زخم معده به جراحات دردناکی گفته میشود که در جداره داخلی معده و یا قسمت آغازین روده کوچک که اثنی عشر نامیده میشود وجود دارد.

عوامل ایجاد زخم معده:

• استفاده ی مرتب از مُسکن ها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی می توانند سبب تحریک یا التهاب معده و روده ی باریک گردند. این داروها هم با نسخه و هم بدون نسخه در دسترس هستند و شامل آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و غیره می باشند. برای اجتناب از ناراحتی های گوارشی، این داروها باید به همراه وعده های غذایی صرف شوند.

• داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، سنتز آنزیم تولید کننده ی پروستاگلاندین ها(سیکلواکسیژناز) را مهار می کنند. پروستاگلاندین ها ترکیباتی شبه هورمونی هستند که از معده در برابر صدمات فیزیکی و شیمیایی محافظت می نمایند. بدون این محافظ، اسید معده منجر به فرسایش بافت معده شده و سبب خونریزی و زخم می گردد.

• سیگار کشیدن: نیکوتین موجود در تنباکو، مقدار و غلظت اسید معده را افزایش می دهد، بنابراین خطر ایجاد زخم را بالا می برد. سیگار کشیدن همچنین روند درمان را کند می کند.

• مصرف زیاد الکل: الکل سبب فرسایش لایه موکوسی معده و افزایش تولید اسید می گردد. اما  هنوز مشخص نیست که آیا الکل به تنهایی سبب پیشرفت زخم می گردد و یا فقط علایم را بدتر می کند.

•  استرس: اگر چه استرس، علت زخم پپتیکی نمی باشد اما به عنوان یک فاکتور می تواند در تشدید این بیماری مشارکت کند. استرس علایم زخم پپتیکی را بدتر می کند و درمان آن را به تاخیر می اندازد

علایم زخم معده

زخم معده ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. اما به طور کلی از جمله علائم زخم معده می توان به موراد ذیل اشاره کرد:
• درد مالشی یا سوزشی در قسمت میانی یا بالایی معده در فواصل وعده های غذایی یا به هنگام شب
• نفخ
• سوزش معده
• تهوع یا استفراغ
در موارد حاد ممکن است علائم زیر نیز وجود داشته باشد:
• مدفوع سیاه یا تیره (به دلیل خونریزی)
• بالا آوردن خون (که ممکن است شبیه به تفاله قهوه باشد)
• کاهش وزن
• درد شدید در ناحیه میانی یا بالایی معده

تشخیص زخم معده

پزشک معالج به راحتی می تواند با مطرح کردن پرسش هایی در باره علائم و نشانه هایی که تجربه کرده اید در مورد ابتلای شما به زخم معده نتیجه گیری کند. با این حال، برای آن که تشخیص خود را تأیید کند از تست های متعددی بهره می جوید. ابتدا ممکن است از شما بخواهد برای مدت کوتاهی داروهای ضد اسید استفاده کنید، مانند آن دسته داروهایی که برای سوزش معده تجویز می شوند.
در صورت نیاز ممکن است پزشک انجام اندوسکوپی را برای شما تجویز نماید. همانطور که می دانید اندوسکوپی به وسیله وارد کردن ابزار کوچکی از طریق حلق به درون معده انجام می شود تا هر گونه ناهنجاری یا وضعیت غیرطبیعی مشاهده گردد.
البته اغلب پزشکان بدون انجام اندوسکوپی به درمان زخم معده بیماران خود اقدام می کنند.

روشهای درمان زخم معده

 

داروهایی که برای درمان زخم معده تجویز می شوند به قرار زیر می باشند:
• PPI: داروهای PPI میزان اسید را کاهش داده و موجب بهبود زخم معده می شوند. از جمله این داروها می توان بهPrilosec, Prevacid, Aciphex, Protonix, Zegerid, Dexilant, Nexium اشاره کرد.
• آنتی بیوتیک: در صورتی که به عفونت مبتلا باشید برای شما آنتی بیوتیک تجویز خواهد شد. ترکیبات مختلفی از آنتی بیوتیک ها وجود دارند که برای مدت یک یا دو هفته به همراه یکی از انواعPPI تجویز می شوند.
• اندوسکوپی:برخی از زخم های معده ای که در حال خونریزی هستند از طریق انجام اندوسکوپی بهبود می یابند.
• جراحی: برخی اوقات در صورتی که زخم معده موجب ایجاد حفره ای در دیواره معده شده و خونریزی زیادی ایجاد شده باشد که از طریق اندوسکوپی قابل درمان نباشد به جراحی نیاز خواهد بود.

توصیه های غذایی برای مبتلایان به زخم معده:

• تعداد وعده‌های غذایی را افزایش و حجم آن‌ها را کاهش دهید.
• آهسته خوردن غذا و جویدن کامل آن نیز می‌تواند بسیار کارساز باشد.
• از مصرف حجم زیاد غذا به ویژه قبل از خواب پرهیز کنید.
• مصرف جو و هویج در صورت تحمل می‌تواند بسیار موثر باشد.
• سعی کنید بیشتر از سبزیجات با برگ‌های سبز تیره استفاده کنید.
• از مصرف غذاهای مختلف در کنار هم خودداری کنید.
• مصرف مکمل‌های گروه B نیز می‌تواند بسیار موثر باشد.
• در حد امکان از مصرف نان‌های سفید پرهیز کنید.
• کشیدن سیگار نیز می‌تواند بر روند درمان شما تأثیر سوء بگذارد.
• سعی کنید مصرف سبزیجات خود را به ویژه پس از درمان اولسر افزایش دهید.
• مصرف لبنیات پروبیوتیک به ویژه ماست می‌تواند بسیار کارساز باشد، به ویژه در افرادی که علت اصلی بیماری آن‌ها باکتری هلیکوباکترپیلوری می‌باشد.
• سعی کنید وعده‌های غذایی خود را سر ساعت مشخص و به طور منظم میل کنید.
• از گرسنگی‌های طولانی مدت نیز پرهیز نمایید.

غذاهای مجاز برای مبتلایان به زخم معده:

• بیماران مبتلا به زخم معده باید میوه‌جات، سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی و شیر کم چرب یا بدون چربی را به شکل منظم دریافت نمایند.
• مصرف گوشت لخم گاو و گوسفند، گوشت طیور (مرغ و بوقلمون)، انواع ماهی، حبوباتی چون لوبیا، تخم‌مرغ و دانه‌های مغذی نیز در مقادیر معین توصیه می‌شود.
• در بیماران مبتلا به زخم معده استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون و کانولا مناسب‌تر است.
• در گروه غذایی لبنیات، مصرف دوغ، شیر، ماست و پنیر بدون چربی یا کم‌چرب، شیر سویا، شیر خشک و بستنی کم چرب و میوه‌ای در بیماران مبتلا به زخم معده مجاز است.

 

 

 

 

غذاهای ممنوع برای بیماران زخم معده:

•گوشت و ماهی دودی و نمک سود شده
• انواع شور و آجیل‌های پرنمک
• نوشیدنی‌های گازدار
• فست‌فودها (غذاهای آماده)
• چای و قهوه
• چربی زیاد و غذاهای سرخ شده
• الکل
• کنسروها
• سیر و پیاز
• ادویه‌جات به ویژه ادویه‌جات تندی مثل فلفل
• انواع سس‌ها