چکیده ای از روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یک بیماری مزمن گوارشی است که با درد شکم با تغییر در اجابت مزاج مشخص می شود. این بیماری شایع ترین اختلال عملکردی در دستگاه گوارش (GIT) می باشد. اختلالات عملکردی معمولا علت علمی شناخته شده ای ندارند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت به معرفی اجمالی روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر (IBS) خواهیم پرداخت.

IBS به التهاب، نارسایی های سیگنالینگ سروتونین در روده، تغییرات در باکتری های روده، عوامل ژنتیکی و حتی عوامل روانشناختی مرتبط است. علاوه بر این، IBS ممکن است اسهال (IBS-D)، یبوست (IBS-C)، یا اسهال مخلوط شده با یبوست (IBS-M) را ایجاد کند. استفاده از یک روش واحد ممکن است برای درمان علائم IBS کافی نباشد. در اینجا یک بررسی روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر اشاره می کنیم.

روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر

فیبر غذایی

افزایش مصرف فیبر می تواند به بهبود عملکرد روده کمک کند. بهترین منابع فیبر عبارتند از:

  • سبزیجات
  • حبوبات
  • میوه ها
  • غلات
  • سبوس

افراد مبتلا به IBS-C باید از فیبر استفاده کنند. زیرا این ماده باعث افزایش دفع مدفوع می شود.

مطالعات نشان می دهند که فیبر محلول مانند اسپرزه مفید تر از فیبر نامحلول مانند سبوس است و دارای عوارض جانبی کمتری می باشد. در مطالعه ای که در آن ۲۷۵ بیمار مبتلا شرکت کرده بودند، بیماران به ۳ دسته تقسیم شدند. به این ۳ گروه به ترتیب اسپرزه، سبوس و یا پلاسبو داده شد. در بین این سه گروه افرادی که از اسپرزه استفاده کرده بودند، شاهد کاهش بیشتری در علائم خود بودند. محققان به این نتیجه رسیدند که فیبر محلول باعث بهبود علائم روده می شود. در حالی که فیبر نامحلول ممکن است نشانه ها را بدتر کند. با این حال، فیبر باعث ایجاد نفخ و گاز می شود.

داروهای آنتی کولینرژیک

انقباضات عضلانی در روده باعث ایجاد درد و سایر علائم در این بیماری می شود. عوامل آنتی کولینرژیک با مسدود کردن استیل کولین (انتقال دهنده عصبی) از اتصال به گیرنده خود، باعث آرامش عضلات و مسدود کردن ترشحات روده می شوند. نمونه هایی از داروهای آنتی کولینرژیک شامل هیوسی سین (لوسین) و دیسیکلومین (بنتیل) می باشد. بررسی ۲۳ مطالعه نشان داد که داروهای آنتی کولینرژیک، حرکت روده را به تأخیر می اندازند و درد شکم را کاهش می دهند. عوارض جانبی ناشی از این داروها عبارتند از:

  • خشکی دهان
  • سرگیجه
  • تاری دید

روغن نعناع

روغن نعناع یک عامل ضد اسپاسم است که با مسدود کردن کانال های کلسیم، عضلات را آرام کرده و موجب کاهش درد می شود. بررسی چندین مطالعه نشان داد که روغن نعناع ممکن است به بیماران کمک کند. اما برخی از این مطالعات معتقدند که این ماده روش با کیفیتی برای درمان سندرم روده تحریک پذری نیست. این ماده ممکن است موجب سوزش سر دل شود یا آن را تشدید کند. ضمن این که استفاده مستمر از روغن نعناع با نارسایی حاد کلیوی ارتباط دارد.

