علائمی که بر اثر استفاده زیاد از رایانه در بدن ایجاد می شوند این روزها همه گیر شده اند. استفاده گسترده از دستگاه های الکترونیکی تعاملی در خانه و محل کار و حتی گاها امکان عمومی علت ایجاد این علائم هستند. سردرد مرتبط با کامپیوتر یکی از نشانه های رایجی است که برای کاربران رایانه ایجاد می شود. این علمت همیشه به دلیل استفاده زیاد از کامپیوتر ایجاد نمی شود. بلکه گاها استفاده غلط عامل ایجاد این درد است. گاهی ساده ترین اقدامات می تواند به جلوگیری از سردرد مرتبط با کامپیوتر و درمان آن کمک کند.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ضمن معرفی علل ایجاد کننده این درد به شما خواهیم گفت که چطور می توانید سردرد مرتبط با کامپیوتر را بدون استفاده از دارو درمان کنید.
علل سردرد مرتبط با کامپیوتر
بعضی از مکانیسم های احتمالی سردرد ناشی از استفاده از کامپیوتر در زیر مورد بحث قرار گرفته اند. مهم است که توجه داشته باشید که استفاده از رایانه ممکن است گاهی فاکتور تشدید کننده باشد نه علت ایجاد سردرد.
گرفتگی عضله
استفاده طولانی مدت و ایجاد فشار روی هر عضله ای می تواند منجر به اسپاسم شود. این اسپاسم می تواند موجب درد ناگهانی در عضلات شود و حتی درد را به منطقه نزدیک خود انتقال دهد. اغلب موارد سردرد به طور کلی ناشی از اسپاسم عضلانی گردن، کمر و سر هستند. همین روند نیز در ایجاد سردرد مرتبط با کامپیوتر نقش دارد. در زمان کار کردن با کامپیوتر سر به مدت طولانی در یک حالت قرار می گیرد و این موضوع باعث می شود که فشار زیادی روی عضله وارد شود.
علاوه بر این، نگه داشتن کامپیوتر و گوشی در یک حالت خاص با دست نیز باعث می شود که روی عضلات شانه فشار وارد شود. ارگونومی بدن نقش مهمی را در ایجاد فشار روی عضلات در زمان نشستن و حتی ایستادن ایفا می کند. بدن قادر به تحمل فشار بیش از حد ناشی از نشستن های طولانی مدت نیست. علاوه بر این استرس روانی در محل کار نیز می تواند به اسپاسم عضله سر، گردن و کمر کمک کند. دولا شدن و فشار دادن دندان ها به هم که بعضی از پاسخ های فیزیکی ناخودآگاه به موقعیت های استرس زا هستند، می توانند به ایجاد سردرد مرتبط با کامپیوتر کمک کنند.
خستگی چشم
خستگی چشم یکی دیگر از علل شایع سردرد است. این خستگی عمدتا به دلیل فشار عضلانی وارد شده بر روی ماهیچه های کوچک داخل چشم (عضلات داخل چشم) و همچنین عضلات خارج از چشم که آن ها را حرکت می دهند (عضلات اضافی چشم) ایجاد می شود. گاهی اوقات این خستگی به اشتباه ضعیف بودن چشم تعبیر می شود. این خستگی به دلیل نگاه کردن به یک جسم نزدیک به مدت طولانی رخ می دهد. مانند حالتی که چشم در زمان کار کردن با کامپیوتر دارد.
این مشکل با خیره شدن به صفحه نمایش کامپیوتری بدتر می شود. افرادی که دارای خطاهای انکساری چشم هستند (مثل نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم) و از ابزاز های اصلاح کننده مانند عینک یا لنزهای تماسی استفاده نمی کنند، حتی با استفاده کوتاه مدت از رایانه، ممکن است در معرض سردرد قرار گیرند. این درد می تواند بر اثر تماشای تلویزیون، انجام بازی های ویدئویی و استفاده از دستگاه های تلفن همراه به مدت طولانی نیز رخ دهد.
سوسو زدن چراغ ها
اکثر ما نمی توانیم سوسو زدن صفحه نمایش کامپیوتر را تشخیص دهیم. اما صفحه نمایش کامپیوتر در حقیقت با سرعت بسیار زیاد سوسو می زند، هرچند که چشم ما تصویر ایجاد شده روی آن را یک تصویر ثابت می بیند. این سوسو زدن، بیشتر در مانیتورهای قدیمی مشکل ساز بود اما در حال حاضر و با پیشرفت تکنولوژی، بیشتر مانیتورها این مشکل را ندارند. مسئله بزرگتر تصاویری است که روی صفحه نمایش است. معمولا در مانیتور تصاویر به سرعت در حال حرکت هستند و این موضوع می تواند چشم برخی از افراد را تحت تاثیر قرار دهد. البته این حالت بیشتر برای کسانی ایجاد می شود که بازی کامپیوتری می کنند.
