سندرم روده تحریک پذیر در کودکان یک اختلال عملکردی در دستگاه گوارش است. این اصطلاح به این معنی است که مشکل ناشی از تغییرات در نحوه عملکرد دستگاه گوارش است. کودکان مبتلا به اختلال عملکردی گوارشی علائم مکرری دارند، اما دستگاه گوارششان آسیب نمی بیند. IBS بیماری نیست. این اختلال گروهی از علائم است که با یکدیگر ظاهر می شوند. شایع ترین علائم IBS عبارت است از درد یا ناراحتی شکم، که اغلب به نام دل درد شناخته شده و همراه با اسهال، یبوست یا هر دو مورد است، گزارش می شود.
در گذشته، IBS، کولیت، کولیت مخاطی، کولون اسپاستیک، کولون عصبی و روده اسپاستیک نیز نامیده می شد. اما نام این بیماری بعدها تغییر کرد تا منعکس کننده این باشد که این اختلال دارای علل فیزیکی و روانی است و محصول تخیل فردی نیست.
سندرم روده تحریک پذیر در کودکان زمانی تایید می شود که ناراحتی شکمی یک بار در هفته حداقل به مدت ۲ ماه بدون هیچ گونه بیماری یا آسیبی که بتواند درد را به کمک آن توضیح داد، رخ دهد. درد یا ناراحتی ناشی از این سندرم ممکن است با تغییر در دفعات دفع مدفوع یا قوام آن همراه باشد یا ممکن است تعداد اجابت مزاج را کاهش دهد.
با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با علل، علائم، تشخیص و درمان سندرم روده تحریک پذیر در کودکان آشنا شوید.
سندرم روده تحریک پذیر در کودکان چقدر شایع است؟
اطلاعات محدود در مورد تعداد کودکان مبتلا به IBS در دسترس است. مطالعات قدیمی میزان شیوع درد شکم شایع در کودکان را ۱۰ تا ۲۰ درصد گزارش داده اند. با این حال، این مطالعات IBS را از اختلالات شکمی، سوء هاضمه و میگرن شکمی جدا نمی دانند. یک مطالعه در مورد کودکان در آمریکای شمالی نشان می دهد که ۱۴ درصد دانش آموزان دبیرستانی و ۶ درصد از دانش آموزان مدارس راهنمایی دارای IBS هستند. این مطالعه همچنین نشان داد که IBS به طور مساوی پسران و دختران را تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم سندرم روده تحریک پذیر در کودکان چیست؟
علائم IBS شامل درد شکمی یا ناراحتی و تغییرات در دفع مدفوع است. برای برآورد تعریف IBS، درد یا ناراحتی باید با دو مورد از سه نشانه زیر همراه باشد:
- با حرکات روده ای که بیشتر یا کمتر از حد معمول اتفاق می افتد.
- شروع مدفوع کمی آبکی تر از حد معمول است.
- با اجابت مزاج این درد بهتر می شود.
سایر علائم IBS ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اسهال. دفع مدفوع آبکی سه یا چند بار در روز و احساس ضرورت برای اجابت مزاج
- یبوست. داشتن مدفوع سفت و خشک؛ کمتر از دو بار دفع مدفوع در هفته؛ یا نیاز به ایجاد فشار برای اجابت مزاج
- احساس می کنید که دفع مدفوع ناقص انجام شده است
- دفع مخاط (مایع شفاف ساخته شده توسط روده است که بافت دستگاه گوارش را پوشش داده و از آن محافظت می کند)
- نفخ شکم
علائم ممکن است بعد از غذا خوردن رخ دهند. برای برآورد تعریف IBS، علائم باید حداقل یک بار در هفته به مدت حداقل ۲ ماه ادامه داشته باشند.
چه چیزی باعث سندرم روده تحریک پذیر در کودکان می شود؟
علل سندرم روده تحریک پذیر در کودکان به خوبی شناخته نشده است. محققان معتقدند ترکیبی از مشکلات جسمی و روانی می تواند منجر به IBS شود. علل احتمالی سندرم روده تحریک پذیر در کودکان عبارتند از:
مشکلات سیگنال مغزی
سیگنال هایی بین مغز و اعصاب روده کوچک در جریان بوده و چگونگی کارکرد روده را کنترل می کنند. وجود مشکل در سیگنال های مغز ممکن است باعث علائم IBS، مانند تغییرات در عادات روده، درد و یا ناراحتی شود.
