سرطان تخمدان از علائم تا علل و روش های مرسوم درمان آن

سرطان تخمدان به هر گونه رشد بافت سرطانی که در تخمدان رخ می دهد اشاره دارد. اکثر سرطان های تخمدان در اپیتلیوم (پوشش بیرونی) تخمدان رخ می دهند. بر اساس گزارش انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society)، سرطان تخمدان، هشتمین سرطان شایع در میان زنان در ایالات متحده (به جز سرطان پوست غیر ملانوم) می باشد.

با این حال، این نوع از سرطان پنجمین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان است. در میان سرطان های مربوط به زنان (رحم، دهانه رحم و تخمدان)، سرطان تخمدان دارای بالاترین میزان مرگ و میر است. هر ساله، بیش از ۲۲۰۰۰ زن در ایالات متحده مبتلا به سرطان تخمدان شده و حدود ۱۴۰۰۰ نفر آن ها جانشان را از دست می دهند.

متأسفانه، شانس زنده ماندن ۵ ساله با وجود این بیماری در توسعه یافته ترین کشور ها تنها ۴۶ درصد است. با این حال، با توجه به گزارش موسسه ملی سرطان آمریکا National Cancer Institute، اگر تشخیص زودرس، قبل از این که تومور گسترش بیابد انجام شود، شانس زنده ماندن ۵ ساله با وجود این بیماری ۹۴ درصد است.

با توجه به مطلب مطرح شده محتویات این مقاله مجله پیام سلامت را به موضوع سرطان تخمدان اختصاص داده و موضوعات زیر را در این زمینه بررسی می کنیم:

  • علائم سرطان تخمدان
  • علل ایجاد این بیماری
  • روش های تشخیص
  • روش های درمان

علائم سرطان تخمدان

در مراحل اولیه، سرطان تخمدان معمولا چند علامت دارد. در بسیاری از موارد هم این بیماری هیچ نشانه ای ندارد. بیماران اغلب نشانه های خود را به بیماری های دیگر مانند سندرم پیش از قاعدگی، سندرم روده تحریک پذیر، و یا وجود یک مشکل موقت در مثانه نسبت می دهند.

تفاوت اصلی بین سرطان تخمدان و سایر اختلالات، تداوم و بدتر شدن تدریجی علائم است.

در زیر نمونه هایی از علائم اولیه که ممکن است فرد مبتلا به سرطان تخمدان آن ها را احساس کنند را آورده ایم. این علائم عبارتند از:

  • درد لگن
  • درد زیر شکم
  • درد معده
  • کمر درد
  • سوء هاضمه و یا سوزش سر دل
  • احساس پر شدن شکم بلافاصله بعد از غذا خوردن
  • نیاز مکرر و فوری به ادرار کردن
  • درد در هنگام مقاربت جنسی
  • تغییر در اجابت مزاج مانند یبوست

با پیشرفت سرطان تخمدان، این علائم نیز امکان پذیر است:

  • حالت تهوع
  • کاهش وزن
  • تنگی نفس
  • خستگی
  • کاهش اشتها

اگر فردی به مدت چند هفته علائم زیر را داشت باید سریعا به پزشک مراجعه کند:

  •  نفخ
  • احساس فشار در شکم
  • درد در شکم یا لگن

علل سرطان تخمدان

سرطان تخمدان نیز مانند بسیاری از انواع سرطان، توسط تقسیم و تکثیر غیر قابل کنترل و بیش از حد سلول های بدن ایجاد می شود. هیچ کس به طور کامل نمی داند که چرا سرطان تخمدان رخ می دهد. با این حال، عوامل خطر زیر شانس ابتلا به این بیماری را بیشتر می کند:

سابقه خانوادگی

زنانی که یکی از خویشاوندان نزدیک آن ها به این بیماری یا به سرطان پستان مبتلا شده اند، در مقایسه با زنان دیگر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. غربالگری ژنتیکی می توانید تعیین کنید که آیا فرد حامل ژن خاصی که با افزایش این خطر همراه است می باشد یا خیر؟

سن

اکثر سرطان های تخمدان در زنان بالای ۶۵ سال رخ می دهد.

