سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS) بیماری است که در آن فرد احساس درد پایدار و شدیدی را دارد. اگر چه بیشتر موارد CRPS به واسطه آسیب ایجاد می شود، اما درد ناشی از آن بسیار شدیدتر و طولانی تر از حالت طبیعی است. این درد معمولا به یک عضو محدود می شود. اما گاهی اوقات نیز می تواند به سایر قسمت های بدن گسترش یابد.
پوست بدن بعد از آسیب دیدگی می تواند خیلی حساس شود. به طوری که فقط یک لمس، ضربه و حتی تغییر در درجه حرارت می تواند شدت درد را تحریک کند. مناطق آسیب دیده همچنین می توانند متورم و سفت شده و یا تغییر نوسان در رنگ یا درجه حرارت آن منطقه ایجاد شوند.
بسیاری از موارد سندرم درد منطقه ای پیچیده (CRPS) به تدریج تا حدی بهبود می یابند. گاهی نیز به طور کامل بهبود می یابند. با این حال، برخی از موارد CRPS هرگز از بین نرفته و فرد مبتلا درد زیادی را تجربه می کند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد مشکلی به نام سندرم درد منطقه ای پیچیده صحبت خواهیم کرد.
علائم سندرم درد منطقه ای پیچیده
علامت اصلی سندرم درد پیچیده منطقه ای (CRPS) دردی است که گاهی اوقات می تواند شدید، مداوم و ناتوان کننده باشد. این درد معمولا به یک عضو محدود می شود. اما در بعضی موارد ممکن است به سایر قسمت های بدن گسترش یابد.
درد مزمن
درد ناشی از CRPS اغلب ناشی از آسیب است. اما بسیار شدیدتر و طولانی تر از حد معمول است. این درد ممکن است ترکیبی از احساسات سوزش، کوفتگی یا خارش باشد. اما گاهی نیز احساس سوزن شدن و بی حسی وجود دارد.
دوره های درد چند روز یا چند هفته طول می کشند. اما اگر عود کند معمولا شدیدتر و بدتر می شود. به طور خاص استرس می تواند موجب عود بیماری شود. به همین دلیل است که تکنیک های آرام بخش و آموزش ذهنی می تواند بخش مهمی از درمان CRPS باشد. اگر CRPS دارید، پوست شما در منطقه آسیب دیده می تواند بسیار حساس باشد. به طوری که حتی کوچکترین لمس، ضربه یا تغییر دما درد شدید را تحریک می کند.
شما ممکن است این درد را در بیماری های زیر نیر احساس کنید:
- پردردی: احساس درد ناشی از فشار یا دما که به معمول نباید درد داشته باشند.
- آلدینیا: تجربه درد ناشی از ضربه بسیار ناچیزی به پوست آسیب دیده
علائم دیگر
علاوه بر درد مزمن، CRPS می تواند طیف وسیعی از علائم دیگر مانند موارد زیر را نیز ایجاد کند:
- ایجاد احساسات عجیب و غریب در اندام آسیب دیده: ممکن است احساس کنید که اندام آسیب دیده متعلق به بدن شما نیست، یا ممکن است احساس کنید بزرگتر یا کوچکتر از حد معمول است.
- تغییرات متناوب بر روی پوست: گاهی اوقات پوست در اندام آسیب دیده ممکن است گرم، قرمز و خشک باشد در حالی که گاهی اوقات ممکن است سرد، آبی و عرقی باشد.
- تغییرات مو و ناخن: مو و ناخن در اندام آسیب دیده ممکن است به آرامی یا با سرعت غیرعادی رشد کند و ناخن ها شکننده باشند.
- سفتی مفصلی و تورم در اندام آسیب دیده (ادم)
- لرزش و اسپاسم عضلانی (دیستونی)
- مشکل در حرکت دادن بخش آسیب دیده
- بی خوابی
- پوکی استخوان در اندام آسیب دیده: شواهدی وجود ندارد که این پوکی می تواند منجر به شکستگی شود.
در موارد بسیار نادر، CRPS می تواند به عوارض فیزیکی بیشتری مانند موارد زیر منتهی شود:
- عفونت های پوستی و ایجاد زخم های باز
- آتروفی عضلانی
- پوسیدگی عضلانی (در این بیماری ماهیچه ها کوتاه می شوند و محدوده طبیعی حرکت خود را از دست می دهند)
مشکلات روانی در CRPS
فشار عاطفی زندگی با درد مزمن گاهی می تواند به مشکلات روحی مانند افسردگی و اضطراب منجر شود. در طول دوره های شدید درد، برخی افراد ممکن است حتی فکر خودکشی داشته باشند. اگر در گذشته احساس افسردگی یا خودکشی را تجربه کرده اید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
علت ایجاد سندرم درد منطقه ای پیچیده
حدود ۱۵۰ سال است که این بیماری کشف شده اما پزشکان هنوز علت دقیق ابتلا به آن را نمی دانند. اما حدس می زنند یکی از علل زیر در شکل گیری سندرم درد پیچیده منطقه ای (CRPS) دخیل باشد.