مشکلات حرکتی GI
تحرک یا حرکت طبیعی ممکن است در روده کوچک کودک مبتلا به IBS وجود نداشته باشد. تحرک آهسته می تواند به یبوست منجر شود و حرکت سریع می تواند منجر به اسهال شود. اسپاسم یا انقباضات ناگهانی شدید ماهیچه ای در این بیماری می توانند باعث درد شکم شوند. بعضی از کودکان مبتلا به IBS همچنین بیش فعالی روده که به نام افزایش انقباض روده شناخته می شود را در پاسخ به استرس یا خوردن غذا احساس می کنند.
حساسیت
حساسیت به درد شکمی در کودکان مبتلا به IBS نسبت به کودکان بدون IBS بیشتر است. کودکان مبتلا پس از خوردن وعده های غذایی، متوجه پاسخ حرکتی رکتوم می شوند.
مشکلات روحی و روانی
IBS با سلامت روانی یا مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی در کودکان مرتبط است.
گاستروآنتریت باکتریایی
بعضی از کودکان مبتلا به گاستروانتریت باکتریایی (عفونت یا تحریک معده و روده ناشی از باکتری) IBS را تجربه می کنند. تحقیقات ارتباط بین گاستروانتریت و IBS در بزرگسالان را اثبات کرده اند. اما محققان معتقدند که IBS پس از ابتلا به این بیماری در کودکان اتفاق می افتد. محققان نمی دانند چرا گاستروانتریت منجر به IBS در برخی افراد شده و بر روی دیگران تاثیری ندارد.
رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک (SIBO)
به طور معمول، باکتری های کمی در روده کوچک زندگی می کنند. SIBO به معنی افزایش تعداد باکتری ها و یا تغییر در نوع باکتری ها در روده کوچک است. این باکتری ها می توانند گاز اضافی تولید کنند و باعث اسهال و کاهش وزن شوند. برخی محققان معتقدند که SIBO ممکن است منجر به IBS شود، و برخی مطالعات اثبات کرده اند که آنتی بیوتیک ها در درمان IBS موثر هستند. با این حال، مطالعات انجام شده در این زمینه ضعیف بوده و تحقیقات بیشتری برای نشان دادن ارتباط بین SIBO و IBS لازم است.
ژنتیک
این که آیا IBS علت ژنتیکی دارد یا خیر، هنوز معلوم نیست. مطالعات نشان داده اند که IBS در افرادی که یکی از اعضای خانواده شان سابقه مشکلات GI دارد، شایع تر است. با این حال، علت می تواند محیطی یا نتیجه آگاهی شدید از علائم GI باشد.
سندرم روده تحریک پذیر در کودکان چگونه درمان می شود؟
اگر چه درمانی برای IBS وجود ندارد، اما علائم را می توان با ترکیبی از موارد زیر درمان کرد:
- تغییر در غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه
- داروها
- پروبیوتیک ها
- درمان های مربوط به مشکلات روانی
غذا خوردن، رژیم غذایی و تغذیه
وعده های غذایی بزرگ می تواند باعث درد شکم و اسهال شود. بنابراین خوردن وعده های کوچکتر اما در دفعات زیاد ممکن است به کاهش علائم IBS کمک کند. خوردن وعده های غذایی کم چرب و دارای کربوهیدرات زیاد مانند ماکارونی، برنج، نان و غلات سبوس دار، میوه ها و سبزیجات ممکن است کمک کننده باشد.
برخی از غذاها و نوشیدنی ها ممکن است علائم IBS را در بعضی از کودکان افزایش دهند. این مواد غذایی عبارتند اند:
- غذاهای پر چرب
- محصولات لبنی
- نوشیدنی های حاوی کافئین
- نوشیدنی های حاوی مقدار زیادی شیرین کننده مصنوعی، که معمولا به جای شکر استفاده می شوند
- غذاهایی که ممکن است باعث ایجاد گاز شوند مانند لوبیا و کلم
کودکان مبتلا به IBS باید مصرف این غذاها را محدود کرده یا به طور کلی از مصرف آن ها خودداری کنند.
