سیستوسل (پرولاپس قدامی) ؛ نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های درمان و پیشگیری

پرولاپس قدامی، که به عنوان سیستوسل نیز شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که بافت حمایتی بین مثانه زنانه و دیواره واژن به تدریج ضعیف و شل می شود، به این ترتیب مثانه به صورت یک برآمدگی به درون واژن منتقل می شود. پرولاپس قدامی به نام پرولاپس مثانه نیز نامیده می شود.

انسداد عضلاتی که از اندام های لگن پشتیبانی می کند ممکن است منجر به سیستوسل شود. چنین انسدادی در هنگام زایمان واژینال یا با یبوست مزمن، سرفه های خشن یا بلند کردن بار سنگین اتفاق می افتد. سیستوسل همچنین ممکن است با ایجاد مشکلاتی بعد از یائسگی مانند کاهش سطح استروژن نیز رخ دهد.

برای پرولاپس قدامی خفیف یا متوسط، درمان غیر جراحی اغلب موثر است. در موارد شدیدتر، ممکن است جراحی برای تغییر موقعیت واژن و سایر اندام های لگنی و قرار دادن آن ها در موقعیت مناسب ضروری باشد.

با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با نشانه ها، علل، عوامل خطر، روش های درمان و پیشگیری از سیستوسل یا همان پرولاپس قدامی آشنا شوید.

علائم و نشانه های همراه با سیستوسل

در موارد خفیف پرولاپس قدامی، ممکن است متوجه علائم و نشانه ای در بدن نشوید. اما وقتی علائم و نشانه ها رخ می دهند، ممکن است این علائم شامل موارد زیر باشند:

  • احساس پری و فشار در لگن و واژن
  • افزایش احساس ناراحتی و درد در هنگام سرفه کردن، دولا شدن یا بلند شدن
  • احساس این که بعد از ادرار کردن مثانه به طور کامل خالی نشده است
  • ابتلا به عفونت های تکراری در مثانه
  • نشت ادرار یا خروج ادرار از مثانه در طول رابطه جنسی
  • در موارد شدید، یک برآمدگی از بافت از دهانه واژن بیرون می زد که در این صورت در زمان نشستن احساس می کنید یک تخم مرغ زیرتان وجود دارد.

علائم و نشانه ها اغلب پس از ایستادن های طولانی مدت ظاهر می شوند و ممکن است هنگامی که دراز می کشید از بین بروند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

پرولاپس شدید مثانه می تواند ناراحت کننده باشد. این عارضه می تواند باعث تخریب مثانه شده و ممکن است منجر به عفونت مثانه نیز شود. در صورتی که علائم یا نشانه های بالا را به مدت طولانی در بدن دارید حتما برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

علل ایجاد سیستوسل

کف لگن شما شامل عضلات، رباط ها و بافت های متصل به هم است که از مثانه و سایر اعضای لگن حمایت می کنند. ارتباط بین عضلات کف لگن و رباط ها می تواند در طول زمان ضعیف شود. این ضعف معمولا نتیجه آسیب های ناشی از زایمان طبیعی یا فشار مزمن بر روی عضلات کف لگن است. هنگامی که این اتفاق می افتد، مثانه به سمت پایین حرکت کرده و اصطلاحا افتادگی پیدا می کند. این موضوع باعث می شود مثانه وارد قلمرو مهبل شده و عارضه ای به نام پرولاپس قدام را ایجاد کند.