آسیب های گذشته
این بیماری معمولا در عرض یک ماه پس از آسیب جزئی یا جدی ایجاد می شود. این آسیب ها عبارتند از:
- شکستگی استخوان
- رگ به رگ شدن و کشیدگی
- سوختگی
- بریدگی
اکثر افراد پس از این آسیب های ناگهانی، بدون هیچ گونه اثرات بلندمدت قابل ملاحظه به زندگی خود ادامه می دهند. اما افرادی که مبتلا به CRPS هستند، دچار درد شدید و طولانی تر از حد معمول می شوند. درد می تواند در بیشتر موارد از آسیب اصلی گسترش یافته و بر روی کل اندام تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، CRPS ممکن است پس از آسیب به انگشت ایجاد شده و پس از مدتی کل دست را فرا گیرد. گاهی نیز این بیماری پس از عمل جراحی ایجاد می شود.
CRPS پس از آسیب
معلوم نیست چرا برخی افراد CRPS پس از آسیب را تجربه می کنند. با توجه به ماهیت پیچیده علائم، بعید است که این بیماری تنها یک دلیل ساده داشته باشد. بعضی افراد حتی معتقدند که CRPS نباید به عنوان یک بیماری در نظر گرفته شود. زیرا علائم آن ممکن است در نتیجه چندین مورد متفاوت ایجاد شود.
یکی از تئوری های اصلی نشان می دهد که CRPS نتیجه واکنش غیرعادی گسترده به آسیب دیدگی است که باعث می شود چندین سیستم بدن از جمله موارد زیر از کار بیافتد:
- سیستم عصبی مرکزی: مغز و نخاع
- سیستم عصبی محیطی: اعصابی که در خارج از سیستم عصبی مرکزی قرار دارند
- سیستم ایمنی بدن: دفاع طبیعی بدن علیه بیماری و عفونت
- سیستم رگ های خونی: مجموعه ای از شریان ها و رگ های خونی که خون را به بخش های مختلف بدن حمل می کنند.
این سیستم ها مسئول بسیاری از فعالیت های بدن هستند که اغلب در افراد مبتلا به سندرم درد منطقه ای پیچیده تحت تاثیر قرار می گیرند. این فعالیت ها عبارتند از:
- تشخیص درد و انتقال سیگنال های درد
- التهاب (تورم)
- کنترل دما و حرکت
همچنین نظریه ای وجود دارد که می گوید بعضی از افراد ممکن است به علت عوامل ژنتیکی نسبت به CRPS حساس باشند. با این حال این علت کاملا اثبات شده نیست. در گذشته برخی معتقد بودند که سندرم درد منطقه ای پیچیده ممکن است یک بیماری روحی باشد که باعث می شود افراد فکر کنند که درد دارند. این تئوری تا حد زیادی اثبات شده است.
تشخیص سندرم درد منطقه ای پیچیده
هیچ تست واحدی برای تشخیص سندرم درد پیچیده منطقه ای (CRPS) وجود ندارد. معمولا با حذف بیماری دیگری که نشانه های مشابهی دارند، بیماری تشخیص داده می شود. برخی از آزمایشاتی که ممکن است برای رد کردن بیماری های دیگر انجام شود عبارتند از:
- آزمایش خون برای رد کردن عفونت یا آرتریت روماتوئید
- تصویر برداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای رد مشکلات اساسی بافت یا استخوان ها
- اشعه ایکس برای رد مشکلات مفاصل و استخوان ها
- تست عصب برای رد آسیب به اعصاب
معاینه فیزیکی نیز ممکن است برای دیدن مواد زیر انجام شود:
- تورم
- تغییرات در درجه حرارت بدن
- ظاهر پوست
معاینات فیزیکی باید به آرامی انجام شود تا درد بیمار بیشتر نشود.
روش های درمان سندرم درد منطقه ای پیچیده
هیچ درمان شناخته شده ای برای سندرم درد پیچیده منطقه ای (CRPS) وجود ندارد. اما ترکیبی از درمان های فیزیکی، دارو و حمایت روانشناختی می تواند به درمان علائم کمک کند. تخمین زده می شود که حدود ۸۵ درصد از افرادی که مبتلا به CRPS هستند، در دو سال اول پس از شروع بیماری کم کم دردشان کاهش می یابد. با این حال، بعضی از افراد باید درمان شوند. در موارد نادر، نیز ممکن است مشکلات بیشتری مانند زخم در عضله اندام آسیب دیده ایجاد شود.
در حال حاضر هیچ راهی برای پیش بینی اینکه چه کسی بهبود خواهد یافت و چه زمانی ممکن است این بهبودی رخ دهد وجود ندارد.
