بیماری های قلبی یکی از مشکلات مهم بهداشتی در سراسر جهان هستند. با این حال تحقیقات نشان داده اند که شیوع بیماری های قلبی بین افرادی که در ایالات متحده زندگی می کنند نسبت به کسانی که در ایتالیا، یونان و دیگر کشورهای اطراف دریای مدیترانه زندگی می کنند بیشتر است. مطالعات نشان داده اند که رژیم غذایی ممکن است نقشی در این بین داشته باشد. جمعیتی که در اطراف دریای مدیترانه زندگی می کنند؛ به طور سنتی رژیم های غذایی سرشار از غذاهای گیاهی از جمله میوه، سبزیجات، غلات سبوس دار، نان، حبوبات، سیب زمینی، آجیل و دانه ها را دنبال می کنند. چربی اصلی موجود در رژیم مدیترانه ای روغن زیتون فوق العاده بکر است و افرادی که در این کشورها زندگی می کنند بیشتر از ماهی، مرغ ، لبنیات و تخم مرغ استفاده می کنند. گوشت قرمز نقش کمی در این رژیم دارد.
این الگوی غذایی به عنوان ابزاری برای بهبود سلامت بدن و پیشگیری از بیماری ها در سراسر جهان شناخته شده و رواج پیدا کرده است. چندین کارآزمایی کنترل شده تصادفی که از روش های معتبر و مؤثر برای انجام تحقیقات خود استفاده کرده اند، به مزایای احتمالی این رژیم پرداخته اند.
در این مقاله می خواهیم به ۵ آزمایش طولانی مدت کنترل شده در مورد رژیم مدیترانه ای اشاره کنیم. همه آنها نیز در ژورنال های معتبر جهان چاپ شده اند.
مطالعات انجام شده در مود رژیم مدیترانه ای
بیشتر افرادی که در این مطالعات شرکت کرده اند، به بیماری هایی از جمله دیابت و سندرم متابولیک مبتلا بودند و یا در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار داشتند.
در اکثر مطالعات، شاخص های بهداشتی متداول مانند وزن، عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی و نشانگرهای دیابت مورد بررسی قرار گرفته اند. برخی از مطالعات بزرگ هستند و میزان حملات قلبی و مرگ را مورد بررسی قرار دادند.
مطالعه مقدماتی
این مطالعه بزرگ شامل ۷۴۴۷ نفر بود که در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار داشته اند. تقریباً ۵ سال شرکت کنندگان یکی از سه رژیم غذایی مختلف زیر را دنبال کردند:
- یک رژیم مدیترانه ای با روغن زیتون فوق العاده خالص (Med+Olive Oil)
- یک رژیم مدیترانه ای با آجیل (Med+Nuts)
- گروه کنترل که از رژیم غذایی کم چرب استفاده می کردند
هیچ یک از رژیم های غذایی شامل کاهش کالری یا افزایش فعالیت بدنی نبودند. بسیاری از محققان از داده های جمع آوری شده در طول مطالعه برای بررسی تأثیر این رژیم ها بر روی سلامت بدن استفاده کردند. این مطالعات به بررسی تأثیر رژیم غذایی بر روی فاکتورهای مختلف پرداختند. از داده های این مطالعه مقدماتی، ۶ مطالعه دیگر به شرح زیر خارج شد.
مطالعه اول
عنوان. پیشگیری اولیه از بیماری های قلبی و عروقی با رژیم غذایی مدیترانه ای همراه با روغن زیتون یا آجیل (مجله پزشکی نیوانگلند، سال ۲۰۱۸)
جزئیات. در این مطالعه، ۷۴۴۷ نفر شرکت کردند که در معرض خطر ابتلا به بیماری های قلبی قرار داشتند. آنها یا از رژیم غذایی مدیترانه ای با روغن زیتون اضافه، یا از رژیم غذایی مدیترانه ای با آجیل اضافه یا از رژیم غذایی کم چرب استفاده کردند. این مطالعه ۴٫۸ سال به طول انجامید. تمرکز اصلی آن نیز بر روی تأثیر بالقوه رژیم غذایی بر حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از دلایل قلبی عروقی بود.
نتایج. خطر حمله قلبی، سکته مغزی و مرگ ناشی از بیماری های قلبی در گروه Med+Olive Oil حدود ۳۱% و در گروه Med+Nuts حدود ۲۸% کمتر بود.
