سندرم حاد کرونری یک اصطلاح مورد استفاده برای توصیف طیف وسیعی از شرایط مرتبط با کاهش ناگهانی جریان خون به قلب می باشد. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علائم، علل، عوامل خطر، تشخیص، درمان و روش های خود مراقبتی بیماری سندرم حاد کرونری صحبت خواهیم کرد.
یکی از شرایطی که زیر چتر سندرم کرونری حاد قرار می گیرد، انفارکتوس میوکارد (حمله قلبی) است. نتیجه حمله قلبی، مرگ سلولی در بافت آسیب دیده قلب است. حتی زمانی که سندرم کرونری حاد باعث مرگ سلول نمی شود، باز هم کاهش جریان خون باعث تغییر در عملکرد قلب شده و نشان می دهد که فرد در معرض خطر بالا سکته قلبی قرار دارد.
سندرم حاد کرونری اغلب باعث درد شدید قفسه سینه می شود. این حالت یک حالت اورژانسی است که نیاز به تشخیص و مراقبت به موقع دارد. اهداف درمان آن نیز شامل موارد زیر است:
- بهبود جریان خون
- درمان عوارض
- جلوگیری از ایجاد مشکلات در آینده
علائم سندرم حاد کرونری
علائم و نشانه های سندرم حاد کرونر، که معمولا به طور ناگهانی آغاز خواهند شد، شامل موارد زیر می باشند:
- درد قفسه سینه (آنژین) که اغلب به صورت گرفتگی، فشار، سنگینی یا سوزش این ناحیه توصیف می شود.
- درد از قفسه سینه به شانه ها، بازوها، قسمت فوقانی شکم، کمر، گردن یا فک منشعب می شود.
- تهوع یا استفراغ
- سوء هاضمه
- تنگی نفس
- تعریق شدید و ناگهانی
- سبکی سر، سرگیجه یا غش
- خستگی غیر معمول و یا غیر قابل توضیح
- احساس بی قراری و یا نگرانی
در حالی که درد قفسه سینه یا احساس ناراحتی در این ناحیه شایع ترین علامت مرتبط با سندرم کرونری است، اما علائم و نشانه ها، به طور قابل توجهی بستگی به سن، جنسیت و سایر بیماری های فرد دارد. زنان، سالمندان و افراد مبتلا به دیابت جز افرادی هستند که بیشتر احتمال دارد علائم و نشانه های این بیماری را بدون درد قفسه سینه داشته باشند.
علل سندرم حاد کرونری
سندرم کرونری حاد معمولا از رسوب چربی در دیوار عروق کرونر، عروق خونی که انتقال دهنده اکسیژن و مواد مغذی به عضلات قلب است، ایجاد می شود. هنگامی که پارگی یا جداشدگی در ذخیره پلاک ایجاد شود، لخته خون شکل می گیرد. این لخته مانع رسیدن جریان خون به ماهیچه قلب می شود.
هنگامی که میزان اکسیژن ارسالی به سلول ها خیلی کم باشد، سلول های عضلات قلب می میرند. مرگ سلول ها در نهایت موجب ایجاد آسیب به بافت های عضلانی شده و حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد) رخ می دهد.
حتی زمانی که مرگ سلولی نیز در اثر این بیماری وجود ندارد، عرضه ناکافی اکسیژن می تواند باعث شود که عضلات قلب به درستی یا موثر کار نکنند. این اختلال ممکن است موقت یا دائم باشد. هنگامی که سندرم حاد کرونری در مرگ سلولی دخیل نباشد به آن آنژین ناپایدار گفته می شود.