این نوع سوسو زدن مانیتور باعث ایجاد نشانه های سندرم بینایی کامپیوتر و همچنین میگرن در بعضی افراد می شود. سردرد، قرمزی چشم، اختلالات بینایی، درد چشم و سفتی عضلانی بعضی از نشانه های رایج سندرم بینایی کامپیوتر هستند. بیماران مبتلا به میگرن ممکن است علائمی نظیر تهوع، استفراغ، اختلالات بینایی و سرگیجه را در طی حمله خود داشته باشند. سوسو زدن حتی ممکن است در عرض مدت کوتاهی باعث ایجاد حالت صرع شود و پس از آن سردرد ایجاد می کند.
روش های درمان سردرد مرتبط با کامپیوتر
بسیاری از افراد مبتلا به سردرد، برای کاهش درد خود دارو را انتخاب می کنند. داروهای ضد التهابی، مسکن ها و شل کننده های عضلانی همگی ممکن است سردرد را تا حدی کاهش دهند اما باید سعی کنید برای جلوگیری از سردرد و مدیریت آن از روش های محافظه کارانه استفاده کنید. در اینجا چند راهکار ساده را به شما معرفی می کنیم که ممکن است در از بین بردن سردرد مرتبط با کامپیوتر موثر باشند.
- هر چند دقیقه یک بار از کامپیوتر دور شوید و با اطرافیان خود صحبت کنید. پیاده روی و مشارکت در فعالیت های دیگر، به خصوص در مواردی که سر و چشم همیشه ثابت هستند نیز می تواند به شما کمک کند.
- اگر ممکن است هر چند دقیقه یک بار یک نرمش کوتاه داشته باشید. البته در زمان انجام نرمش های سر و گردن باید اطمینان حاصل کنید که سر و گردن به درستی پشتیبانی می شوند. اگر نرمش های غیر اصولی را انتخاب کنید ممکن است علائمتان تشدید شود.
- کاهش نور اتاق با کشیدن پرده یا استفاده از ماسک خواب برای جلوگیری از ورود نور به چشم نیز مفید است.
- نرمش های کششی گردن را امتحان کنید. این نرمش ها باید به آرامی انجام شوند تا از ایجاد فشار بیش از حد به عضلات گردن جلوگیری شود.
- یک یا دو لیوان آب بنوشید و از مصرف قهوه یا سایر نوشیدنی های کافئین دار اجتناب کنید. گاهی اوقات کم آبی خفیف بدن می تواند اسپاسم عضله را بدتر کند و به نوبه خود موجب سردرد شود. محرک هایی نظیر کافئین ممکن است برای برخی افراد، به خصوص مبتلایان به میگرن، مشکل ساز شوند.
روش های پیشگیری از سردرد مرتبط با کامپیوتر
اجتناب از سردرد به طور کلی باید هدف همه افرادی باشد که مبتلا به سردردهای عود کننده هستند. اما این کار همیشه امکان پذیر نیست. در عین حال گاهی تغییر سبک زندگی می تواند در جلوگیری از سردرد مرتبط با کامپیوتر موثر باشد. این تغییرات عمدتا عبارتند از:
- چشم ها را هر ۲۰ دقیقه یک بار ببندید. یک روش ساده برای جلوگیری از سردرد مرتبط با کامپیوتر این است که هر ۲۰ دقیقه یک بار به جسمی که حدودا ۲۰ فوت از شما فاصله دارد ۲۰ ثانیه نگاه کنید. این قاعده، همان قاعده ۲۰-۲۰-۲۰ است. در این قاعده با تمرکز روی جسمی که از شما فاصله دارد، ماهیچه های چشم استراحت می کنند.
- از محافظ صفحه نمایش استفاده کنید. کاهش روشنایی و کنتراست می تواند تا حدودی از سردرد مرتبط با کامپیوتر جلوگیری کند. سعی کنید از کار کردن با کامپیوتر در اتاق تاریک اجتناب کنید. اگر برایتان امکان پذیر است از نرم افزارهای مخصوص تنظیم نور مانیتور متناسب با نور محیط استفاده کنید.
- اگر عینکی هستید، همیشه در هنگام کار با کامپیوتر از عینک استفاده کنید حتی اگر تصاویر روی صفحه نمایش به نظر شما نسبتا شفاف هستند. در این حالت چشم با اصلاح منظم سعی می کند تصاویر را شفاف کند و همین موضوع موجب تضعیف چشم می شود.
- خشکی موجب آسیب دیدگی چشم می شود و می تواند به راحتی با استفاده منظم از کامپیوتر تشدید شود. گاهی تنها پلک زدن برای جلوگیری از خشکی چشم کافی نیست و در صورت لزوم باید از اشک مصنوعی برای روانکاری چشم استفاده شود.
- استفاده از صندلی ارگونومیک برای نشستن جلوی کامپیوتر برای جلوگیری از سردرد مرتبط با کامپیوتر مفید است. سعی کنید صفحه نمایش را حدود ۱۵ تا ۲۰ درجه زیر سطح چشم قرار دهید.