طرح درمان
درمان سندرم درد منطقه ای پیچیده شامل چهار حوزه اصلی است:
- خود مدیریتی: توصیه در مورد گام هایی که می توانید برای مدیریت شرایط انجام دهید
- توانبخشی فیزیکی: برای کمک به بهبود عملکرد و کاهش خطر ابتلا به مشکلات فیزیکی بلند مدت
- تسکین درد: درمان برای کمک به کاهش درد
- حمایت روانی: مداخلات پزشکی برای کمک به بیمار در جهت مقابله با تاثیر عاطفی سندرم درد منطقه ای پیچیده در زندگی
خود مدیریتی
به عنوان بخشی از درمان، بیمار باید درباره چیزهایی که می تواند برای کمک به کنترل وضعیت خود انجام دهد را فرا گیرد. این اقدامات شامل موارد زیر است:
- آموزش در مورد درک وضعیت بیماری
- پشتیبانی برای حفظ دامنه حرکت و استفاده از قسمت های آسیب دیده
- یادگیری تکنیک های کاهش درد
- یادگیری روش های آرام کردن ذهن برای بهبود کیفیت زندگی
- مشاوره در مورد مدیریت فعالیت بدنی برای کمک به جلوگیری از عود بیماری و کاهش فعالیت در صورت عدم وجود درد
- ادامه درمان های توانبخشی در خانه، مانند استفاده از تکنیک های کاهش وزن
- دسترسی به گروه های پشتیبانی
توانبخشی فیزیکی
توانبخشی فیزیکی شامل تعدادی از درمان های مختلف است. هدف از این درمان ها این است که به تدریج افراد قادر شوند بدون درد فعالیت هایشان را افزایش دهند. این کار می تواند دشوار باشد. زیرا هر حرکت یا تحریکی در اندام، درد و یا علائم دیگر CRPS مانند تورم، تغییر رنگ و تعریق را افزایش می دهد.
اگر ورزش و یا درمان، بیش از حد اندام را تحت فشار قرار دهد، شرایط تشدید می شود. بنابراین برای درمان باید با یک درمانگر با تجربه در زمینه CRPS مشورت کنید. بعضی از تکنیک هایی که ممکن است بعنوان بخشی از برنامه توانبخشی فیزیکی شما باشند عبارتند از:
- ورزش
- کاهش وزن
- بازخورد بصری آینه و تصاویر حرکتی درجه بندی شده
تسکین درد
داروهای متعددی وجود دارد که ممکن است برای درمان CRPS مفید باشد. برخی از درمان های ضد درد به شرح زیر هستند:
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
اولین داروهایی که برای درمان سندرم درد منطقه ای پیچیده مورد استفاده قرار می گیرند، داروهای ضد دردی به نام داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن هستند. این داروها می توانند به کاهش درد ناشی از آسیب های سندرم درد منطقه ای پیچیده کمک کنند. آنها همچنین می توانند درد های مرتبط با CRPS مانند درد عضلانی را نیز درمان کنند.
داروهای ضد تشنج
داروهای ضد تشنج معمولا برای درمان صرع استفاده می شود. اما برای درمان درد عصب نیز مفید هستند. گاباپنتین و پره گابالین از داروهای ضد صرع هستند که بیشتر برای درمان CRPS استفاده می شوند. عوارض جانبی رایج این داروها عبارتند از:
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- افزایش وزن
- افکار خودکشی که ممکن است یک هفته پس از شروع درمان مشاهده شود.
هرگز نباید به طور ناگهانی مصرف این داروها را متوقف کنید. زیرا ممکن است علائم احتمالی را تجربه کنید. اگر احساس می کنید دیگر نیازی به مصرف آن ندارید، با پزشک مشورت کنید تا دوز آن را به آرامی در یک دوره حداقل یک هفته ای کاهش دهد.
داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs) در ابتدا برای درمان افسردگی طراحی شده اند. اما مانند ضد تشنج ها در درمان درد عصب نیز موثرند. آمی تیترپتیلین و نورتریپتیلین بیشترین استفاده را از این گروه داروها برای درمان CRPS دارند. اگر چه نورتریپتیلین عموما عوارض جانبی کمتری دارد.
این داروها اغلب می توانند خواب را بهبود ببخشند و عموما در اوایل شب مصرف می شوند تا صبح روز بعد، موجب خواب آلودگی نشوند. عوارض جانبی آن ها نیز عبارتند از:
- خشکی دهان
- تاری دید
- یبوست
- تپش قلب
- مشکل ادراری
اپیوئیدها
اگر درد شدید داشته باشید، بعضی از داروها مانند کدئین و مورفین به بهبود دردتان کمک می کنند. عوارض جانبی رایج این داروهای مخدر عبارتند از:
- تهوع و استفراغ
- یبوست
- خشکی دهان
- خستگی
- مشکلات شناختی (فرایندهای تفکر می تواند کندتر شود)
استفاده طولانی مدت از دوزهای بالا این دارو با مشکلات جدی تری مانند موارد زیر همراه است:
- افسردگی
- دوره های قاعدگی غیرواقعی در زنان
- اختلال نعوظ در مردان
تحریک نخاع
اگر دارو درد بیمار را کاهش ندهد، ممکن است درمان با تحریک نخاعی توصیه شود. در این روش یک وسیله زیر پوستی در شکم یا باسن و نزدیک نخاع کار گذاشته می شود که پالس الکتریکی خفیف تولید کرده و به نخاع ارسال می کند. این پالس ها احساس درد را تغییر می دهند. سطح تحریک با بهتر یا بدتر شدن بیماری، قابل تنظیم است. در صورت لزوم می تواند دستگاه را برداشت.