شکر اضافه شده به برخی از مواد غذایی در طی فرایند پر دازش، ممکن است تنها عنصر ناسالم در رژیم های غذایی مدرن باشد. به همین علت، شیرین کننده های بدون قند مثل زایلیتول در حال افزایش محبوبیت خود هستند. این شیرین کننده مانند قند خوشمزه است اما دارای کالری کمتر بوده و سطح قند خون را افزایش نمی دهد.
مطالعات متعدد نشان داده اند که زایلیتول دارای مزایای مهم مختلفی، از جمله بهبود سلامت دندان است. در این مقاله مجله پیام سلامت به بررسی زایلیتول و اثرات بهداشتی آن بر روی بدن می پردازیم.
زایلیتول چیست؟
زایلیتول، به عنوان یک قند الکلی طبقه بندی می شود. از لحاظ شیمیایی، قندهای الکلی ترکیبی از ویژگی های مولکول های قند و مولکول های الکل می باشند. ساختار آنها اجازه می دهد تا بتوانند گیرنده های طعم شیرین در زبان را تحریک کنند.
این ماده در مقادیر کمی در بسیاری از میوه ها و سبزیجات نیز یافت می شود. بنابراین ماده ای طبیعی است. بدن انسان نیز از طریق متابولیسم طبیعی، مقدار کمی از آن را تولید می کند. این ماده یک عنصر رایج در آدامس ها و آب نبات های بدون قند، مواد غذایی مخصوص افراد دیابتی و محصولات مراقبت از دهان می باشد.
این ماده کریستال هایی شبیه به قند معمولی را دارد اما دارای ۴۰ درصد کالری کمتری است.
- میزان قند: ۴ کالری در هر گرم
- میزان زایلیتول: ۲٫۴ کالری در هر گرم
زایلیتول به صورت یک پودر سفید و بلورین در فروشگاه ها فروخته می شود.
از آنجا که زایلیتول یک شیرین کننده تصفیه شده است، حاوی هیچ ویتامین، ماده معدنی یا پروتئینی نیست. این به این معناست که، تنها کالری خالی را وارد بدن می کند. زایلیتول را می توان از درختانی مانند توس و یا یک فیبر گیاهی به نام Xylan استخراج کرد.
اگر چه قندهای الکلی از لحاظ فنی کربوهیدرات هستند، اما اکثر آنها سطح قند خون را افزایش نمی دهند و به این ترتیب به عنوان کربوهیدرات های خالص محسوب نمی شوند. این موضوع باعث می شود که در محصولات دارای کربوهیدرات کم، زیاد از آن ها استفاده شود.
اگرچه کلمه “الکل” بخشی از نام این ماده است، اما منظور از آن همان الکلی نیست که شما را مست می کند. قندهای الکلی برای افرادی که نمی خواهند مشروبات الکلی مصرف کنند، کاملا ایمن هستند.
شاخص گلیسمی زایلیتول
زایلیتول دارای شاخص گلیسمی بسیار پایینی است قند خون یا انسولین را به شدت افزایش نمی دهد یکی از اثرات منفی شکر اضافه شده و شربت ذرت حاوی فروکتوز این است که می تواند سطح قند خون و انسولین را افزایش دهد. این مواد با توجه به افزایش سطح فروکتوز، زمانی که بیش از حد استفاده شوند، می توانند منجر به مقاومت به انسولین و مشکلات متابولیکی متعدد شوند.
با این حال، زایلیتول حاوی فروکتوز نیست و اثرات ناچیزی بر روی سطح قند خون و انسولین دارد. بنابراین، هیچ یک از اثرات مضر شکر برای زایلیتول صادق نیست.
شاخص گلیسمی (GI)، به معنی افزایش میزان قند خون پس از مصرف یک قاشق غذا خوری از یک ماده خاص است. این شاخص برای زایلیتول تنها ۷، در حالی که قند معمولی شاخص گلیسمی ۶۰ الی ۷۰ دارد. این ماده همچنین بدون کالری می تواند تمایل شما را به چشیدن یک چیز شیرین برطرف کند.
برای افراد مبتلا به دیابت، پیش دیابت، چاق یا افراد مبتلا به سایر مشکلات متابولیکی، زایلیتول یک جایگزین عالی برای شکر است.
در حالی که مطالعات انسانی هنوز کافی نیست اما مطالعات انجام شده بر روی موش ها نشان می دهد که زایلیتول می تواند نشانه های دیابت را بهبود بخشد، چربی شکم را کاهش دهد و حتی از افزایش وزن با رعایت رژیم غذایی جلوگیری کند.
زایلیتول باعث افزایش سلامت دندان می شود
بسیاری از دندانپزشکان استفاده از آدامس های بدون قند را تجویز می کنند. مطالعات نشان داده اند که زایلیتول موجب افزایش سلامت دندان می شود و به جلوگیری از پوسیدگی و افتادن دندان ها کمک می کند.
یکی از عوامل اصلی ایجاد کننده پوسیدگی در دندان، یک باکتری دهانی است که به نام استروپوتوکوک موتانس شناخته می شود. این باکتری بیشتر مسئول ایجاد پلاک در دهان است.
اگر چه وجود مقداری پلاک روی دندان ها طبیعی است، اما پلاک اضافی سیستم ایمنی بدن را تشویق می کند تا به باکتری های موجود در آن ها حمله کند. این روند می تواند به بیماری های التهابی لثه مانند گینوییت منجر شود.
این باکتری ها از گلوکز موجود در غذا تغذیه می کنند، اما نمی توانند از زایلیتول استفاده کنند. بنابراین جایگزینی شکر با زایلیتول، سوخت موجود برای باکتری های مضر را کاهش می دهد. از آن جا که این باکتری ها نمی توانند از زایلیتول برای تامین سوخت استفاده کنند، مسیر تولید انرژی آن ها مسدود شده و آن ها در نهایت می میرند.
