالت معمولا خود به خود و به مرور زمان برطرف خواهد شد. با این حال، کم آبی بدن یک نگرانی جدی در مورد مبتلایان به آن است. دانستن زمانی که باید کودک را نزد پزشک ببرید، برای جلوگیری از عوارض تهدید کننده، ضروری می باشد.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، طول درمان، روش انتقال، روش درمان، واکسن و روش های پیشگیری از روتاویروس صحبت خواهیم کرد.
علائم روتاویروس
علائم این بیماری در کودکان
علائم ابتلا به روتا در کودکان معمولا برجسته تر از بزرگسالان است. با توجه به توصیه متخصصان کلینیک مایو، نشانه ها می تواند ظرف دو روز پس از قرار گرفتن در معرض این ویروس شروع شود. رایج ترین نشانه روتاویروس، اسهال شدید است. کودکان همچنین می توانند علائم زیر را نیز تجربه کنند:
- استفراغ
- مدفوع سیاه یا قیری
- مدفوع حاوی خون یا چرک
- خستگی شدید
- تب بالا
- کج خلقی
- کم شدن آب بدن
- درد شکم
کم شدن آب بدن بزرگترین نگرانی در کودکان است. این گروه سنی در برابر از دست دادن الکترولیت ها از طریق اسهال و استفراغ آسیب پذیرتر هستند. زیرا وزن بدن آن ها کمتر است. بنابراین اگر کودکتان به این عفونت مبتلا شده است، باید به علائم کم آبی در بدن او توجه داشته باشید. مهمترین علائم کم آبی در بدن عبارتند از:
- خشکی دهان
- سرد شدن پوست
- عدم وجود اشک در زمان گریه کردن
- کاهش تعداد دفعات ادرار کردن (در نوزادان مبتلا به این نشانه معمولا پوشک خشک است)
- گود رفتن چشم ها
علائم این بیماری در بزرگسالان
بزرگسالان نیز ممکن است برخی از علائم روتاویروس را تجربه کنند. با این حال، بسیاری از بزرگسالان سالم، در زمان ابتلا، شدت علائمشان بسیار کمتر است. برخی از بزرگسالان که با روتاویروس آلوده می شوند حتی ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند.
طول دوره درمان این بیماری چند روز است؟
بعد از ابتلا کودک به این ویروس معمولا اولین نشانه، تب و استفراغ است. پس از آن اسهال آبکی ایجاد شده که ممکن است از ۳ تا ۷ روز طول بکشد. اما به طور کلی این عفونت می تواند به مدت ۱۰ روز بعد از بروز علائم طول بکشد. اگر نشانه های شما کم کم از بین نرفت یا مدام در حال بدتر شد بود، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. روتا از طریق بررسی نمونه مدفوع در آزمایشگاه های پزشکی تشخیص داده می شود.
انتقال روتا
روتا از طریق دست و تماس دهانی منتقل می شود. اگر شما یک فرد حامل ویروس را لمس کنید و سپس دهان خود را لمس کنید، این عفونت به شما منتقل می شود. نشستن دست ها بعد از استفاده از سرویس بهداشتی و تعویض پوشک کودک نیز از شایع ترین روش های انتقال این بیماری است.
نوزادان و کودکان زیر ۳ سال در معرض بالاترین خطر برای ابتلا به عفونت روتاویروس هستند. رفتن به مهد کودک نیز خطر ابتلا را افزایش می دهد. در ماه های فصل زمستان و بهار باید مراقبت بیشتری به عمل آورید. زیرا شیوع این ویروس در این ماه ها بیشتر است.
این ویروس همچنین می تواند بر روی سطوح به مدت چند هفته زنده بماند و سپس فرد را با تماس مستقیم آلوده کند. به همین دلیل است که ضد عفونی کردن تمام سطوح در خانه، به خصوص اگر یکی از اعضای خانواده به روتاویروس مبتلا شده باشد اهمیت زیادی دارد.