علل احتمالی سیستوسل عبارتند از:

  • بارداری و زایمان واژینال
  • داشتن اضافه وزن یا چاقی
  • بلند کردن بار سنگین
  • فشار آوردن به بدن در زمان دفع مدفوع
  • سرفه های مزمن یا برونشیت

عوامل خطر ابتلا به سیستوسل

این عوامل ممکن است خطر ابتلا به پرولاپس قدامی را افزایش دهند:

  • زایمان: زنانی که یک یا چند کودک خود را به صورت طبیعی زایمان می کنند، با خطر بیشتری برای ابتلا به سیستوسل مواجه هستند.
  • سالخوردگی: خطر ابتلا به پرولاپس قدامی با بالا رفتن سن افزایش می یابد. این عامل خطر به خصوص پس از یائسگی و زمانی که تولید بدن شما از استروژن کم شده و قوت عضلات کف لگن نیز کم می شود، بدن را تهدید می کند.
  • هیسترکتومی: عمل برداشتن رحم ممکن است موجب ضعف در حمایت از کف لگن شود.
  • ژنتیک: بافت های همبند در بدن برخی از زنان به صورت مادرزادی ضعیف است و این موضوع باعث می شود که آنها بیشتر در معرض خطر سیستوسل قرار یگیرند.
  • چاقی: زنانی که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به پرولاپس قدامی می باشند.

روش های جلوگیری از سیستوسل

برای کاهش خطر ابتلا به پرولاپس قدامی، این اقدامات خود مراقبتی را امتحان کنید:

  • به طور منظم تمرینات کگل را انجام دهید. این تمرینات می تواند ماهیچه های کف لگن را تقویت کنند. این موضوع به ویژه پس از زایمان واژینال مهم است.
  • درمان و جلوگیری از یبوست. مصرف غذاهای حاوی فیبر زیاد می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کنند.
  • از بلند کردن بار سنگین اجتناب کنید و درست بلند شوید. هنگام بلند کردن، به جای کمر، از پاهای خود استفاده کنید. یعنی روی زانو بنشینید و سپس بار را بلند کنید. هرگز برای بلند کردن بار سنگین دولا نشوید.
  • کنترل سرفه. درمان سرفه مزمن یا برونشیت و اجتناب از سیگار کشیدن نیز به پیشگیری از سیستوسل کمک می کند.
  • از افزایش وزن اجتناب کنید. بهتر است با پزشک صحبت کنید تا وزن ایده آل شما را تعیین کرده و استراتژی های کاهش وزن را ارائه دهد.

تشخیص سیستوسل

روش های تشخیص پرولاپس قدامی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • معاینه لگنی در حالت خوابیده و ایستاده. در طول این آزمایش، پزشک به دنبال برآمدگی از بافت مهبل (واژن) است که نشان دهنده پرولاپس اندام های لگنی است. به احتمال زیاد از شما خواسته می شود که در طول اجابت مزاج به مقعد نگاه کنید تا ببینید که میزان پرولاپس چقدر است. برای بررسی قدرت عضلات کف لگن از شما خواسته می شود که آنها را درست مثل اینکه سعی دارید جریان ادرار را متوقف کنید، منقبض کنید.
  • پرسیدن سوالاتی در مورد این که میزان پرولاپس چقدر است و اینکه این بیماری چقدر بر روی کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشته است. اطلاعات جمع آوری شده همچنین به تصحیح تصمیمات درمانی نیز کمک می کند.
  • اگز سیستوسل شدید باشد از آزمایشات مثانه و ادرار نیز استفاده می شود. در این آزمایش ممکن است چگونگی پر و خالی شدن مثانه بررسی شود. پزشک همچنین ممکن است آزمایش ادرار را تجویز کند تا علائم عفونت مثانه را پیدا کند. این آزمایش معمولا زمانی انجام می شود که تصور می شود ادرار بیش از حد طبیعی در مثانه نگه داشته می شود.

روش های درمان سیستوسل

درمان سیستوسل بستگی به شدت پرولاپس های قبلی دارد. ضمن این که روش درمان می تواند به وجود یا عدم وجود افتادگی رحم در کانال واژن یا همان پرولاپس رحم نیز بستگی داشته باشد.

در موارد خفیف، افرادی که علائم واضحی ندارند و یا بدون علائم هستند، معمولا نیازی به درمان ندارند. در این حالت علاوه بر انجام اقدامات خود مراقبتی مانند انجام تمرینات کگل که به تقویت عضلات کف لگن کمک می کند، رویکرد انتظار و نظارت را در پیش بگیرید. در این رویکرد بیمار باید به صورت منظم بیماری را بررسی کرده و برای اطلاع از این که آیا بیماریش بدتر شده است یا خیر به صورت منظم به پزشک مراجعه کند.

