سفت شدن معده ؛ علل و درمان های موثر طبیعی برای آن

نفخ در اطراف ناحیه شکم می تواند باعث سفت شدن معده شود. بعضی از افراد بعد از مصرف غذا متوجه ایجاد این نفخ می شود. افرادی که مشکلات هضم دارند نیز گاهی عارضه سفت شدن معده را تجربه می کنند. معمولا بعد از دفع گاز، اجابت مزاج یا مصرف برخی از داروهای گیاهی از بین برنده التهاب، نفخ و احساس تنگی و سفتی در معده از بین می رود. با این وجود این عارضه گاهی ناشی از بیماری های جدی پزشکی است که نیاز به بررسی و درمان دارد.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت با ما همراه شوید تا از علل و روش های طبیعی و موثر برای درمان سفت شدن معده اطلاع کسب کنید.

به غیر از ایجاد ناراحتی و درد شکم سفت شدن معده گاهی می تواند باعث خجالت نیز شود. تا جایی که برخی از زنان مبتلا به این عارضه معتقدند که دیگران فکر می کنند که آن ها باردار هستند. البته بارداری نیز یکی از دلایل بزرگ شدن معده می باشد. اما حتی اگر سفتی معده بر اثر مشکلات گوارشی باشد، باز هم جای نگرانی نیست. شما می توانید به کمک چند روش طبیعی این سفتی و بزرگ شدن معده را درمان کنید.

علائم سفت شدن معده

التهاب و اتساع شکم و معده به شرایط زیادی مرتبط است. با توجه به گزارش مجله ISRN، اتساع معده معمولا با نشانه های دیگری به غیر از نفخ همراه است.

به عنوان مثال، سفت شدن معده ممکن است با درد خفیف تا شدید شکم و وجود گاز بیش از حد در آن مرتبط باشد. از آن جایی که وجود نفخ در شکم ممکن است موجب تورم اطراف ناحیه شکمی شود، گاهی این عارضه با درد در سینه و سوزش سر دل خود را نشان می دهد.  دکتر Melissa Conrad Stöppler معتقد است که سفت شدن معده همراه با درد شکم می تواند موجب تهوع، استفراغ یا اسهال نیز شود.

علل سفت شدن معده و آن چه باید در این مورد بدانید

بهتر است قبل از ارائه راهکارهای طبیعی، نگاهی به علل سفت و متورم شدن معده داشته باشیم. علل مرتبط به این عارضه عبارتند از:

تجمع گاز اضافی

گاز اضافی یکی از دلایل سخت و متورم شدن معده است. با وجود گاز زیاد در این اندام، شکم متورم به نظر می رسد. گاز حاصل فرایند طبیعی گوارشی است. با این وجود مصرف برخی از غذاهای زیر می تواند منجر به نفخ شود. این غذاها عبارتند از:

• لوبیا
• عدس
• محصولات لبنی

خوردن این غذاها ممکن است موجب شود که حتی با مصرف مقدار کمی غذا، احساس پری و سیری داشته باشید. بنیاد بین المللی اختلالات گوارشی عملکردی (The International Foundation for Functional Gastrointestinal Disorders) گزارش می دهد که گاز بیش از حد در روده می تواند باعث معده درد شود.

درمان های عالی و موثری نیز برای جلوگیری از ایجاد گاز در روده وجود دارد. به عنوان مثال، مصرف قرص یا عرق نعنا می توانند به کاهش نفخ و درد شکم کمک کنند. چای بابونه نیز یکی دیگر از داروهای خانگی مفید برای رفع گاز روده است. اثر ضد اسپاسم ناشی از نوشیدن بابونه کمک می کند تا از اضافه شدن گاز جلوگیری شده و کارکرد روده طبیعی شود.

یبوست

یبوست شدید عامل دیگری برای سفت شدن معده است. پزشکان کلینیک مایو معتقدند که اگر فردی کمتر از ۳ بار در هفته اجابت مزاج داشته باشد یعنی به یبوست مبتلا شده است. این عارضه موجب می شود که خود مدفوع نیز سفت شده و دفع آن دشوار شود. البته دلایل زیادی برای ابتلا به یبوست وجود دارد.

