پس از انجام عمل برداشتن کیسه صفرا (کولسیستکتومی)، سیستم گوارش شما همچنان به کار خود ادامه خواهد داد. اما ممکن است مجبور باشید رژیم غذایی خود را تغییر دهید. بهترین نوع رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا شامل غذاهایی غنی از فیبر و کم چربی است. بعد از عمل جراحی کیسه صفرا نیز باید مواد غذایی اسیدی و چرب را محدود کنید، زیرا ممکن است باعث ناراحتی گوارشی شود.
پس از جراحی کولسیستکتومی، سیستم گوارش شما در طی چند مرحله تنظیم می شود. اگرچه کبد همچنان به تولید صفرا ادامه می دهد، اما ممکن است هضم غذاهای چرب دشوارتر شود. این عارضه به خصوص در چند ماه اول بعد از جراحی مشاهده می شود. بنابراین، انجام برخی از تغییرات در رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا می تواند از اسهال مکرر و یا دیگر مسائل مربوط به گوارشی مانند نفخ، تهوع و یا سوزش سر دل جلوگیری کند.
در این مقاله مجله پیام سلامت، شما با بهترین رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا آشنا خواهید شد. این رژیم شامل غذاهایی است که باید از مصرف آن ها اجتناب کنید و غذاهایی است که به شما کمک می کنند سریعتر بهبود یابید.
کار کیسه صفرا در بدن چیست؟
کیسه صفرا بخشی از سیستم صفراوی شما است و به هضم و تجزیه چربی موجود در غذا کمک می کند. این اندام صفرایی که توسط کبد تولید می شود را ذخیره می کند.
دکتر Vinay Kumar Kapoor، متخصص جراحی گوارشی می گوید که کیسه صفرا یک کیسه کوچک در قسمت فوقانی سمت راست شکم است. کیسه صفرا ۱۰ سانتیمتر طول دارد و درست در زیر کبد قرار دارد. کیسه صفرا حاوی بین ۳۰ تا ۵۰ میلی لیتر صفرا است.
وجود مشکلات زیر در کیسه صفرا ممکن است پزشک را مجاب کند که عمل برداشتن کیسه صفرا را انجام دهد:
- سنگ صفراوی
- کولسیستیت (التهاب کیسه صفرا)
- عفونت کیسه صفرا
علائم حمله صفراوی عبارتند از:
- درد ناگهانی شدید شکم در سمت راست بالا
- تهوع و استفراغ
- سوء هاضمه
- اسهال
- درد قفسه سینه
- درد تیغه شانه راست
چرا باید رژیم غذایی خود را پس از عمل جراحی صفراوی تغییر دهیم؟
پس از جراحی کیسه صفرا، بسیاری از بیماران ممکن است مجبور به تغییر رژیم غذایی خود برای جلوگیری از مشکلات گوارشی ناخوشایند باشند.
مجله Asian Journal of Surgery گزارش می دهد که مدفوع آبکی تا ۳ ماه پس از حذف کیسه صفرا ممکن است مشاهده شود. به گفته متخصص گوارش، دکتر ay W. Marks، اسهال پس از کولسیستکتومی به علت خروج صفرا از کبد و انتقال آن به روده رخ می دهد.
رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا
رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا باید شامل غذاهایی باشد که به راحتی قابل هضم بوده و کم چربی هستند. دکتر الیزابت راجان از کلینیک مایو توضیح می دهد که پس از جراحی کیسه صفرا، صفرای کمتر در بدن متمرکز است و بدن در هضم چربی کمتر موثر می باشد. همچنین، صفرا مستقیما به روده وارد می شود، و باعث اثر ملین بر روی مدفوع می شود.
محققان دانشکده پزشکی UNC گزارش می دهند که رعایت رژیم غذایی حاوی غذاهای سهل الهضم بلافاصله پس از جراحی، در بسیاری از بیماران باعث کاهش استرس در سیستم گوارش می شود.
بهترین مواد غذایی برای مصرف پس از انجام جراحی بر روی کیسه صفرا
دکتر Jan Sambrook در Patient.info می گوید که برخی از غذاهایی که به راحتی قابل هضم هستند و می توانند برای جلوگیری از عوارض جانبی پس از برداشتن کیسه صفرا کمک کنند عبارتند از:
- غذاهایی که دارای فیبر زیاد هستند. مصرف فیبر باید به تدریج زیاد شود.