مسائل مربوط به تخمک گذاری

دانشمندان معتقدند که ارتباطی بین تعداد کل تخمک گذاری در طول زندگی یک زن و خطر ابتلا به این نوع سرطان وجود دارد. چهار عامل اصلی تاثیر گذاری در کل عبارتند از:

  • زنانی که بیشتر باردار شده اند، ریسک خطر ابتلای آن ها پایین تر است.
  • زنانی که هرگز از قرص های جلوگیری از بارداری استفاده نکرده اند ریسک بالاتری را تجربه می کنند.
  • زنانی که در سنین پایین دوره های قاعدگی را تجربه کرده اند پر ریسک هستند.
  • زنانی که یائسگی شان دیرتر از حد میانگین شروع شده است نیز در خطر بالایی برای ابتلا قرار دارند.

ناباروری و یا درمان های آن

برخی مطالعات ارتباطی بین درمان ناباروری و خطر بالاتر ابتلا به سرطان تخمدان را نشان می دهند. البته هنوز مشخص نیست که آیا خطر ابتلا به سرطان تخمدان ناباروری ایجاد می کند یا ناباروری اکتسابی است و هیچ ارتباطی به این خطر ندارد.

سرطان پستان

زنانی که به سرطان پستان مبتلا می شوند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.

درمان HRT (هورمون درمانی جایگزین)

درمان HRT کمی خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش می دهد. کارشناسان معتقدند که هر چقدر مدت زمان استفاده از این درمان طولانی تر شود، خطر ابتلا نیز بیشتر می شود. اما با متوقف کردن درمان، اوضاع به حالت عادی باز خواهد گشت.

چاقی یا اضافه وزن

چاق بودن یا داشتن اضافه وزن خطر ابتلا به بسیاری از سرطان ها را افزایش می دهد.

اندومتریوز

زنانی که دچار اندومتریوز هستند، خطر ابتلا به این نوع سرطان در آن ها، در مقایسه با زنان دیگر در حدود ۳۰ درصد بالاتر است.

تشخیص سرطان تخمدان

پزشکان معمولا پس از بررسی سابقه بیمار و سابقه خانوادگی وی برای یافتن هر گونه ناهنجاری در رحم یا تخمدان ها، معاینات لگنی انجام می دهد. بعد از تشخیص سرطان تخمدان، نوبت به شناسایی مرحله و درجه بیماری می رسد.

مرحله سرطان اشاره به گسترش سرطان دارد که به وسیله مشاهده سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ مشخص می شود. در این آزمایش مشخص می شود که ظاهر سلول های طبیعی است یا بدخیم؟ با شناسایی مرحله و درجه سرطان، دکتر قادر است در مورد بهترین درمان تصمیم بگیرد.

مرحله و درجه سرطان تخمدان، به تنهایی نمی تواند رشد و پیشرفت سرطان را پیش بینی کند. بلکه باید برای تشخیص، از تست های زیر استفاده شود:

  • آزمایش خون
  • سونوگرافی
  • لاپاراسکوپی: در این آزمایش لاپاراسکوپ (لوله انعطاف پذیر که یک دوربین بر روی آن نصب است) از طریق یک برش کوچک در قسمت تحتانی شکم وارد بدن بیمار می شود.
  • کولونوسکوپی: اگر بیمار خونریزی از رکتوم یا یبوست داشت، دکتر ممکن است از آزمایش کولونوسکوپی برای بررسی روده بزرگ (کولون) استفاده کند. این آزمون همیشه استفاده نمی شود.
  • آسپیراسیون مایع شکمی: اگر شکم بیمار متورم باشد این آزمایش انجام می شود. افزایش تجمع مایع در شکم ممکن است نشان دهد که سرطان تخمدان گسترش یافته است.
  • سی تی اسکن
  • MRI

درمان سرطان تخمدان

درمان های اصلی این نوع سرطان عبارتند از:

  • جراحی
  • شیمی درمانی
  • ترکیبی از عمل جراحی با شیمی درمانی
  • پرتو درمانی

نوع درمان بستگی به عوامل بسیاری، از جمله نوع سرطان تخمدان، مرحله و درجه آن، و همچنین سلامت عمومی بیمار دارد.

