افرادی که مبتلا به آسم هستند دو برابر بیشتر از افراد غیر مبتلا به آسم، به نوعی به بیماری ریفلاکس مزمن اسید معده به مری (GERD) مبتلا می شوند. در واقع، تحقیقات نشان داده است که بیش از ۷۵ درصد از بزرگسالان مبتلا به آسم GERD نیز دارند. ارتباط دقیق ریفلاکس اسید و آسم کاملا مشخص نیست. اما محققان چند نظریه در مورد چرایی وقوع ریفلاکس اسید و آسم به طور هم زمان ارائه کرده اند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ارتباط بین ریفلاکس اسید و آسم را تشریح کرده و علاوه بر توضیح درمان های آن، در مورد روش های پیشگیری نیز صحبت خواهیم کرد.
چرا ریفلاکس اسید و آسم با هم رخ می دهند؟
یک احتمال وقوع همزمان ریفلاکس اسید و آسم این است که جریان مکرر اسید معده به مری باعث ایجاد آسیب به پوشش گلو و راه های هوایی منتهی به ریه ها می شود. این عارضه می تواند به مشکلات تنفسی و همچنین سرفه مداوم منجر شود. قرار گرفتن در معرض مکرر اسید ممکن است حساسیت ریه ها را نسبت به محرک هایی، مانند گرد و غبار و گرده، که همگی به آسم منتهی می شوند، بیشتر کند.
احتمال دیگر این است که رفلکس عصبی محافظ در برابر ریفلاکس اسید معده ممکن است چنین اتفاقی را ایجاد کند. این رفلکس عصبی باعث می شود که راه های هوایی به منظور جلوگیری از ورود اسید معده به ریه ها سفت شود. تنگ شدن راه های هوایی می تواند در بروز علائم آسم، مانند تنگی نفس دخیل باشد.
چرا آسم باعث تسریع ریفلاکس می شود؟
نه تنها GERD می تواند علائم آسم را بدتر کند، بلکه آسم نیز باعث تشدید علائم رفلکس اسید می شود. در طول حملات آسم، تغییراتی در فشار داخل قفسه سینه و شکم رخ می دهد و باعث تشدید علائم رفلاکس معده خواهد شد. تورم ریه ها و افزایش فشار در معده ممکن است عضلاتی که به طور معمول از برگشت اسید جلوگیری می کنند را شل کند. در این حالت اسید معده قادر است به دورن مری راه پیدا کند.
علائم وقوع ریفلاکس اسید و آسم چیست؟
اصلی ترین علامت GERD، درد و سوزش سر دل است. با این حال در برخی از افراد، ریفلاکس بدون سوزش سر دل رخ می دهد. در عوض، علائم ممکن است در ماهیت بیشتر شبیه علائم آسم مانند سرفه های خشک و مزمن و دشواری در بلع باشد.
آسم مرتبط با ریفلاکس اسید معده ویژگی های زیر را دارد:
- علائم این آسم در بزرگسالی شروع می شود.
- علائم بعد از مصرف وعده های غذایی حجیم و فعالیت بدنی بدتر می شود.
- علائم آسم در زمان نوشیدن مشروبات الکلی رخ می دهد.
- علائم آسم در شب و یا در حالی که دراز می کشید تشدید می شود.
- داروهای آسم کمتر از حد معمول موثر هستند.
شناسایی آسمی که به دلیل رفلاکس رخ می دهد در کودکان کمی دشوار تر است. به خصوص اگر کودک هنوز به حرف نیامده و نتواند علائم خود را دقیق بگوید. در کودکان زیر ۱ سال اغلب علائم رفلکس اسید تف کردن مکرر و استفراغ است.