جزئیات تکمیلی
- از نظر آماری تفاوت معنی داری در آمار مبتلایان به حملات قلبی یا سکته مغزی بین رژیم های غذایی مختلف مشاهده نشد.
- در مقایسه با گروه استفاده کننده از رژیم غذایی مدیترانه ای (۴٫۹٪) میزان حذف تصادفی دو برابر بیشتر از گروه کنترل (۱۱٫۳٪) بود.
- افراد مبتلا به فشار خون و چربی بالا یا چاق نسبت به سایر افراد، پس از استفاده از رژیم غذایی مدیترانه ای شاهد نتایج بهتری بودند.
- از نظر آماری تفاوت معنی داری در میزان مرگ و میر در کل مشاهده نشد.
نتیجه گیری کلی. رژیم غذایی مدیترانه ای با روغن زیتون یا آجیل ممکن است خطر ابتلا به ترکیبی از علل مرگ مانند سکته مغزی، حمله قلبی و مرگ ناشی از بیماری های قلبی را کاهش دهد.
مطالعه دوم
عنوان. تأثیر رژیم غذایی مدیترانه ای همراه با آجیل بر وضعیت سندرم متابولیک (مجله JAMA Internal Medicine، سال ۲۰۰۸)
جزئیات. محققان داده های مربوط به ۱۲۲۴ نفر را در مطالعه مادر، به مدت ۱ سال تجزیه و تحلیل کردند. آنها این موضوع را بررسی کردند که آیا رژیم غذایی به معکوس کردن سندرم متابولیک کمک می کند یا خیر؟
نتایج. شیوع سندرم متابولیک در گروه Med+Olive Oil حدود ۶٫۷ درصد و در گروه Med+Nuts حدود ۷٫۷ درصد کاهش یافته بود.
نتیجه گیری کلی. رژیم غذایی مدیترانه ای همراه با آجیل ممکن است به معکوس کردن سندرم متابولیک کمک کند.
مطالعه سوم
عنوان. تأثیر رژیم غذایی سنتی مدیترانه ای بر روی اکسیداسیون لیپوپروتئین (JAMA Internal Medicine، سال ۲۰۰۷)
جزئیات. دانشمندان ۳۷۲ فردی که در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی بودند را پس از رژیم های غذایی که در مطالعه مادر از آنها استفاده شده بود؛ به مدت ۳ ماه ارزیابی کردند. آنها به تغییر در نشانگرهای استرس اکسیداتیو، مانند کلسترول LDL (کلسترول بد) اکسیده شده نگاه کردند.
نتایج. سطح کلسترول LDL اکسید شده در هر دو گروه که از رژیم غذایی مدیترانه ای استفاده کرده بودند کاهش یافته اما در گروه کنترل چنین آماری به دست نیامد.
نتیجه گیری کلی. افرادی که رژیم مدیترانه‌ای را دنبال کرده بودند، با کاهش کلسترول LDL اکسید شده، همراه با پیشرفت در چندین عامل خطر دیگر بیماری های قلبی مواجه شدند.
مطالعه چهارم
عنوان. کاهش بروز دیابت نوع ۲ با رژیم مدیترانه‌ای (Diabetes Care، سال ۲۰۱۱)
جزئیات. محققان ۴۱۸ فرد مبتلا به دیابت را که به مدت ۴ سال در مطالعه مادر شرکت کرده بودند ارزیابی کردند. آنها خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را مورد بررسی قرار دادند.
نتایج. در دو گروهی که از رژیم غذایی مدیترانه ای استفاده کرده بودند، ۱۰٪ و ۱۱٪ از افراد مبتلا به دیابت بودند؛ در حالی که ۱۷٫۹٪ در گروه کنترل به این بیماری مبتلا شده بودند. به نظر می رسد رژیم مدیترانه ای ۵۲٪ خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می دهد.
نتیجه گیری کلی. به نظر می رسد رژیم غذایی مدیترانه ای بدون محدودیت کالری مانع از ابتلا به دیابت نوع ۲ می شود.