عوامل خطر سندرم حاد کرونری
عوامل خطر ابتلا به این سندرم مانند عوامل خطر سایر بیماری های قلبی است. به این ترتیب عوامل خطر سندرم حاد کرونر عبارتند از:
- سن بالاتر (سن بالاتر از ۴۵ سال در مردان و بالاتر از ۵۵ سال در زنان)
- فشار خون بالا
- کلسترول خون بالا
- سیگار کشیدن
- عدم فعالیت بدنی
- رژیم غذایی ناسالم
- چاقی یا اضافه وزن
- دیابت
- سابقه خانوادگی درد قفسه سینه، بیماری قلبی یا سکته مغزی
- برای زنان، سابقه فشار خون بالا، پره اکلامپسی یا دیابت در دوران بارداری
روش های تشخیص
اگر علائم و نشانه های مرتبط با سندرم حاد کرونر وجود داشته باشد پزشک چند آزمایش اورژانسی را توصیه می کند. این آزمایشات عبارتند از:
نوار قلب (ECG): این تست، فعالیت الکتریکی قلب را از طریق الکترودهای متصل به پوست اندازه گیری می کند. تکان های غیر طبیعی و یا نامنظم می تواند عملکرد ضعیف قلبی را به علت فقدان اکسیژن در قلب نشان دهد. الگوهای خاص در سیگنال های الکتریکی ممکن است محل های عمومی انسداد را نشان دهد. این آزمون ممکن است چندین بار تکرار شود.
آزمایش خون: اگر مرگ سلولی در آسیب به بافت قلب ایجاد شده باشد، آنزیم های خاصی در خون وجود دارد. نتیجه مثبت وجود این آنزیم ها در خون نشان می دهد حمله قلبی رخ داده است.
اطلاعات به دست آمده از این دو تست و علائم و نشانه های بیمار اساس اولیه تشخیص سندرم حاد کرونری هستند. این اطلاعات نشان می دهد که آیا بیماری منجر به حمله قلبی یا آنژین ناپایدار شده است یا خیر؟
سایر آزمایشاتی که برای تشخیص کامل تر، رد کردن دیگر علل علائم، و یا ترکیب مداخلات تشخیصی و درمانی استفاده می شوند عبارتند از:
آنژیوگرام کرونری: در این روش با استفاده از تصویربرداری اشعه ایکس، رگ های خونی قلب مشاهده می شود. یک لوله دراز کوچک (کاتتر) از طریق یک سرخرگ که معمولا در کشاله ران است، به شریان ها قلب فرستاده می شود. سپس یک رنگ مایع، که توسط اشعه X قابل شناسایی است، از طریق این لوله به شریان ها تزریق می شود. در همان لحظه تصاویر متعددی به کمک اشعه ایکس از قلب گرفته شده تا انسداد یا تنگی عروق مشخص شود. کاتتر گاهی نیز برای درمان استفاده می شود.
اکوکاردیوگرافی: در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی، که توسط یک ابزار گرز مانند هدایت می شود، برای تولید یک تصویر زنده از قلب استفاده می شود. اکوکاردیوگرافی می تواند به تعیین درستی پمپاژ قلب کمک کند.
اسکن پرفیوژن میوکارد (MPI): این آزمایش نشان می دهد که خون در عضله قلب به خوبی جریان دارد یا خیر. در اسکن پرفیوژن میوکارد، مقدار بی خطر و کمی ماده رادیواکتیو به داخل خون تزریق می شود. سپس یک دوربین تخصصی تشیخص خون، حرکت خون را در قلب آشکار کرده و می تواند در زمان کاهش جریان خون در عضله قلب آن را تشخیص دهد.
توموگرافی کامپیوتری: سی تی آنژیوگرافی با استفاده از یک فن آوری تخصصی اشعه ایکس می تواند تصاویر متعدد مقطعی و دو بعدی از قلب تولید کند. این تصاویر در تشخیص تنگی یا انسداد شریان های کرونر کاربرد دارند.
تست ورزش: در این تست عملکرد قلب زمانی که بدن در حال ورزش است (زمانی که قلب به کار سخت تر نیاز دارد)، ارزیابی می شود. در برخی موارد، به جای ورزش کردن به بیمار دارویی تزریق می شود که موجب افزایش ضربان قلب می شود. این آزمون تنها زمانی انجام می شود که هیچ نشانه ای از سندرم حاد کرونری و یا بیماری های قلبی کشنده دیگر وجود نداشته باشد. در طول تست ورزش، عملکرد قلب توسط یک نوار قلب، اکوکاردیوگرافی یا اسکن پرفیوژن میوکارد ارزیابی می شود.