روش های درمان روتا
هیچ دارو یا درمانی خاصی برای این بیماری وجود ندارد. معمولا برای بهتر شدن وضعیت از داروهای ضد ویروس، داروهای ضد اسهال، و آنتی بیوتیک استفاده می شود. برای تاثیر بیشتر روش های درمان باید از هیدارته ماندن بدن مطمئن شد. برای این که رطوبت بدنتان را حفظ کنید می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
- مقدار زیادی مایعات بنوشید.
- سوپ تهیه شده با آب گوشت مصرف کنید.
- مایعات حاوی الکترولیت ها را بنوشید. (این موضوع به خصوص برای کودکان مهم است)
- از نان سفید تست استفاده کنید.
- از مصرف غذاهای شیرین و چرب که باعث بدتر شدن اسهال می شوند اجتناب کنید.
اگر بیمار نشانه های زیر را داشت سریعا با اورژانس تماس بگیرید:
- استفراغ مداوم
- اسهال به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتر
- عدم توانایی در حفظ مایعات بدن
- تب بالای ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰ درجه سانتی گراد)
- خونسردی، بی توجهی یا نشانه هایی از بی حالی
اگر عفونت منجر به کم آبی شدید شود، باید فرد در بیمارستان بستری شود. این امر به ویژه برای کودکان اهمیت زیادی دارد. بعد از بستری شدن برای جایگزینی مایعات از دست رفته بدن و جلوگیری از عوارض مرگبار، مایعات داخل وریدی تزریق می شود.
واکسن
واکسن روتاویروس اولین بار در سال ۲۰۰۶ به بازار روانه شد. پیش از کشف این واکسن، ابتلای کودک، حداقل یک بار در طول عمرش به این عفونت یک امر عادی بود. بنابراین برای جلوگیری از ابتلا به روتاویروس و عوارض جانبی آن می توانید فرزند خود را واکسینه کنید. این واکسن به دو شکل زیر ارائه می شود:
- Rotarix برای نوزادان ۶ تا ۲۴ هفته
- RotaTeq برای نوزادان ۶ تا ۳۲ هفته
هر دو این واکسن ها خوراکی هستند. به این معنی که آنها توسط دهان وارد بدن می شوند نه از طریق تزریق.
هیچ واکسنی برای کودکان بزرگتر و بزرگسالان وجود ندارد. به همین دلیل کارشناسان بهداشت، توصیه می کنند که کودکان در سنین نوزادی به این بیماری واکسینه شوند.
اگر چه واکسن روتاویروس می تواند در پیشگیری کمک کننده باشد، اما به خاطر داشته باشید که هیچ واکسنی ۱۰۰ درصد نمی تواند از عفونت های آینده جلوگیری کند. به همین دلیل بهترین کار این است که در مورد خطرات و مزایای استفاده از این واکسن با متخصص اطفال مشورت کنید. نوزادانی که دچار نقص ایمنی شدید ترکیبی هستند و یا درهم رفتگی روده دارند و یا در حال حاضر به شدت بیمار هستند نباید واکسن را دریافت کنند.
عوارض جانبی نادر واکسن عبارتند از:
- اسهال
- تب
- بهانه گیری کردن
- کج خلقی
چشم انداز بیماری و پیشگیری از آن
کم آبی شدید یکی از عوارض جدی روتاویروس است. این عارضه شایع ترین علت مرگ و میر ناشی از روتاویروس در سراسر جهان است. کودکان بیشتر مستعد ابتلا هستند. بنابراین توصیه می شود که به محض مشاهده علائم سریعا با متخصص اطفال تماس بگیرید.
ضمن این که استفاده از روش های زیر برای پبشگیری نیز توصیه می شود:
- واکسیناسیون بهترین راه برای جلوگیری از روتاویروس، به ویژه در کودکان است.
- شستن دست ها قبل از خوردن غذا برای جلوگیری از گسترش عفونت.