- گوشت کم چرب مانند مرغ، بوقلمون یا گوشت گاو بدون چربی
- ماهی سفید
- محصولات لبنی کم چرب. اگر عدم تحمل لاکتوز دارید، می توانید از بعضی از جایگزین های لبنی استفاده کنید.
- دانه ها کامل مانند برنج قهوه ای، ماکارونی تهیه شده با گندم سبوس دار و نان سبوس دار
- مقدار زیادی مایعات
بدترین مواد غذایی برای مصرف پس از انجام جراحی بر روی کیسه صفرا
برای کمک به بهبود سیستم گوارش پس از عمل برداشتن کیسه صفرا، غذاهای خاصی وجود دارد که باید سعی کنید از مصرف آن ها اجتناب کنید. برای اینکه سیستم گوارش شما به طور کامل به حالت بهبودی درآید و به درستی کار کند، شاید چند ماه طول بکشد.
برای جلوگیری از اسهال مزمن و کاهش گاز اضافی که پس از جراحی کیسه صفرا رخ می دهد، باید از مصرف غذاهای زیر اجتناب کنید:
- مواد غذایی غنی از چربی مانند کره، روغن، گوشت قرمز چرب
- گوشت های فرآوری شده مانند سالامی، سوسیس و همبرگر
- دسرهایی که حاوی شیر کامل یا خامه هستند.
- سس های خامه ای مانند سس مایونز
- تخم مرغ به دلیل کلسترول زیاد در آنها
رژیم غذایی بلند مدت
آیا پس از جراحی برداشتن کیسه صفرا، باید به یک رژیم غذایی بلند مدت متعهد شویم؟ پاسخ به این سؤال بستگی به علائمی دارد که پس از عمل تجربه می کنید.
مجله Korean Journal of Internal Medicine گزارش می دهد که برخی از افرادی که کیسه صفرای خود را برمی دارند، تا ۳ ماه پس از جراحی نیز علائمی را تجربه می کنند. در این تحقیق مشخص شد که آنها عموما پروتئین حیوانی، تخم مرغ و غذاهای حاوی نان را مصرف می کنند. آنها همچنین معمولا سبزیجات کمتری در رژیم غذایی خود دارند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که خطر ابتلا به علائم پس از کولسیستکتومی با مصرف پروتئین حیوانی، کلسترول و تخم مرغ ارتباط دارد. اما با مصرف سبزیجات هیچ گونه ارتباطی ندارد.
طبق نظر متخصصان مجله Academy of Nutrition and Dietetics، بیمارانی که کیسه صفرا خود را برداشته اند می توانند به سندرم پس از کولسیستکتومی (PCS) مبتلا شوند. بعضی از گزارش ها می گویند که تا ۴۰٪ افراد تحت عمل جراحی کیسه صفرا، PCS می گیرند. برای کمک به کاهش ناراحتی گوارشی ناشی از تخلیه کیسه صفرا، پزشکان توصیه می کنند یک رژیم درازمدت را برای جلوگیری از ناراحتی گوارشی رعایت کنید.
همچنین در غیاب کیسه صفرا برای جلوگیری از ایجاد استرس اضافه بر روی روده، باید سعی کنید که وعده های غذایی کوچک اما مکرر بخورید.
رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا ؛ نکاتی برای کاهش ناراحتی پس از عمل جراحی
پس از انجام این عمل برای کمک به روده جهت هضم مواد غذایی، ضروری است که راهنمایی های ارائه شده به عنوان رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا را رعایت کنید.
پزشکان کلینیک کلیولند چندین راه را برای کمک به کاهش ناراحتی روده پس از حذف کیسه صفرا پیشنهاد کرده اند.
- به تدریج مواد غذایی جامد را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. در چند روز اول بعد از عمل جراحی، فقط مایعات مصرف کنید.
- وعده های غذایی کوچکتر و کم چرب بخورید. خوردن مقادیر کمتری غذا باعث کاهش فشار داخل دستگاه گوارش می شود. شما همچنین باید مواد غذایی را طوری تهیه کنید که حاوی مقدار زیاد چربی نباشد.
- از مصرف غذاهای پر چرب اجتناب کنید. همانطور که قبلا در این مقاله ذکر شد، مصرف غذاهای پرچرب بعد از این عمل باعث التهاب، درد شکم و اسهال می شود.
- به تدریج فیبر مصرفی خود را افزایش دهید. یک رژیم غذایی سالم باید شامل مقدار مناسبی فیبر باشد. سعی کنید به تدریج حبوبات، آجیل و سبزیجات دارای برگ سبز برگ را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- مواد غذایی را که می خورید و علائم گوارشی که تجربه می کنید را یادداشت کنید.
سایر نکات
برخی از افراد در مورد مصرف قهوه و نوشیدنی های کافئین بعد از اینکه کیسه صفرا خود را برداشته اند، سوالاتی دارند. پزشکان می گویند که باید از مصرف نوشیدنی هایی حاوی کافئین اجتناب کنید. قهوه و چای می توانند علائم گوارشی را پس از جراحی کیسه صفرا ایجاد کنند.
اگر چه چای سبز حاوی کافئین کمتری نسبت به چای سیاه یا قهوه است، اما می توانید چای سبز بخورید. مجله International Journal of Preventative Medicine گزارش می دهد که چای سبز دارای آنتی اکسیدان هایی است که سلامت کبد را بهبود می بخشد. چای سبز تولید آنزیم های کبدی که می توانند منجر به التهاب شوند را کاهش می دهد.
یکی دیگر از مواد غذایی که باید در چند هفته اول بعد از برداشتن کیسه صفرا از مصرف آن اجتناب کنید تخم مرغ است. یک مطالعه که در سال ۲۰۱۷ انجام شد نشان داد که بیماران تحت عمل کولسیستکتومی با خوردن تخم مرغ به مدت چند ماه پس از عمل شاهد ادامه دار بودن اسهال و استفراغ خود هستند.
اگر چه بعضی از افراد ادعا می کنند که روغن زیتون می تواند به جلوگیری از تشکیل سنگ های صفراوی کمک کند، اما پزشکان معتقدند که باید از مصرف روغن زیتون درست بعد از جراحی اجتناب کنید. روغن زیتون یک غذای چرب است و می تواند مشکلات گوارشی را در چند هفته اول پس جراحی ایجاد کند. اما پس از مدتی، می توانید روغن زیتون را به عنوان بخشی از رژیم غذایی سالم و متعادل استفاده کنید.
مصرف ویتامین ها یا مکمل ها پس از عمل برداشتن کیسه صفرا
بعضی از افراد معتقدند که برای کمک به بهبود هضم پس از عمل، باید مکمل ها مصرف کنند. محققان دانشکده پزشکی هاروارد گزارش دادند که عمل جراحی کیسه صفرا تولید صفرا را متوقف نمی کند. کبد همچنان به تولید صفرا برای انجام روند هضم ادامه می دهد و این ماده به طور مستقیم به روده وارد می شود. بنابراین، دکتر آنتونی کومارف می گوید که معمولا پس از برداشتن کیسه صفرا، دلیل واقعی برای مصرف مکمل های تولید کننده صفرا وجود ندارد.
اگر مشکلی در هضم غذا در بدنتان وجود دارد، باید با پزشک صحبت کنید. بیایید نگاهی به بعضی از ویتامین ها و مکمل های رایجی که ممکن است در هضم غذا پس از جراحی کیسه صفرا کمک کنند، نگاهی کنیم.
نمک صفراوی
در بعضی موارد، مصرف نمک صفراوی ممکن است پس از کولسیستکتومی مفید باشد تا به کاهش علائم گوارشی پس از عمل کمک کند.
پزشکان ایتالیایی می گویند که افراد مبتلا به سندرم پس از کولسیستکتومی ممکن است نیاز باشد که از نمک صفرا استفاده کنند. این ماده می تواند به کاهش ناراحتی های روده ای مانند سوء هاضمه، تجمع گاز و اسهال کمک کند. البته در برخی موارد، مصرف مکمل های صفراوی می تواند باعث ورود صفرای بیش از حد به معده شود و ریفلاکس صفرا و ناراحتی های شکمی رخ دهد.