لوپرامید

یکی دیگر از روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر استفاده از داروی لوپرامید است. لوپرامید، گیرنده های مئو اپیوئید را تحریک می کند،  ترشحات را کاهش می دهد و اثرات ضد حرکتی در بدن دارد. لوپرامید عامل ضددردی است که برای درمان IBS-D مورد استفاده قرار می گیرد. لورامید ممکن است ۳۲٪ قوام مدفوع را بهبود بخشد، تعداد دفعات دفع مدفوع را ۳۶٪ کاهش دهد و درد را ۳۰٪ کمتر کند. لوپرامید به صورت کپسول یا قرص ۲ میلی گرمی، محلول ۱ میلی گرمی یا ۵ میلی لیتری یا سوسپانسیون ۱ میلی گرمی یا ۷٫۵ میلی لیتر در دسترس است.

دوز مصرف این دارو ۴ میلی گرم به صورت خوراکی و پس از بهبود قوام مدفوع ۲ میلی گرم تا حداکثر ۱۶ میلی گرم است. عوارض جانبی رایج ناشی از این دارو عبارتند از:

  • سرگیجه
  • خواب آلودگی
  • یبوست
  • درد شکمی
  • تهوع و استفراغ

ویبرزی

ویبرزی (eluxadoline) توسط FDA در تاریخ ۲۷ مه سال ۲۰۱۵ برای درمان IBS-D تایید شد. این دارو مانند لورئامید، گیرنده های مئو اپیوئید را فعال می کند. علاوه بر این ویبرزی گیرنده های دلتا اپیوئید را بلوک می کند. هنگامی که مصرف ۷۵ میلی گرم ویبرزی دو بار در روز، با مصرف ۱۰۰ میلی گرم ویبرزی دو بار در روز و مصرف دارونما با هم مقایسه شدند مشخص گردید که میزان پاسخ پس از ۲۶ هفته، در گروهی که ۱۰۰ میلی گرم ویبرزی استفاده کرده بودند ۲۹ درصد بود. این آمار در گروه مصرف کننده از ۷۵ میلی گرم ویبرزی حدود ۲۳ درصد و در گروه مصرف کننده دارنما ۱۷ درصد بود. در این تحقیق ویبرزی درد شکمی و اسهال را کاهش داد. عوارض جانبی آن نیز شامل موارد زیر است:

  • یبوست
  • درد شکمی
  • تهوع

داروهای ضد افسردگی

روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر
روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر

IBS با اختلال در ارتباط بین مغز و روده مرتبط است. سروتونین بر عملکرد و حالت روده تاثیر می گذارد. علاوه بر این، ۵۰ تا ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به IBS دارای بیماری های روحی مانند اضطراب یا افسردگی هستند و این شرایط ممکن است نشانه های IBS را بدتر کند. داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCA)  نشان داده اند که می توانند علائم اسهال و درد شکمی را بهبود دهند. این شواهد برای تایید بازدارنده های انتخابی سروتونین (SSRI) کمتر قطعی است. نمونه هایی از TCA های مورد استفاده به عنوان یکی از روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر به شرح زیر است:

  • ۲۵ تا ۵۰ میلی گرم ایمی پرامین در زمان خواب
  • ۵۰ میلی گرم دزیپرامین در زمان خواب
  • ۱۰ تا ۲۵ میلی گرم آمی تریپتیلین سه بار در روز

لوترونکس (آلوزترون)

لوترونکس (آلوزترون) یک آنتاگونیست ۵-HT3 موثر برای کاهش درد شکم و کاهش حرکت روده است. عوارض جانبی رایج آن نیز اشمل درد شکم، تهوع و یبوست است. مصرف این دارو ممکن است باعث کولیت ایسکمیک و یبوست شدید شود که ممکن است نیاز به بستری شدن و جراحی نیز پیدا کند. این دارو در ماه نوامبر سال ۲۰۰۰ به دلیل ایجاد مشکلات گوارشی حاد از لیست روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر حذف شد. اما در ژوئن سال ۲۰۰۲ برای درمان IBS-D شدید در زنان مجددا مورد تایید قرار گرفت. دوز توصیه شده ۰٫۵ میلی گرم دو بار در روز به مدت ۴ هفته است.

