سرطان نازوفارنکس یکی از نادرترین انواع سرطان است که بر روی بخشی از گلو که به پشت بینی و دهان (حلق) متصل است تاثیر می گذارد. در انگلستان، در هر سال تنها حدود ۲۴۰ نفر مبتلا به سرطان نازوفارنکس  تشخیص داده می شود.

سرطان نازوفارنکس نباید با سایر انواع سرطان که گلو را درگیر می کنند مانند سرطان حنجره و سرطان مری اشتباه گرفته شود. همان طور که در تصویر زیر مشاهده می کنید هر بخش از گلو، حلق و مری به بخش های مجزایی تقسیم می شود که شروع سرطان در آن ها، نام نوع بیماری را تعیین می کند.

سرطان نازوفارنکس ؛ نشانه ها، علل، تشخیص و درمان
سرطان نازوفارنکس ؛ نشانه ها، علل، تشخیص و درمان

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر صحبت خواهیم کرد:

  • علائم و نشانه ها
  • علل
  • روش های تشخیص
  • روش های درمان سرطان نازوفارنکس

علائم و نشانه های سرطان نازوفارنکس

معمولا تشخیص این نوع سرطان بسیار دشوار است. زیرا علائم آن شبیه به دیگر بیماری های کمتر جدی است. همچنین بسیاری از افراد مبتلا به سرطان نازوفارنکس، تا زمانی که سرطان به مرحله پیشرفته برسد، علائم بالینی ندارند.

اما در صورت ایجاد علائم، این نشانه های عبارتند از:

  • وجود توده در گردن
  • افت شنوایی که معمولا تنها در یک گوش ایجاد می شود
  • وزوز گوش که صدای زنگ مانند است و منبع تولید آن داخل بدن می باشد.
  • مسدود شدن یا گرفتگی بینی
  • خونریزی بینی

اگر این علائم را دارید و شما را نگران کرده است، به ویژه اگر چند هفته متوالی این نشانه ها را احساس می کنید، بهتر است به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. در حالی که ابتلا به این سرطان معمولا نادر است، اما بهتر است نشانه های خود را برای آسایش خاطر هم که شده چک کنید.

چه چیزی باعث سرطان نازوفارنکس می شود؟

علت دقیق ابتلا به این نوع سرطان ناشناخته است. اما تعدادی از عوامل می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

  • نژادهایی که در جنوب چین یا شمال آفریقا زندگی می کنند.
  • مصرف زیاد گوشت و ماهی خشک و نمک سود شده
  • قرار گرفتن در معرض ویروس اپشتاین بار (EBV) این ویروس یک ویروس رایج است که تب ایجاد می کند.
  • اشتغال به کارهایی که موجب می شود فرد به طور منظم در معرض گرد و غبار چوب باشد.
  • ابتلای یکی از اعضای خانواده مثل والدین به این نوع سرطان
  • قرار گرفتن در معرض ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) نیز ممکن است خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان نازوفارنکس را افزایش دهد.
  • مردان نسبت به زنان حدود ۳ برابر بیشتر به سرطان نازوفارنکس مبتلا می شوند و میانگین سن تشخیص در آن ها حدود ۵۰ سال است.

تشخیص سرطان نازوفارنکس

اگر علائم این نوع سرطان در بدن شما وجود داشته باشد اولین اقدام پزشک بررسی و معاینه فیزیکی گلو با استفاده از آینه می باشد. ضمن این که اگر نیاز به انجام معاینات بیشتر باشد، بیمار باید به بیمارستان منتقل شود. در بیمارستان برای تایید تشخیص و رد دیگر بیماری ها که ممکن است علائم مشابه ای با این نوع سرطان داشته باشند از آزمایشات زیر استفاده می شود:

ناساندوسکوپی: در این آزمایش یک تلسکوپ نازک و انعطاف پذیر (آندوسکوپ) به بینی و گلو وارد می شود و به کمک آن می توان هرگونه ناهنجاری را تشخیص داد. این آزمایش معمولا در زمان هوشیاری فرد انجام می شود. اما گاهی نیز برای کاهش حساسیت بینی و گلو از بی حسی موضعی استفاده شود.

اسکن تصویربرداری: اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI) یا اسکن کامپیوتری توموگرافی (CT) می تواند برای بررسی تومورها و تعیین اینکه آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر استفاده شود.

پانندوسکوپی: این روش برای بررسی دقیق تر بینی و گلو، تحت بی هوشی عمومی کاربرد دارد. در پانندوسکوپی، از یک سری تلسکوپ های کوچک که با هم ارتباط دارند استفاده می شود.

بیوپسی: بیوپسی یا نمونه برداری در طی پانندوسکوپی انجام شده و در آن یک نمونه کوچک از بافت منطقه مشکوک برداشته شده و برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال می شود.

هنگامی که این آزمایش ها کامل شوند، پزشکان قادر خواهند بود تا تشخیص خود را مبنی بر ابتلای بیمار به سرطان تایید کند. با استفاده از این آزمایشات حتی می توان درجه سرطان را با استفاده از رتبه بندی تعیین کرد و میزان پیشرفت و گسترش سلول های سرطانی را نیز تخمین زد.

چگونه سرطان نازوفارنکس درمان می شود؟

 دو روش اصلی برای درمان سرطان نازوفارنکس وجود دارد. این دو روش عبارتند از:

  • رادیو تراپی: درمانی است که در آن به کمک اشعه سلول های سرطانی از بین می روند.
  • شیمی درمانی: در این روش نیز از دارو برای کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود.