درمان سندرم حاد کرونری
اهداف درمان فوری این بیماری، رفع درد و ناراحتی، بهبود جریان خون، و بازگرداندن عملکرد قلب به سرعت و به بهترین شکل ممکن می باشد. اهداف درمان طولانی مدت نیز بهبود کلی عملکرد قلب، مدیریت عوامل خطر و کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی است. ترکیبی از داروها و اعمال جراحی ممکن است برای رسیدن به این اهداف استفاده شود.
داروها
بسته به تشخیص، داروهای زیر برای موقعیت های اورژانسی یا مدیریت مستمر و در برخی موارد هر دو، مورد استفاده قرار می گیرد:
- داروهای ترومبولیتیک یا خوردکننده لخته برای حل کردن لخته خون که عروق را مسدود کرده است مفید است.
- نیتروگلیسیرین منجر به بهبود گردش خون و باز شدن عروق خونی به طور موقت می شود.
- داروهای ضد پلاکتی، از ایجاد لخته خون جلوگیری می کند. برخی از این داروها عبارتند از:
- آسپرین
- کلوپیدوگرل
- پراسوگرل
- مسدود کننده های بتا به شل شدن عضله قلب، کاهش ضربان قلب، کاهش تقاضا قلب و درنتیجه کاهش فشار خون منجر می شود. برخی از این داروها عبارتند از:
- متوپرولول
- نادولول
- مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین موجب گسترش عروق خونی و بهبود جریان خون شده و اجازه می دهد قلب راحت تر و کارآمدتر کار کند. برخی از این داروها نیز عبارتند از:
- لیزینوپریل
- بنازپریل
- مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین (ARB ها)، که به کنترل فشار خون کمک می کند و برخی از آن ها عبارتند از:
- ایربسارتان
- لوزارتان
- استاتین ها کاهش میزان کلسترول در گردش خون شده و ممکن است رسوب پلاک را ثات کرده و احتمال پاره شدن آن را کم کند. استاتین ها مهم عبارتند از:
- آتورواستاتین
- سیمواستاتین
جراحی و دیگر روش ها
اگر داروها برای بازگرداندن جریان خون به ماهیچه قلب به اندازه کافی موثر نباشد، پزشک ممکن است یکی از این روش ها را توصیه کند:
آنژیوپلاستی و استنت گذاری: در این روش، پزشک به کمک یک لوله دراز کوچک (کاتتر) خود را به قسمت مسدود یا تنگ عروق می رساند. یک فنر و یک بادکنک در نوک کاتتر قرار دارد. بعد از رسیدن کاتر به این ناحیه ابتدا بادکنک (بالون) باد شده و سپس فنر نیز در آن ناحیه قرار می گیرد. باد شدن بادکنک کمک می کند که رسوب چربی به دیواره عروق فشرده شود و استنت (فنر) نیز این فشرده سازی را تثبیت می کند و اجازه نمی دهد که شریان مجدد بسته شود.
عمل جراحی بای پس عروق کرونر: با استفاده از این روش جراح یک رگ خونی، از بخش دیگری از بدن جدا کرده و برای ایجاد یک مسیر جدید برای عبور و دور زدن محل انسداد، به عروق کرونر مسدود پیوند زده می شود.
روش های خود مراقبتی در مقابل سندرم حاد کرونری
یک گام مهم برای پیشگیری از حمله قلبی، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی که منجر به سلامت قلب شده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد، می باشد. این تغییرات عبارتند از:
- سیگار نکشید.
- رژیم غذایی سالم که شامل میوه ها و سبزیجات، غلات کامل، و مقدار متوسط از لبنیات کم چرب و گوشت بدون چربی است را رعایت کنید.
- ورزش کنید. ورزش منظم و فعالیت جسمی برای شروع یک روال سالم و امن مفید است.
- کلسترول خود را بررسی کنید. از مصرف چربی زیاد، گوشت حاوی کلسترول و فراورده های لبنی پرچرب اجتناب کنید.
- فشار خون خود را کنترل کنید.
- وزنتان را متعادل نگه دارید. اضافه وزن می تواند به کلسترول بالا، فشار خون بالا، دیابت، بیماری های قلبی و دیگر بیماری ها کمک کند.
- استرس خود را مدیریت کنید. برای کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی، استرستان را کم کنید.
- از مصرف الکل اجتناب کنید.