پروبیوتیک ها
مصرف پروبیوتیک ها به عنوان بخشی از رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا می تواند به بهبود علائم گوارشی کمک کند.
دکتر دیوید کایفر در WebMD می گوید که پروبیوتیک ها باکتری های خوب را در بدن تولید می کنند. مزایای تولید و تعادل در میکرو فلور روده این است که آنها به کاهش برخی از مشکلات گوارشی کمک می کنند. به عنوان مثال، مطالعات متعدد نشان داده اند که مصرف پروبیوتیک ها به طور مرتب می تواند به کاهش علائم اسهال و کاهش التهاب در سیستم گوارش کمک کند.
مطالعات دیگر نشان داده است که گونه های خاصی از پروبیوتیک ها بر سلامت کبد تاثیر مثبت دارند و به سیستم صفراوی کمک می کنند.
عصاره برگ کنگر فرنگی
عصاره برگ کنگر فرنگی می تواند به افزایش تولید صفرا کمک کند، بنابراین ممکن است پزشک استفاده از این عصاره را به عنوان بخشی از رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا توصیه کند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ انجام شد نشان می دهد که عصاره برگ کنگر فرنگی می تواند تولید صفرا را بیشتر کند. این ویژگی می تواند هضم چربی ها را بهبود بخشد و باعث کاهش علائم گوارشی پس از عمل شود.
مصرف ویتامین ها پس از برداشتن کیسه صفرا
برخی از جراحی های گوارشی، از جمله جراحی برداشتن کیسه صفرا، می توانند بر سیستم گوارش تاثیر گذاشته و جذب ویتامین ها را از مواد غذایی مختل کنند. این می تواند به این معنی باشد که پس از تخلیه کیسه صفرا ممکن است نیاز به مصرف بعضی از ویتامین ها داشته باشید.
مجلات تخصصی BMJ دریافتند که بسیاری از افراد پس از عمل جراحی کیسه صفرا کمبود ویتامین A را تجربه می کنند. ویتامین A برای بینایی و حفظ سلامت سیستم ایمنی ضروری است. این عمل با کمبود ویتامین B12 نیز مرتبط است.
علل کاهش وزن پس از حذف کیسه صفرا
ممکن است پس از تخلیه کیسه صفرا کاهش وزن داشته باشید. یکی از دلایل اصلی این کاهش وزن، رعایت رژیم غذایی پس از برداشتن کیسه صفرا است. در روزهای بعد از جراحی، ممکن است اشتهای کمتری نیز داشته باشید.
برخی از دلایل کاهش وزن بعد از برداشتن کیسه صفرا عبارتند از:
- مصرف غذاهای کم چرب
- خوردن وعده های غذایی کوچکتر
- رعایت رژیم غذایی سهل الهضم
علل افزایش وزن پس از حذف کیسه صفرا
برای بعضی از افراد، حفظ وزن پس از تخلیه کیسه صفرا دشوار است. در واقع، این افراد شاهد افزایش وزن در این دوران هستند.
مجله British Medical Journal یک مطالعه را منتشر کرد که نشان می دهد حدود سه چهارم افرادی که تحت عمل جراحی پیوند کیسه قرار گرفته اند، افزایش وزن را تجربه کرده اند. پزشکان دلیل این افزایش وزن را دوباره وارد کردن غذاهای چرب به رژیم غذایی معرفی کردند.
پس از حذف کیسه صفرا، مهم است که رژیم سالم و متعادلی داشته باشید. پزشکان National Health Service می گویند که پس از جراحی کیسه صفرا باید میوه ها و سبزیجات تازه، برنج، نان و ماکارونی سبوس دار، دانه ها، آجیل و جو بخورید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
محققان کلینیک کلیولند می گویند که در صورت داشتن نشانه های زیر پس از عمل جراحی، با پزشک خود صحبت کنید:
- درد شکم که بسیار شدید می شود.
- زرد شدن پوست
- تهوع و استفراغ شدید
- دفع مدفوع و گاز زیاد بیش از ۳ روز پس از کولسیستکتومی
- اسهال مداوم که بیش از ۳ روز پس از عمل جراحی کیسه صفرا ادامه دارد