در اغلب موارد، ترکیبی از پرتودرمانی و شیمی درمانی استفاده می شود. جراحی معمولا برای درمان سرطان نازوفارنکس استفاده نمی شود. زیرا دسترسی جراحان به منطقه آسیب دیده دشوار است.

رادیوتراپی

پرتو درمانی شایع ترین درمان برای سرطان نازوفارنکس می باشد. این روش را می توان به تنهایی برای درمان سرطان هایی که زود تشخیص داده شده اند یا در ترکیب با شیمی درمانی برای پیشرفته ترین سرطان ها مورد استفاده قرار گیرد.

در اکثر موارد، برای درمان این نوع سرطان از رادیوتراپی خارجی استفاده می شود. در رادیوتراپی خارجی از یک ماشین برای تمرکز پرتوهای پر انرژی در منطقه ای که نیاز به درمان دارد، استفاده می شود. در سرطان نازوفارنکس، یک فرم پیشرفته پرتودرمانی به نام پرتودرمانی مدولاسیون شدید (IMRT) نیز استفاده می شود.

در این روش پرتوهای تابشی از نقاط مختلف و از چند زاویه متفاوت به تومور تابیده می شود. این کار موجب می شود که دوز تابشی که به تومور می رسد، در حداکثر توان و میزان خود باشد. این در حالی است که روش IMRT حداقل تاثیر را بر روی بافت سالم اطراف دارد.

پرتودرمانی Stereotactic یکی دیگر از راه های رادیوتراپی خارجی است و ممکن است برای هدف قرار دادن یک منطقه خاص که در آن سرطان عود کرده است استفاده شود.

رادیوتراپی خارجی اغلب در جلسات کوتاه در طول هفته انجام می شود. برای درمان این نوع سرطان معمولا به ۷ هفته پرتودرمانی نیاز می باشد. در بعضی موارد، ممکن است از رادیوتراپی داخلی برای سرطان نازوفارنکس پس از درمان اولیه استفاده شود.

بسته به نوع درمان بیمار، ممکن است لازم باشد، او مدت کوتاهی را در بیمارستان بماند.

خود رادیوتراپی بدون درد است. اما می تواند عوارض جانبی قابل توجهی مانند موارد زیر داشته باشد:

  • قرمزی یا درد پوست در محل درمان
  • احساس ناخوشی
  • تغییر در احساس طعم غذاها
  • خشکی دهان
  • ریزش مو

این عوارض جانبی معمولا موقت هستند. اما برخی از آن ها نیز می توانند دائمی باشند.

شیمی درمانی

برای بیشتر تومورهای پیشرفته حلق و بینی، از شیمی درمانی قبل یا در کنار پرتو درمانی استفاده می شود. در این روش از دارو برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می شود. شیمی درمانی نیز خود به دو گونه است. خوراکی و تزریقی. شیمی درمانی که برای این نوع سرطان استفاده می شود، شیمی درمانی تزریقی است. یعنی در آن داروی طی جلسات ۳ الی ۴ هفته ای، از طریق قطره به رگ های بدن بیمار تزریق می شود. برای استفاده از این روش الزامی وجود ندارد که بیمار شب را در بیمارستان سپری کند.

مانند رادیوتراپی، شیمی درمانی نیز می تواند عوارض جانبی مهمی مانند موارد زیر داشته باشد:

  • احساس بی حالی
  • اسهال
  • آسیب دیدگی دهان
  • خستگی

این عوارض جانبی معمولا موقت هستند. اما گاهی نیز عوارض جانبی بلند مدت مانند ناباروری ایجاد می شود. بنابراین قبل از شروع درمان، در مورد هر گونه نگرانی که درباره عوارض جانبی بالقوه درمان دارید با تیم پزشکی خود صحبت کنید.

پیگیری

پس از اتمام دوره درمان بیمار باید معاینات و اسکن های منظم را برای نظارت بر بهبودی خود انجام داده و هر علائمی که نشانه ای از بازگشت سرطان است را به اطلاع پزشک برساند. برای شروع معاینات و بررسی ها پس از درمان، هر چند هفته یک بار است. اما در طول زمان و به تدریج میزان آن کم می شود.

چشم انداز بیماری

چشم انداز سرطان نازوفارنکس بستگی به سن، سلامت عمومی و شرایط پیشرفت بیماری در هنگام تشخیص دارد. رادیوتراپی به تنهایی می تواند بسیاری از سرطان های نازوفارنکس که در مراحل اولیه قرار دارند را  درمان کند. اما متاسفانه بسیاری از موارد ابتلا به این نوع سرطان در مراحل پیشرفته تر تشخیص داده می شوند. زیرا همان طور که گفتیم این بیماری تا مدت ها علائم واضحی ایجاد نمی کند.

سرطان های پیشرفته تر با ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی درمان می شوند. اگر سرطان در سرتاسر منطقه سر و گردن گسترش نیافته باشد، اغلب آن ها قابل درمان هستند.

به طوری کلی امید به زندگی در افراد مبتلا به این نوع سرطان به شرح زیر می باشد:

  • حدود ۵۰ نفر از هر ۱۰۰ نفر (۵۰٪) مبتلا به سرطان نازوفارنکس، ۵ سال یا بیشتر، پس از تشخیص، زنده می مانند. شانس زنده ماندن برای جوانان بالا است. اما برای افراد مسن این نرخ کمتر می شود.
  • حدود ۷۰ نفر از ۱۰۰ نفر (۷۰٪) افراد زیر ۴۵ سال و ۳۵ نفر از ۱۰۰ نفر (۳۵٪) افراد ۶۵ تا ۷۴ ساله پس از تشخیص سرطان نازوفارنکس، ۵ سال یا بیشتر به زندگی خود ادامه می دهند.