لینزس (لیناکلوتیید)

این دارو با افزایش ترشحات مایع، تسریع انتقال GI، و نیز اثرات ضد درد توانسته است به یکی از روش های درمان سندرم روده تحریک پذیر تبدیل شود. در مطالعات مختلف مشخص شد که، لیناکلوتیید یک عامل مؤثر و محرک در درمان این بیماری بود و تنها ۵٪ از بیماران به دلیل اثرات نامطلوب، درمان را قطع کردند. این دارو در کپسول های ۱۴۵ میکروگرمی یا ۲۹۰ میکروگرمی در دسترس است. دوز توصیه شده برای استفاده از این دارو ۲۹۰ میکروگرم به صورت خوراکی یک بار در روز حداقل  ۳۰ دقیقه قبل از صبحانه است. عوارض جانبی ناشی از این دارو نیز عبارتند از:

  • درد و ناراحتی شکمی
  • اسهال
  • نفخ

لینزس خط اول درمان IBS-C است.

آمیتیزا (لایپروستون)

آمیتیزا (لایپروستون) فعال کننده کانال نوع ۲ کلر (ClC-2) است. ClC-2 ترشح روده را افزایش می دهد و همچنین باعث انقباض درست عضلات می شود. این دارو برای درمان IBS-C تایید شده است. در آزمایشات، میزان پاسخ گروه درمان شده با این دارو ۱۷٫۹٪ بود. در حالی که این آمار در گروه مصرف کننده از دارنما ۱۰٫۱٪ بود. علاوه بر این، در میزان بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف این دارو اختلاف معنی داری وجود ندارد. لایپروستون در دوزهای ۸ میکروگرمی و یا ۲۴ میلی گرمی در دسترس است. دوز توصیه شده مصرف این دارو ۸ میکروگرم به صورت خوراکی دو بار در روز است. عوارض جانبی شایع آن نیز عبارتند از:

  • درد یا ناراحتی شکمی
  • اسهال
  • تهوع و استفراغ

Xifaxan (ریفاکسیمین)

ریفاکسیمین یک عامل ضد باکتری نوع ریفامایسین است. این دارو برای درمان IBS مرتبط با رشد بیش از حد باکتری ها در روده مورد استفاده قرار می گیرد. این دارو با کنترل محتوای باکترهای موجود در روده، بیماری را درمان می کند. در دو مطالعه که ریفاکسیمین با دارونما مقایسه شد مشخص گردید که بیماران مصرف کننده از ریفاکسیمین (۴۰٫۷ درصد) نسبت به بیماران دریافت کننده دارونما (۳۱٫۷ درصد) بیشتر بهبود علائم را گزارش کردند. دوز توصیه شده برای مصرف این دارو قرص ۵۵۰ میلی گرمی خوراکی سه بار در روز به مدت ۱۴ روز است. عوارض جانبی رایج آن نیز عبارتند از:

  • حالت تهوع
  • سرگیجه
  • ادم محیطی
  • اسپاسم عضلانی یا درد

این دارو خطر ابتلا به CDAD را افزایش می دهد.

نتیجه

چندین گزینه درمانی وجود دارد که علائم IBS را به طور قاب توجهی کاهش می دهند. این درمان ها بر اساس شناسایی علائم IBS که توسط بیمار انجام می شود، انتخاب خواهند شد. داروهای درمان این مشکل گوارشی به طور معمول به دو دسته تقسیم می شوند: داروهای درمان اسهال یا داروهای درمان یبوست. با این حال، برخی از بیماران ممکن است IBS-M داشته باشند. یعنی گاهی علائم اسهال و گاهی علائم یبوست را داشته باشند. IBS یک اختلال پیچیده است و برای درمان آن به همکاری بیمار و پزشک نیاز می باشد.