تاثیر یبوست در ایجاد سفتی معده در مجله Gastroenterology & Hepatology گزارش شده است. محققان در این مقاله دریافتند که در افراد مبتلا به یبوست مزمن، می توانند اتساع معده را نیز تجربه کنند. آنها همچنین گزارش دادند که راه های مقابله با یبوست نیز معمولا التهاب معده را کاهش می دهد.

اگر از یبوست رنج می برید، می توانید از روش های طبیعی برای درمان آن استفاده کنید. به عنوان مثال نوشیدن آب آلوئه ورا به دلیل خواص ملین طبیعی، برای رفع یبوست عالی است. مطالعات نشان داده اند که نوشیدن آب آلوئه ورا در زمان یبوست به افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج و کاهش میزان مدفوع کمک می کند.

مشکلات گوارشی

برخی از مسائل مربوط به گوارش نیز باعث سفتی و ایجاد نفخ در معده و شکم می شوند. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• بیماری التهابی روده (IBD)
• دیورتیکولیت

سندروم روده تحریک پذیر ضمن بر انگیختن معده موجب ایجاد علائم گوارشی دیگر نیز می شود. محققان در مجله Gut گزارش دادند که بسیاری از موارد IBS، به علت ایجاد التهاب و انسداد، موجب سفت شدن معده می شوند. دکتر ماری هاردینگ معتقد است که تورم در پایین شکم  همراه با درد، یبوست و اسهال اغلب نتیجه سندرم روده تحریک پذیر است.

بیماری التهابی روده یک نوع اختلال گوارشی التهابی است که شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می شود. IBD می تواند باعث اسهال پس از خوردن غذا، گرفتگی شکم و نشت از مقعد شود. محققان انجمن ملی کولیت و بیماری کرون (The National Association for Colitis and Crohn’s Disease) گزارش می دهند که نفخ شکمی یک نشانه شایع در بیماری التهابی روده است.

دیورتکتولیت یک نوع التهاب و عفونت در دستگاه گوارش است که می تواند معده را سفت و متورم کند. به گفته دکتر ویلیام بلدا پارگی دیواره روده بزرگ می تواند باعث دیورتیکولیت شود. التهاب روده می تواند نفخ یا تورم در اطراف ناحیه شکم ایجاد کند.

سوء هاضمه

سوء هاضمه معمولا باعث التهاب می شود که می تواند شکم را پر و سفت کند. سوء هاضمه یک اصطلاح است که برای توصیف درد در زیر دنده ها پس از خوردن غذا به علت سوزش سر دل و یا بیماری ریفلاکس گوارشی (GERD) مورد استفاده قرار می گیرد.

دکتر جان کانحا می گوید که ناراحتی هایی که باعث اختلال گوارشی می شوند، اغلب باعث درد شکم، نفخ و تهوع پس از خوردن غذا می شوند. یکی از روش های درمان این مشکل خوردن محلول تهیه شده با یک لیوان آب و نصف قاشق چای خوری جوش شیرین است. این محلول به خنثی کردن اسید که باعث سوء هاضمه و سوزش سر دل می شود کمک می کند.

عدم تحمل غذایی

گاهی اوقات عدم تحمل غذایی می تواند شکم شما را نفخ دار و سفت کند. یکی از معمول ترین موارد منتهی به این حالت ناتوانی در هضم لاکتوز موجود در محصولات لبنی است. این حالت زمانی اتفاق می افتد که لاکتوز هضم نمی شود و شروع به تخمیر می کند. تخمیر این ماده موجب التهاب، اسهال و درد معده می شود.

پزشکان می گویند که انسداد معده و نفخ بعد از خوردن شیر نیز ناشی از ناتوانی در هضم لاکتوز است. اگر بعد از مصرف فراورده های لبنی دچار ناراحتی های شکمی می شوید، باید یک دفترچه یادداشت تهیه کرده و غذاهایی که در طول روز مصرف می کنید را در آن یادداشت کنید. با این کار می توانید بفهمید که به چه چیزی حساس هستید.

گاستریت

اگر بعد از خوردن غذا، معده تان پف کرد و درد داشت، ممکن است به گاستریت مبتلا شده باشید. این وضعیت دردناک شکم به علت التهاب در معده ایجاد می شود. التهاب ناشی از گاستریت معمولا نتیجه عفونت باکتریایی H. pylori یا زخم معده می باشد.