عمل جراحی

عمل جراحی که در اکثر قریب به اتفاق موارد سرطان تخمدان انجام می شود و معمولا اولین درمان است شامل برداشتن تخمدان ها می شود. مگر در مواردی که سرطان در درجه بسیار پایینی قرار داشته باشد، در عمل جراحی معمولا هر دو تخمدان، لوله های فالوپ، رحم، غدد لنفاوی مجاور و امنتوم (حصار بافت چربی در شکم) برداشته می شود.

این عملیات، گاهی اوقات به نام عمل هیسترکتومی کامل نیز نامیده می شود. این عمل به این معنی است که یائسگی در بیمار بلافاصله بعد از عمل آغاز خواهد شد.

اگر سرطان به یکی از تخمدان ها محدود شده باشد، جراح ممکن است فقط تخمدان مبتلا و لوله فالوپ مجاور آن را بردارد. در این شرایط امکان باردار شدن هنوز وجود دارد. اما اگر هر دو تخمدان برداشته شود دیگر امکان باردار شدن وجود نخواهد داشت. این نوع عمل جراحی نیاز به ۳ الی ۷ روز بستری شدن دارد. به علاوه دوره بهبودی کامل بیمار حداقل ۴ تا ۶ هفته خواهد بود.

شیمی درمانی

در شیمی درمانی از مواد شیمیایی (دارو) برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. دارو سیتوتوکسیک (دارویی که برای این سلول ها سمی است) مانع از از تقسیم شدن و رشد سلول های سرطانی می شود. شیمی درمانی برای سرطان تخمدان، و همچنین بسیاری از سرطان های دیگر، در شرایطی استفاده می شود که با عمل جراحی و یا برداشتن عضوی در بدن نتوان از عملکرد سلول های سرطانی جلوگیری کرد.

این درمان معمولا شامل ۳ الی ۶ جلسه شیمی درمانی به مدت ۳ الی ۴ هفته انجام خواهد شد. اگر بعد از طی دوره درمان، سرطان مجددا باز گردد، دوباره ممکن است از شیمی درمانی استفاده شود.

درمان هدفمند

دانشمندان در حال بررسی داروهای جدید هستند که مسیرهای خاص (عملکردهای خاص) را در سلول های سرطانی به طور مستقیم هدف قرار می دهند. این داروها عبارتند از:

  • بواسیزوماب (آواستین)
  • اولاپاریب

مزیت این داروها بیش از شیمی درمانی سنتی است. در شیمی درمانی سنتی ممکن است به سلول های طبیعی نیز آسیب وارد شود. در نتیجه این روش نسبت به شیمی درمانی عوارض کمتری دارد.

هورمون درمانی

هورمون درمانی برای جلوگیری از رسیدن استروژن به سلول های سرطانی استفاده می شود. قطع عرضه هورمون استروژن به سلول های سرطانی، رشد سلول های سرطانی را کند می کند.

عوارض جانبی شیمی درمانی

هدف شیمی درمانی، جلوگیری از سرعت تقسیم سلولی است. متاسفانه، سلول هایی مانند سلول های قرمز و سفید خون، و فولیکول های مو در بدن وجود دارند که سرعت تقسیم آن ها به طور طبیعی بالا است. به همین دلیل ممکن است با تاثیر دارو بر روی این سلول ها عوارض جانبی ایجاد شود.

شدت و نوع عوارض جانبی به نوع دارو، تعداد دفعات شیمی درمانی، و سلامت عمومی بیمار بستگی دارد. این عوارض عبارتند از:

  • تهوع، استفراغ
  • اسهال
  • ریزش مو
  • کاهش اشتها
  • زخم های دهان
  • کم خونی
  • عفونت به دلیل کم شدن گلبول های سفید خون (لکوپنی)

در اکثریت قریب به اتفاق موارد، سلول های سالم آسیب دیده به سرعت خود را ترمیم می کنند و پس از درمان عوارض جانبی از بین می رود.

پرتو درمانی

از پرتو درمانی کمتر برای درمان سرطان تخمدان استفاده می شود. این نوع درمان اثری کمی بر روی سرطان های دستگاه تناسلی دارد.