به طور کلی، نوزادان و کودکان خردسال مبتلا به GERD علائم زیر را دارند:
- تحریک پذیری
- قوس کردن کمر در طول و یا بلافاصله پس از تغذیه
- امتناع از مصرف غذا
- افزایش کم قد و وزن
در کودکان بزرگتر GERD ممکن است باعث علائم زیر شود:
- حالت تهوع
- سوزش معده
- استفراغ
- علائم آسم، مانند سرفه، تنگی نفس و خس خس سینه
درمان ریفلاکس اسید و آسم
تا همین اواخر، اعتقاد بر این بود که کنترل بازگشت اسید به مری با مهارکننده های پروتون پمپ (PPI ها)، مانند اسموپرازول (نکسیوم) و امپرازول (Prilosec)، می تواند علائم آسم را نیز کاهش دهد. با این حال، مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ در ژورنال پزشکی نیوانگلند (New England Journal of Medicine) منتشر شده اثر داروها را در درمان حملات شدید آسم زیر سوال برده است. در طول این مطالعه که نزدیک به شش ماه به طول انجامید، هیچ تفاوتی در میزان حملات شدید بین افرادی که دارو مصرف می کردند و افرادی که دارونما می خوردند ایجاد نشد.
قبل از این مطالعه، محققان تخمین زده اند که بین ۱۵ تا ۶۵ درصد از افراد مبتلا به آسم برای مدیریت علائم GERD و کنترل حملات شدید آسم از مهار کننده های پروتون پمپ استفاده می کردند. اما با توجه به ناکارآمدی مشکوک این داروها، افراد مبتلا به آسم باید از سایر داروها برای درمان وضعیت خود استفاده کنند.
اما حتما قبل از تغییر یا ترک داروهای آسم، از پزشک خود سوال کنید. بعضی از داروها که معمولا برای درمان آسم استفاده می شوند، مانند تئوفیلین و بتا آدرنرژیک برونش، ممکن است رفلکس اسید را تشدید کنند.
تغییر در شیوه زندگی و درمان های اصلی ریفلاکس اسید و آسم
از آنجا که برخی از داروها می توانند در درمان GERD و آسم به طور همزمان بی اثر باشند، بهترین درمان برای این شرایط تغییر در شیوه زندگی و راه های خانگی است. بنابراین پیشنهاد می کنیم از راه کار های زیر برای کنترل ریفلاکس اسید و آسم استفاده کنید:
کنترل علائم GERD
برای کمک به کنترل و یا پیشگیری از بروز علائم GERD، شما می توانید موارد زیر را امتحان کنید:
- کاهش وزن
- ترک سیگار
- اجتناب از مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی هایی که به رفلکس اسید کمک می کنند، مانند:
- مشروبات الکلی و یا نوشیدنی های کافئین دار
- شکلات
- میوه های خانواده مرکبات
- غذاهای سرخ شده
- غذاهای ادویه دار
- غذاهای پر چرب
- سیر
- پیازها
- غذاهای فراوری شده
- فراورده های تهیه شده با گوجه فرنگی، مانند سس پیتزا، سس سالسا و سس اسپاگتی
- خوردن غذاهای کم حجم و مکرر به جای خوردن وعده های غذایی حجیم و سه بار در روز
- خوردن وعده های غذایی حداقل سه تا چهار ساعت قبل از خواب
- بالا آوردن ۱۰ الی ۱۵ سانتی متری سر در زمان خوابیدن
- پوشیدن لباس و کمربند شل
هنگامی که این استراتژی ها نتواند علائم را کم کند، جراحی معمولا آخرین راه حل موثر در درمان GERD می باشد.
کنترل رفلکس اسید در کودکان
چند استراتژی آسان برای اجتناب از رفلکس اسید در کودکان وجود دارد. این استراتژی ها عبارتند از:
- گرفتن آروغ نوزاد بلافاصله بعد از تغذیه
- نگه داشتن نوزادان در حالت نشسته به مدت ۳۰ دقیقه پس از تغذیه
- تغذیه کودکان با وعده های غذایی کوچکتر و مکرر
- اجتناب از تغذیه کودکانی که به غذا افتاده اند با غذاهای ممنوعه مطرح شده در بالا
کنترل آسم
برای کاهش علایم آسم، می توانید از اقدامات زیر استفاده کنید:
- استفاده از عصاره جینکو
- استفاده از گیاهان طبیعی مانند باباآدم جنگلی و پیچک خشک شده
- مکمل روغن ماهی
- یوگا
- تمرینات تنفس عمیق
البته قبل از استفاده از هر گونه گیاه، مکمل و یا درمان جایگزینی باید با پزشک مشورت کنید. تنها کسی که می تواند یک درمان موثر برای ریفلاکس اسید و آسم ارائه دهد پزشک است.