مطالعه پنجم
عنوان. تأثیر رژیم غذایی به سبک مدیترانه ای بر فاکتورهای خطرناک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی (Annals of Internal medicine سال ۲۰۰۶)
جزئیات. دانشمندان داده های ۷۷۲ شرکت کننده در مطالعه مادر را در رابطه با عوامل خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی تجزیه و تحلیل کردند. این شرکت کنندگان ۳ ماه این رژیم را دنبال کرده بودند.
نتایج. افرادی که از رژیم مدیترانه‌ای استفاده کرده بودند؛ در فاکتورهای مختلف خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی پیشرفت هایی را شاهد بودند. اینها شامل سطح قند خون، فشار خون، نسبت کلسترول کل به کلسترول HDL (کلسترول خوب) و سطح پروتئین واکنش سی (CRP) (نشانگر التهاب و بیماری های مختلف است) بودند.
جزئیات تکمیلی
- قند خون: در گروه هایی که از رژیم های مدیترانه ای استفاده کرده بودند ۰٫۳۰ الی ۰٫۳۹ میلی مول در لیتر کاهش یافت.
- فشار خون سیستولیک: در دو گروهی که از رژیم غذایی مدیترانه ای استفاده کرده بودند؛ ۵٫۹ و ۷٫۱میلی متر جیوه کاهش یافت.
- نسبت کلسترول کل به HDL: در دو گروهی که از رژیم غذایی مدیترانه ای استفاده کرده بودند؛ در مقایسه با گروه کنترل ۰٫۳۸ و ۰٫۲۶ کاهش یافت.
- پروتئین واکنش C: در گروه استفاده کننده از روغن زیتون به همراه رژیم غذایی مدیترانه ای حدود ۰٫۵۴ میلی گرم در لیتر کاهش یافت. اما در گروه های دیگر تغییری نکرد.
نتیجه گیری کلی. در مقایسه با رژیم غذایی کم چرب، به نظر می رسد رژیم مدیترانه‌ای عوامل مختلف خطر ابتلا به بیماری های قلبی را بهبود می بخشد.
تاثیر این رژیم بر روی سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲
چندین مطالعه نشان داده اند که رژیم مدیترانه‌ای می تواند به نفع مبتلایان به سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲ باشد.
- مطالعه مادر که در این مقاله به آن اشاره شد نشان داد که رژیم غذایی مدیترانه ای با آجیل به ۱۳٫۷ درصد از مبتلایان به سندرم متابولیک کمک می کند تا بیماری خود را معکوس کنند.
- مقاله دیگری از همان مطالعه نشان می دهد که رژیم غذایی مدیترانه ای ۵۲٪ خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می دهد.
- مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ انجام شد نشان داد که این رژیم غذایی به کاهش مقاومت به انسولین که یکی از ویژگی های سندرم متابولیک و دیابت نوع ۲ است؛ کمک می کند.
- مطالعه دیگری نیز نشان داد که رژیم غذایی مدیترانه ای، قند و انسولین خون را در مقایسه با رژیم کم چرب بهبود می دهد.
- مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ انجام شد نشان داد که این رژیم می تواند نیاز به دارو را در افرادی که تازه به دیابت نوع ۲ مبتلا شده اند؛ به تاخیر بیاندازد.
به نظر می رسد رژیم غذایی مدیترانه ای گزینه ای مؤثر برای مبتلایان به دیابت نوع ۲ باشد.
نکته آخر
به نظر می رسد رژیم غذایی مدیترانه ای گزینه ای سالم برای مدیریت یا پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی، دیابت نوع ۲ و سایر عوامل خطرزا باشد. همچنین ممکن است به شما در کاهش وزن نیز کمک کند. به همین ترتیب ممکن است گزینه بهتری نسبت به رژیم غذایی کم چرب باشد.
منابع:
- Reduction in the incidence of type 2 diabetes with the Mediterranean diet: results of the PREDIMED-Reus nutrition intervention randomized trial
- Effect of a Mediterranean-Style Diet on Endothelial Dysfunction and Markers of Vascular Inflammation in the Metabolic Syndrome
- Effect of a Mediterranean Diet Supplemented With Nuts on Metabolic Syndrome Status One-Year Results of the PREDIMED Randomized Trial
- Effects of a Mediterranean-style diet on cardiovascular risk factors: a randomized trial
- Effect of a Traditional Mediterranean Diet on Lipoprotein Oxidation
- Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet