سندرم دیسترس تنفسی ؛ علل، عوامل خطر، نشانه ها، تشخیص و روش های درمان

سندرم دیسترس تنفسی (RDS) یک اختلال تنفسی است که بر روی نوزادان اثر می گذارد. RDS به ندرت در نوزادانی که دوره جنینی را کامل کرده اند اتفاق می افتد. این اختلال در نوزادان نارس که حدود ۶ هفته و یا بیشتر قبل از تاریخ دقیق تولدشان به دنیا آمده اند، بسیار شایع است.

RDS در نوزادان نارس شایع تر است. زیرا ریه های آنها قادر به ایجاد سورفکتانت کافی نیستند. سورفاکتانت مایعی است که داخل ریه ها را پوشش می دهد. این ماده کمک می کند تا ریه ها باز بمانند و نوزادان بتوانند پس از تولد در هوا بیرون از رحم نفس بکشند.

بدون وجودسورفکتانت کافی، ریه ها افت می کنند و نوزاد باید برای نفس کشیدن بیشتر تلاش کنند. نوزادان مبتلا ممکن است قادر به نفوذ اکسیژن کافی در بدنشان برای حمایت از اعضای بدن نباشند. فقدان اکسیژن اگر به موقع درمان نشود می تواند به مغز و سایر اعضای بدن آسیب برساند.

اکثر نوزادانی که سندرم دیسترس تنفسی دارند، علائم مشکلات تنفسی و کمبود اکسیژن را در هنگام تولد یا در طی چند ساعت اول زندگی از خود نشان می دهند.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد علل، عوامل خطر، نشانه ها، تشخیص و روش های درمان سندرم دیسترس تنفسی به طور کامل صحبت می کنیم.

علل سندرم دیسترس تنفسی چیست؟

علت اصلی سندرم دیسترس تنفسی (RDS) کمبود سورفاکتانت در ریه ها است. سورفاکتانت یک مایع پوشش دهنده بخش داخل ریه ها است.

ریه های جنین در سه ماهه سوم بارداری (۲۶ هفته مانده به زایمان) شروع به ساخت سورفاکتانت می کنند. این ماده بخش داخلی کیسه های هوا در ریه ها را می پوشاند. این ماده کمک می کند تا ریه ها باز شوند و تنفس بعد از زایمان ایجاد شود.

بدون وجود سورفکتانت کافی، ریه ها احتمالا دچار افت شده و نوزاد نمی تواند به خوبی دم و بازدم کند. به این ترتیب نوزاد قادر به دریافت اکسیژن کافی برای حمایت از ارگان های بدن خود نیست. البته این بیماری تنها مخصوص نوزادان نارس نیست. برخی از نوزادانی که دوره جنین کاملی داشته اند نیز به سندرم دیستری تنفسی مبتلا می شوند. زیرا آنها ژن های معیوب را دارند. این ژن ها بر بدنشان تاثیر می گذارد.

چه کسی در معرض خطر ابتلا به سندرم دیسترس تنفسی است؟

برخی عوامل ممکن است خطر ابتلا به سندرم اختلال تنفسی (RDS) را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:

  • زایمان زودرس: نوزادانی که زودتر از موعد مقررشان به دنیا می آیند با خطر بیشتری مواجه هستند. اکثر موارد RDS در نوزادان متولد شده قبل از هفته ۲۸ بارداری رخ می دهد.
  • استرس و فشار بیش از حد در زمان زایمان به ویژه اگر مادر خونریزی زیادی داشته باشد.
  • سابقه عفونت در مادر
  • سابقه دیابت در مادر

در شرایط خاصی که مادر نیاز داشته باشد که قبل از رسیدن موعد زایمان به کمک سزارین نوزاد خود را به دنیا بیاورد، نیز خطر کودک را تهدید می کند. معمولا بیماری ها و اختلالاتی که جفت و جنین را تحت تاثیر قرار می دهند چنین شرایطی را دارند.

سزارین برنامه ریزی نشده که قبل از اینکه ریه های کودک به طور کامل رشد کند انجام می شود، خطر ابتلا به RDS را افزایش دهند. پزشک می تواند قبل از زایمان آزمایشاتی را انجام دهد که رشد ریه ها جنین را نشان می دهد. این آزمایشات سن بلوغ یا بلوغ ریه را ارزیابی می کنند.

