سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک (HHS) یکی از عوارض جانبی دیابت است که ناشی از افزایش سطح قند خون می باشد. هر گونه بیماری که باعث کم شدن آب بدن یا کاهش فعالیت انسولین می شود، می تواند به HHS منجر شود. این سندرم معمولا ناشی از دیابت کنترل نشده یا ناشناخته است. ابتلا به بیماری یا عفونت می تواند باعث ایجاد HHS شود. عدم کنترل قند خون نیز می تواند به سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک منجر شود.
هنگامی که قند خون شما بیش از حد بالا می رود، کلیه ها با حذف مقداری از گلوکز بیش از حد از طریق ادرار تلاش می کنند تا قند خون را متعادل کنند. اگر مقدار مایعات مصرفی برای جایگزینی مایعات از دست رفته از طریق ادرار کافی نباشد، میزان قند خون افزایش می یابد. در این شرایط خون نیز غلیظ تر می شود. سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک می تواند زمانی که از نوشیدنی های دارای قند فراوان استفاده می کنید نیز رخ دهد. این حالت hyperosmolarity نامیده می شود. در این شرایط خون بیش از حد غلیظ شده و شروع به کشیدن آب از دیگر ارگان ها، از جمله مغز می کند.
برخی از علائم احتمالی این حالت عبارتند از:
- تشنگی بیش از حد
- افزایش ادرار
- تب
این علائم ممکن است به آرامی ایجاد شوند و در طول یک روز یا چند هفته افزایش پیدا کنند.
درمان این سندرم شامل معکوس کردن یا جلوگیری از کم آبی بدن و کنترل قند خون است. درمان سریع می تواند نشانه ها را ظرف چند ساعت کاهش دهد. اما HHS بدون درمان می تواند منجر به عوارض کشنده، از جمله کم آبی، وارد آمدن شوک به بدن و یا کما شود.
در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد نشانه ها، علل، روش های تشخیص، درمان و پیشگیری از سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک صحبت خواهیم کرد.
علائم سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک چیست؟
HHS می تواند بر روی بدن همه افراد ایجاد شود. اما به طور معمول در افراد مسنی که دیابت نوع ۲ دارند بیشتر شایع است.
علائم سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک ممکن است به تدریج شروع شوند و در طول چند روز یا چند هفته بدتر شوند. افزایش سطح قند خون یکی از نشانه های هشدار دهنده ناشی از وجود HHS در بدن است. سایر علائم این سندرم عبارتند از:
- تشنگی بیش از حد
- افزایش خروجی ادرار
- خشکی دهان
- ضعف
- خواب آلودگی
- تب
- گرم شدن پوست
- حالت تهوع
- استفراغ
- کاهش وزن
- گرفتگی عضلات پا
- کاهش قدرت بینایی
- اختلال گفتاری
- کاهش عملکرد عضلانی
- گیجی
- توهم
اگر به علائم سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک مبتلا هستید، خود را در اسرع به بخش اورژانس بیمارستان برسانید یا با ۱۱۵ تماس بگیرید.
HHS بدون درمان می تواند منجر به عوارض کشنده ای مانند موارد زیر شود:
- کم شدن آب بدن
- لخته شدن خون
- تشنج
- وارد آمدن شوک به بدن
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- تورم مغز
- اسیدی شدن خون
- اغماء
چه چیزی باعث ایجاد سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک می شود؟
افراد سالمند مبتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر احتمال دارد که به HHS مبتلا شوند. برخی عوامل دیگری که می توانند به HHS کمک کنند عبارتند از:
- افزایش زیاد سطح قند خون به دلیل عدم کنترل یا تشخیص دیابت
- وجود عفونت در بدن
- مصرف داروهایی که تحمل گلوکز بدن را کاهش می دهند یا باعث کاهش مایعات بدن می شوند
- سابقه انجام جراحی. به خصوص اگر این عمل به تازگی انجام شده باشد
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- اختلال در عملکرد کلیه ها
سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک چگونه تشخیص داده می شود؟
معاینه فیزیکی می تواند نشانه های زیر را در بدن نشان دهد:
- کمبود آب بدن
- تب
- فشار خون پایین
- سریع شدن ضربان قلب
پزشکان معمولا برای تشخیص این بیماری از آزمایش خون استفاده می کنند. تست خون می تواند سطح قند خون فعلی بیمار را تعیین کند. اگر قند خون بیمار ۶۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر از این باشد، پزشک HHS را تشخیص می دهد.
پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را برای تأیید تشخیص یا ارزیابی عوارض احتمالی انجام دهد. آزمایشاتی که ممکن است علاوه بر آزمایش خون تجویز شوند، برای بررسی سطح موارد زیر کاربرد دارند:
- قند خون
- کتون
- کراتینین
- پتاسیم
- فسفات
پزشک گاهی آزمون هموگلوبین گلیکوزی را تجویز می کند. این آزمایش میانگین قند خون را در مدت دو تا سه ماه گذشته نشان می دهد.
اگر قبلا دیابت نداشته اید، اما در حال حاضر دارای علائم HHS هستید، پزشک ممکن است انجام آزمایش ادرار را تجویز کند. این تست برای این است که ببیند آیا دیابت دارید یا خیر. با توجه به گزارش متخصصان کلینیک مایو، HHS ممکن است در افراد مبتلا به دیابت وجود داشته باشد.
روش های درمان سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک چیست؟
HHS به عنوان یک موقعیت اورژانس پزشکی شناخته می شود زیرا عوارض جانبی زیادی برای بدن دارد. درمان اضطراری این سندرم شامل موارد زیر هستند:
- تزریق مایعات که از طریق رگ ها و به منظور جلوگیری از کمبود آب و یا معکوس شدن کم آبی وارد بدن می شوند.
- تزریق انسولین برای کاهش و تثبیت سطح قند خون
- در صورت لزوم، جایگزینی پتاسیم، فسفات یا سدیم برای کمک به بازگرداندن عملکرد سلول ها به عملکرد عادی خود
روش های درمانی نیز برای جلوگیری از ایجاد عوارض ناشی از HHS انجام می شود.
چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک چیست؟
سن بیمار، شدت کمبود آب، مدت زمان ابتلا به این اختلال و وجود بیماری های دیگر، خطر ابتلا به عوارض جدی و کشنده را افزایش می دهد. انجام درمان با تاخیر نیز به میزان زیادی خطر ابتلا به عوارض را افزایش می دهد. با این حال، درمان سریع می تواند علائم را در عرض چند ساعت بهبود بخشد.
چگونه می توانم از ایجاد سندرم هایپراسمولار هیپرگلیسمیک جلوگیری کنم؟
مهمترین چیزهایی که می توانید برای جلوگیری از HHS انجام دهید این است که مراقب دیابت خود باشید و آن را کنترل کنید. شما می توانید اقدامات زیر را برای جلوگیری از HHS انجام دهید:
- با علائم اولیه و هشدار دهنده HHS آشنا شوید و آنها را نادیده نگیرید.
- میزان قند خون خود را به طور مرتب بررسی کنید، به ویژه هنگامی که احساس می کنید بیمار هستید.
- داروهای تجویزی را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- با کمک پزشک یک رژیم غذایی متعادل را اتخاذ کنید.
- به طور منظم ورزش کنید.
- اگر تنها زندگی می کنید، برای موقعیت های اضطراری، یکی از دوستان یا همسایه های خود را در جریان بیماریتان بگذارید.
- خانواده، دوستان و همکاران خود را در مورد علائم هشدار دهنده اولیه HHS مطلع کنید و در صورت امکان در مورد مراقبت های پزشکی که برای شما مفید هستند به آن ها آموزش دهید.
- برای بیماری دیابت خود دستبند یا کارت مخصوص تهیه کرده و همیشه آن را همراه خود داشته باشید.
- به طور منظم معاینات پزشکی را انجام دهید و در صورت نیاز واکسیناسیون شوید.
- اگر علائم HHS را دارید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.