فیبر ممکن است یبوست را در کودکان مبتلا به IBS کاهش دهد. اما گاهی در کاهش درد موثر نیست. فیبر کمک می کند تا مدفوع نرم شده و به راحتی از روده خارج شود. متخصصان The Academy of Nutrition and Dietetics توصیه می کنند که کودکان روزانه باید معادل عدد سن به علاوه ۵ گرم فیبر مصرف کنند. مثلا یک کودک ۷ ساله باید ۷ + ۵ گرم یا ۱۲ گرم فیبر در روز مصرف کند. فیبر ممکن است سبب ایجاد گاز و نشانه هایی در بعضی از کودکان مبتلا به IBS شود. افزایش مصرف ۲ تا ۳ گرمی فیبر در روز ممکن است به کاهش خطر ابتلا به افزایش گاز و نفخ کمک کند.
داروها
مکمل فیبر
هنگامی که کودک بر اثر ابتلا به این سندرم مبتلا به یبوست شده باشد، ممکن است مصرف مکمل های فیبر برای کاهش یبوست توصیه شوند.
ملین
یبوست می تواند با داروهای ملین نیز درمان شود. ملین ها به روش های مختلف در بدن عمل می کنند. بنابراین پزشک می تواند بر اساس اطلاعاتی دریافتی از بیمار، درباره تجویز بهترین نوع این دارو تصمیم بگیرد. یادتان نرود که به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک از مسهل ها برای کودکان استفاده نکنید.
ضد اسهال
لوپرامید به منظور کاهش اسهال در کودکان مبتلا به IBS مفید است. هر چند این دارو درد، نفخ، یا نشانه های دیگر را کاهش نمی دهد. لوپرامید، تعداد دفعات دفع مدفوع را کاهش می دهد و هماهنگی مدفوع را با کاهش حرکت مدفوع در روده بزرگ بهبود می بخشد. داروهایی که برای درمان اسهال در بزرگسالان استفاده می شود ممکن است برای نوزادان و کودکان خطرناک باشند. بنابراین هرگز این داروها را خودسرانه استفاده نکنید.
ضد اسپاسم
داروهای ضد اسپاسم مانند هیوسین، سمیترپیوم و پولانوئید، به کنترل اسپاسم عضلات روده بزرگ و کاهش درد شکم کمک می کنند.
داروهای ضد افسردگی
داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای و مهار کننده های بازجذب سروتونین انتخابی در دوزهای پایین می توانند به کاهش علائم سندرم روده تحریک پذیر از جمله درد شکم کمک کند. تصور می شود که این داروها ادراک درد را کاهش می دهند، الگوهای خلقی و خواب را بهبود می بخشند و فعالیت دستگاه گوارش را تنظیم می کنند.
پروبیوتیک ها
پروبیوتیک ها میکروارگانیسم های زنده هستند که معمولا شبیه به میکروارگانیسم هایی هستند که در دستگاه گوارش یافت می شوند. مطالعات نشان داده اند که پروبیوتیک ها، به ویژه انواعی که حاوی بفیدوباکتریوم هستند و برخی از ترکیبات پروبیوتیک خاص، علائم IBS را به میزان قابل توجهی بهبود می دهند. اما تحقیقات بیشتری برای تایید این ادعا لازم است. پروبیوتیک ها را می توان در مکمل های غذایی مانند کپسول ها، قرص ها و پودر ها و برخی غذاها مانند ماست یافت. حتما با پزشک در مورد اطلاعاتی مانند نوع مناسب و مقدار مناسب پروبیوتیک ها برای بهبود علائم IBS مشورت کنید.
روش های درمانی مشکلات روحی و روانی
درمان های زیر می تواند به بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیری که به دلیل مشکلات روحی ایجاد شده اند کمک کند:
گفتار درمانی: صحبت کردن با یک درمانگر ممکن است باعث کاهش استرس و بهبود علائم IBS شود. دو نوع گفتار درمانی برای درمان IBS عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری
- روان درمانی و یا بین فردی
درمان شناختی رفتاری بر روی افکار و رفتار کودک تمرکز دارد. درمان روان درمانی مبتنی بر تأکید بر احساسات ایجاد شده توسط علائم IBS است. این نوع درمان اغلب شامل تکنیک های آرام سازی و مدیریت استرس است.
هیپنوتراپی: در هیپنوتیزم، درمانگر از خواب مصنوعی برای کمک به کودک استفاده می کند. این نوع درمان می تواند به آرام کردن عضلات روده کمک کند.