به عبارت دیگر، هنگامی که آدامس حاوی زایلیتول استفاده می کنید، باکتری های مضر در دهان می میرند.
در یک مطالعه مشخص شد که، جویدن آدامس حاوی زایلیتول، باکتری های بد را به میزان ۲۷ تا ۷۵ درصد کاهش می دهد. در حالی که سطح باکتری های مفید را ثابت نگه می دارد.
مطالعات حیوانی نیز نشان داده اند که زایلیتول ممکن است جذب کلسیم را در سیستم گوارش افزایش دهد، از بدن در برابر پوکی استخوان محافظت کند و دندان ها را قوی نگه دارد. مطالعات انسانی نیز نشان داده اند که جایگزینی شکر با زایلیتول در رژیم غذایی، می تواند پوسیدگی های دندانی را از ۳۰ تا ۸۵ درصد کاهش دهد.
از آنجایی که التهاب ریشه بسیاری از بیماری های مزمن است، کاهش التهاب پلاک و لثه می تواند برای بقیه بدن نیز مفید باشد.
این ماده موجب کاهش عفونت مخمر در گوش می شود
دهان، بینی و گوش های شما همگی به هم متصل هستند. بنابراین، باکتری هایی که در دهان زندگی می کنند، می توانند باعث عفونت گوش شوند. عفونت گوش یک مشکل رایج در کودکان است. به نظر می رسد که زایلیتول می تواند بعضی از این باکتری های گوش را مانند باکتری های تولید کننده پلاک در دهان از بین ببرد.
یک مطالعه انجام شده بر روی کودکان مبتلا به عفونت های تکراری گوش نشان داد که استفاده روزانه از آدامس حاوی زایلیتول، باعث کاهش ۴۰ درصدی میزان عفونت در آن ها می شود.
این ماده همچنین به مبارزه با مخمر کاندیدا، که می تواند منجر به عفونت های کاندیدا شود، کمک می کند. زایلیتول توانایی مخمر را برای تکثیر کاهش می دهد، در نتیجه به جلوگیری از عفونت کمک می کند.
سایر مزایای بالقوه این ماده
کلاژن پروتئین فراوان در بدن شما است که در مقادیر زیادی در پوست و بافت همبند دیده می شود. برخی از مطالعات بر روی موش ها نشان دادند که زایلیتول با افزایش تولید کلاژن ارتباط دارد و ممکن است بر روی اثرات پیری روی پوست تاثیر بگذارد.
زایلیتول همچنین ممکن است در مقابل پوکی استخوان از بدن محافظت کند، زیرا باعث افزایش حجم استخوان و محتوای مواد معدنی در استخوان موش ها می شود. به یاد داشته باشید که برای تأیید این منافع، انجام مطالعات انسانی ضروری است.
این ماده همچنین باکتری های مفید در روده را تغذیه می کند، به عنوان یک فیبر محلول عمل می کند و سلامت سیستم گوارشی را بهبود می بخشد.
زایلیتول برای سگ ها بسیار سمی است
در بدن انسان، زایلیتول به آرامی جذب می شود و هیچ اثر قابل اندازه گیری بر روی تولید انسولین ندارد. با این حال، این تاثیر بر روی سگ ها برعکس است.
هنگامی که سگ ها زایلیتول مصرف می کنند، بدن آنها این ماده را به جای گلوکز اشتباه می گیرد و مقدار زیادی انسولین تولید می کند. سپس سلول های بدن سگ شروع به جذب گلوکز از جریان خون می کنند. این روند می تواند منجر به هیپوگلیسمی یا افت قند خون و حتی مرگ شود.
این ماده همچنین ممکن است اثرات مضری روی عملکرد کبد در سگ ها داشته باشد. مصرف دوزهای بالا آن باعث نارسایی کبد می شود.
به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، ۱ گرم زایلیتول، ایمن است. بنابراین یک سگ ۱٫۵ کیلوگرمی فقط می تواند ۰٫۳ گرم زایلیتول مصرف کند. این مقدار کمتر از مقدار زایلیتول موجود در یک تکه آدامس است.
عوارض جانبی ناشی از مصرف این ماده
زایلیتول به طور کلی توسط بدن خوب تحمل می شود، اما برخی از افراد عوارض جانبی گوارشی را در هنگام مصرف بیش از حد آن تجربه می کنند. قندهای الکلی می توانند آب را به سمت روده بکشند و یا توسط باکتری های روده تخمیر شوند. این روند می تواند منجر به تولید گاز، نفخ و اسهال شود. با این حال بدن می تواند به مرور زمان به این ماده عادت کند.
اگر به آرامی از این ماده مصرف کنید و زمان کافی به بدن بدهید، احتمالا هیچ تاثیر منفی را مشاهده نخواهید کرد. به نظر می رسد مصرف طولانی مدت زایلیتول کاملا بی خطر است. در یک مطالعه، افرادی که به طور متوسط ۳٫۳ پوند (۱٫۵ کیلوگرم) زایلیتول در ماه مصرف کردند، هیچ گونه عوارض منفی را شاهد نبودند.
شما می توانید از زایلیتول به جای شکر برای شیرینی کردن قهوه، چای و دیگر غذاهای شیرین استفاده کنید. شما می توانید شکر را با نسبت ۱ به ۱ با زایلیتول جایگزین کنید. اگر سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا عدم تحمل FODMAP دارید، در مصرف قندهای الکلی دقت داشته باشید و از مصرف بیش از حد آنها اجتناب کنید.