علائم و نشانه های سندرم دیسترس تنفسی چیست؟

علائم و نشانه های سندرم دیسترس تنفسی (RDS) معمولا در هنگام تولد و یا در طی چند ساعت اول پس از به دنیا آمدن خود را نشان می دهند. این علائم عبارتند از:

  • تنفس سریع و کم عمق
  • تکان خوردن سینه درست زیر و بین دنده ها با هر بار نفس کشیدن
  • خرخر سینه
  • باز شدن زیاد سوراخ های بینی

نوزاد همچنین ممکن است در تنفس مکث کند و مکثش چند ثانیه طول بکشد. این بیماری آپنه نامیده می شود.

عوارض سندرم دیسترس تنفسی

بسته به شدت RDS نوزاد ممکن است مشکلات دسته بندی شده زیر را تجربه کند:

عوارض ریوی

عوارض ریوی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • اضمحلال ریه (آتلکتازی)
  • نشت هوا از ریه به داخل حفره قفسه سینه (پنوموتوراکس)
  • خونریزی در ریه

بعضی از درمان های مورد استفاده برای RDS، ممکن است سبب بروز دیسپلازی برونکوپنومونی که یک اختلال تنفسی دیگر است شود.

عوارض خون و رگ های خونی

نوزادانی که RDS دارند ممکن است سپسیس یا همان عفونت در جریان خون را تجربه کنند. این عفونت می تواند کشنده باشد. کمبود اکسیژن ممکن است از بسته شدن مناسب رگ خونی جنینی به نام آرتروسکوپی دوکوتس جلوگیری کند. این مجرای شریانی عروق ریه را به عروق قلب متصل می کند. اگر این شریان باز بماند، می تواند قلب را تحت فشار قرار دهد و فشار خون را در شریان های ریوی افزایش دهد.

عوارض دیگر

سایر عوارض RDS ممکن است شامل کوری و دیگر مشکلات بینایی و یک بیماری روده به نام انتروکولیت نکروزان باشد. نوزادانی که دارای RDS شدید هستند می توانند نارسایی کلیوی را تجربه کنند. برخی از نوزادان مبتلا به سندرم دیسترس تنفسی خونریزی مغزی را تجربه می کنند. این خونریزی می تواند رشد ذهنی را به تاخیر انداخته و باعث عقب ماندگی ذهنی یا فلج مغزی شود.

سندرم دیسترس تنفسی چگونه تشخیص داده می شود؟

سندرم دیسترس تنفسی (RDS) در نوزادان نارس بسیار شایع است. بنابراین، پزشکان معمولا تشخیص و شروع درمان اختلال را به محض تولد نوزادان انجام می دهند. پزشکان همچنین چندین آزمایش دیگر را انجام می دهند تا بیماری های دیگری را که موجب مشکلات تنفسی نوزاد می شود، رد کنند. این آزمایش همچنین می تواند تایید کند که آیا پزشک این بیماری را به درستی تشخیص داده است یا خیر؟

آزمایشات تشخیصی عبارتند از:

  • عکس اشعه ایکس قفسه سینه: این آزمایی یک تصویر از ساختار های درون سینه مانند قلب و ریه تولید می کند. این آزمون می تواند نشان دهد که آیا نوزاد شما علائم RDS را دارد یا خیر. اشعه X قفسه سینه همچنین می تواند سایر مشکلات ریوی را تشخیص دهد.
  • آزمایش خون: آزمایش خون برای اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در خون استفاده می شود. آزمایش خون همچنین می تواند کمک کند که مشخص شود آیا عفونت باعث مشکلات تنفسی نوزاد شده است یا خیر؟
  • اکوکاردیوگرافی (اکو): این آزمایش با استفاده از امواج صوتی یک تصویر متحرک از قلب ایجاد می کند. اکو برای رد نقایص قلبی که علت مشکلات تنفسی نوزادان هستند، استفاده می شود.

سندرم دیسترس تنفسی چگونه درمان می شود؟

درمان سندرم دیسترس تنفسی (RDS) معمولا به محض تولد نوزاد، گاهی حتی در اتاق زایمان شروع می شود. اکثر نوزادانی که علائم RDS را نشان می دهند به سرعت به بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU) منتقل می شوند. در آنجا آنها از درمان های ویژه و متداول برای نوزادان نارس استفاده می کنند.