دکتر کالین تمید می گوید که حوادث استرس زا، مصرف بیش از حد داروهای خاص یا واکنش های خود ایمنی نیز می توانند موجب التهاب معده شوند. در میان علائم گاستریت، نفخ شکم بسیار شایع است و حتی پس از مصرف وعده های غذایی کوچک، نیز ممکن است احساس شود. راه طبیعی برای درمان زخم معده و از بین بردن گاستریت، مصرف آب سیب زمینی است. آنزیم هایی که در آب سیب زمینی وجود دارد کمک می کنند تا معده بهبود یابد.

بارداری

بارداری نیز موجب بزرگ شدن و سفت شدن شکم و معده می شود. به همین خاطر تورم و نفخ معده یکی از اولین نشانه های بارداری می باشد. پزشکان کلینیک مایو می گویند که تغییرات هورمونی در مراحل اولیه بارداری می تواند موجب نفخ شود. این نفخ گاهی اوقات با نفخ قبل از دوره قاعدگی اشتباه گرفته می شود.

چاقی

مجله ISRN گزارش می دهد که افزایش وزن و چاقی، فرد را در معرض خطر ابتلا به نفخ قرار می دهد. مطالعات نشان داده اند که افرادی که چاق می شوند، مشکل نفخ را همزمان با افزایش وزن شاهد هستند. راه های زیادی برای کاهش وزن وجود دارد. به عنوان مثال، راه رفتن بیشتر و کاهش مصرف کالری می تواند به سوختن چربی اضافی کمک کند. خوردن سرکه سیب به صورت روزانه نیز در این بین نقش دارد.

سرطان

در موارد نادر، سرطان معده یا سرطان کبد نیز می تواند ناراحتی و نفخ شکمی ایجاد کند. محققان Cancer Research UK می گویند که ایجاد مایع در اطراف معده موجب تورم و سفت شدن این اندام می شود. اگر نفخ ناشی از سرطان باشد احتمالا علائم دیگری نیز وجود دارد. در واقع پزشکان Cancer Research UK می گوید که وجود علائم زیر بعید به نظر می رسد که نشان دهنده سرطان باشد:

• احساس نفخ بعد از خوردن غذا
• سوء هاضمه
• اسهال یا یبوست
• کاهش اشتها

درمان های خانگی برای سفت شدن معده

به غیر از داروهای خانگی خاص که برای رسیدگی به علل بالا ذکر شد، راه های زیر نیز برای درمان تورم معده وجود دارد.

پروبیوتیک ها

یکی از راه های بهبود سلامت دستگاه گوارش و کاهش نفخ و احساس ناراحتی گوارشی، مصرف پروبیوتیک ها است. پروبیوتیک ها باکتری های سالم یا خوب هستند که به هضم غذا در روده کمک می کنند و فلور روده را متعادل نگه می دارند.

دکتر M. Schmulson می گوید که چندین پروبیوتیک وجود دارد که می تواند به کاهش نفخ و تورم کمک کند. پروبیوتیک ها در کاهش علائم IBS و التهاب روده نیز موثرند. برخی افراد با مصرف آن ها گاز و یبوست شان نیز بهتر می شود.

نعنا

نعنا می تواند به تسکین معده درد کمک کند و مسائل گوارشی که منجر به نفخ می شود، را از بین ببرد. مطالعات انجام شده در مورد تاثیر نعنا در کاهش علائم سوء هاضمه نشان داد که این ماده به کاهش استرس و نفخ کمک می کند. محققان دانشگاه مریلند گزارش می دهد که ۷۵٪ مبتلایان به IBS، پس از مصرف قرص های نعنا، کاهش قابل توجهی در نفخ و گاز اضافی معده و سایر علائم IBS داشتند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در اغلب موارد، سفت شدن معده فقط ناراحتی موقت و گذرا ایجاد می کند. اغلب درمان های خانگی نیز می توانند به درمان این عارضه کمک کنند. با این حال، گاهی اوقات پری معده نشانه ای از یک بیماری جدی است که باید تحت نظر پزشک درمان شود.

پزشکان کلینیک مایو می گویند که اگر علائم زیر را  داشته باشید، باید با متخصص گوارش مشورت کنید:

• درد شدید همراه با سفتی و پف کردگی معده
• وجود خون در مدفوع
• کاهش وزن نا خواسته
• زردی پوست
• حساسیت به لمس در اطراف شکم