اگر اقدامات خود مراقبتی موثر نباشد، درمان اولیه سیستوسل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

دستگاه حمایتی (pessary). این دستگاه واژینال یک حلقه پلاستیکی یا لاستیکی است که برای حمایت از مثانه وارد واژن می شود. پزشک به شما آموزش خواهد داد که چگونه این حلقه را تمیز کرده و مجددا آن را نصب کنید. بسیاری از زنان از این حلقه به عنوان یک جایگزین موقت برای عمل جراحی استفاده می کنند. برخی از زنان نیز زمانی که جراحی بیش از حد خطرناک است، از این روش استفاده می کنند.

استروژن درمانی. اگر قبلا یائسگی را تجربه کرده باشید و پزشک تشخیص دهد که سیستوسل یه دلیل یائسگی رخ داده است، ممکن است استفاده از استروژن که معمولا در قالب کرم واژینال، قرص یا حلقه است را توصیه می کند. این به این علت است که استروژن، که به افزایش قوای عضلات لگن کمک می کند، پس از یائسگی کاهش می یابد.

چه زمانی جراحی ضروری است؟

اگر علائم قابل توجه و ناراحت کننده ای دارید، پرولاپس قدامی شما ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.

  • اغلب این جراحی به صورت واژینال انجام می شود و شامل جابجایی پرولاپس مثانه به محل مناسب خود، از بین بردن بافت اضافی و سفت کردن ماهیچه ها و پیوند های کف لگن است. پزشک ممکن است از یک نوع خاصی از پیوند بافت برای تقویت بافت های واژن استفاده کند. این روش در صورتی که بافت های واژن شما بسیار نازک باشند، از آن ها حمایت می کنند.
  • اگر پرولاپس رحم داشته باشید برای پرولاپس قدامی همراه با پرولاپس رحم، پزشک ممکن است توصیه کند که عمل برداشتن رحم (هیسترکتومی) را به علاوه ترمیم عضلات، رباط ها و سایر بافت های آسیب دیده کف لگن توصیه کند.

اگر قصد دارید که باردار شوید، این عمل را به تعویق بیاندازید و تا زمانی که دیگر قصد بارداری ندارید این عمل را انجام ندهید. در این شرایط استفاده از pessary ممکن است باعث کاهش علائم شما شود. مزایای عمل جراحی می تواند سال ها روی بدن باقی بماند. اما عواقب احتمالی نیز وجود دارد که ممکن است بعد از عمل جراحی به سراغتان بیاید.

درمان بی اختیاری

اگر سیستوسل با بی اختیاری ادرار (نشت غیر ارادی ادرار در طول فعالیت های شدید) همراه باشد، پزشک ممکن است یکی از چند روش موجود را برای حمایت از مجرای ادرار (تعلیق مجرای ادراری) توصیه کند و نشانه های بی اختیاری ادرار را تسهیل کند.

شیوه زندگی و درمان های خانگی

ورزش کگل موجب تقویت ماهیچه های کف لگن شده و از رحم، مثانه و روده پشتیبانی می کند. عضلات تقویت شده کف لگن، حمایت بیشتری از اندام های لگن می کند و از علائم مرتبط با سیستوسل جلوگیری می کند.

برای انجام تمرینات کگل، این مراحل را دنبال کنید:

  • عضلات کف لگن را مانند زمانی که ادرار را متوقف می کنید، سفت کنید.
  • انقباض را به مدت پنج ثانیه نگه دارید. سپس ۵ ثانیه این عضلات را شل کنید. (اگر این مدت برایتان خیلی دشوار است، از دو یا سه ثانیه و به آرامی شروع کنید.)
  • این مدت را به مرور به ۱۰ ثانیه افزایش دهید.
  • هر روز ۱۰ بار این تمرین را تکرار کنید.