مهمترین درمان های سندرم دیسترس تنفسی عبارتند از:

  • درمان جایگزینی سورفاکتانت
  • پشتیبانی از تنفس با استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی یا دستگاه NCPAP. این دستگاه ها به نوزادان نارس کمک می کنند تا بهتر نفس بکشند.
  • درمان با اکسیژن
سندرم دیسترس تنفسی
سندرم دیسترس تنفسی

جایگزینی سورفاکتانت

سورفاکتانت مایعی است که داخل ریه ها قرار می گیرند. این ماده ریه های نوزاد را باز نگه داشته و اجازه می دهند که او بتواند نفس بکشد. به نوزادانی که دارای RDS هستند، تا زمانی که ریه هایشان بتوانند به درستی تنفس کنند سورفکتانت داده می شود. این مایع معمولا از طریق یک لوله تنفسی به بدن وارد می شود. لوله اجازه می دهد تا سورفاکتانت به طور مستقیم وارد ریه های کودک شود. هنگامی که سورفاکتانت داده می شود، لوله تنفسی به یک دستگاه تنفسی نیز وصل می شود.

سورفکتانت اغلب پس از زایمان به نوزاد داده می شود تا به کمک آن سعی شود از سندرم دیسترس تنفسی جلوگیری کرده یا آن را درمان کنند. این مایع تا زمانی که نوزاد قادر به تنفس شود، چندین بار در روز وارد بدن او می شود.

به بعضی از زنان در دوران بارداری داروی خوراکی به نام کورتیکواستروئیدها داده می شود. این داروها می توانند تولید سورفاکتانت و رشد ریه های جنین را افزایش دهند. حتی با وجود مصرف این داروها باز هم ممکن است نوزاد به این سندرم مبتلا شود.

پشتیبانی تنفسی

نوزادان مبتلا به RDS اغلب تا زمانی که ریه هایشان شروع به ساختن سورفکتانت کافی کنند، نیاز به حمایت تنفسی دارند. تا همین اواخر، معمولا دستگاه تنفسی مکانیکی برای این کار استفاده می شد. این دستگاه به یک لوله تنفسی متصل شده و لوله از طریق دهان یا بینی نوزاد به داخل نای می رفت. امروزه بیشتر نوزادان از NCPAP استفاده می کنند. NCPAP به آرامی هوا را از طریق بینی به ریه های کودک هدایت می کند.

درمان با اکسیژن

نوزادانی که مشکلات تنفسی دارند ممکن است اکسیژن درمانی نیاز داشته باشند. در این روش اکسیژن از طریق یک دستگاه تنفس مصنوعی یا NCPAP از طریق یک لوله کار گذاشته شده در بینی وارد بدن می شود. این درمان تضمین می کند که اندام های نوزادان به اندازه کافی اکسیژن دریافت می کنند.

[quote font_size=”18″ color=”#37a02b”]

پیشنهاد می کنیم برای اطلاعات بیشتر، این مطالب را نیز بخوانید:

نارسایی تنفسی ؛ علل، عوامل خطر، نشانه ها، روش های تشخیص و درمان

سندرم چاقی کاهش حجم هوای تنفسی چیست؟

اسیدوز تنفسی ؛ انواع، علائم، علل، روش های تشخیص و روش های درمان

[/quote]

سایر درمان ها

داروها

پزشکان اغلب برای نوزادانی که دارای RDS هستند، جهت کنترل عفونت آنتی بیوتیک تجویز می کنند.

درمان حمایتی

درمان در NICU بر روی محدود کردن استرس و رفع نیازهای اساسی نوزاد مانند گرما، تغذیه و محفاظت تمرکز دارد. این درمان شامل موارد زیر است:

  • استفاده از انکوباتور برای گرم نگه داشتن نوزادان و کاهش خطر ابتلا به عفونت.
  • نظارت بر فشار خون، ضربان قلب، تنفس و درجه حرارت بدن از طریق سنسورهایی که به بدن نوزادان متصل می شود
  • استفاده از سنسورهای نصب شده روی انگشتان برای بررسی مقدار اکسیژن در خون
  • تزریق مایعات و مواد مغذی از طریق سوزن یا لوله های قرار داده شده داخل رگ ها. این درمان به جلوگیری از سوء تغذیه کمک می کند و باعث رشد نوزاد می شود. تغذیه برای رشد و توسعه ریه ها حیاتی است.
  • بررسی مصرف مایعات برای اطمینان از اینکه مایعات در ریه های نوزاد تجمع نیابند.
درمان آرتروسکوپی دوکوتس (PDA)

PDA با دارو، روش کاتتر و جراحی درمان می شود.

منابع:

Respiratory Distress Syndrome