نشانه ها و علائم عدم تحمل گلوتن

گلوتن نوعی از پروتئین موجود در گندم، چاودار و جو است. اگر فردی مبتلا به عدم تحمل گلوتن یا حساسیت به گلوتن باشد، این پروتئین می تواند نشانه های متعددی را در بدن او ایجاد کند. علائم عدم تحمل گلوتن زمانی که گلوتن از رژیم غذایی حذف می شود، از بین خواهند رفت.

عدم تحمل گلوتن گاهی اوقات با بیماری سلیاک اشتباه گرفته شده و این اصطلاحات به جای هم استفاده می شوند.

این در حالی است که عدم تحمل گلوتن به عنوان یک واکنش آلرژیک دستگاه گوارش به گلوتن توصیف می شود. اما بیماری سلیاک یک اختلال خودایمنی است که در آن گلوتن باعث التهاب  و آسیب بلند مدت به روده می شود.

از آنجا که گلوتن عامل مهمی در ایجاد این دو بیماری است، علائم عدم تحمل گلوتن و بیماری سلیاک کاملا مشابه هستند.

افرادی که از عدم تحمل گلوتن رنج می برند، بعد از خوردن مواد غذایی حاوی گلوتن دچار علائم می شوند. این علائم ممکن است پس از خوردن غذا ظاهر شوند و نسبتا سریع ظهور پیدا می کنند. در بعضی موارد، علائم عدم تحمل گلوتن ممکن است چندین روز بعد بروز کرده و مزمن باشد.

از آنجایی که در حال حاضر هیچ تستی برای تشخیص عدم تحمل یا حساسیت به گلوتن وجود ندارد، تنها راه تشخیص این بیماری آزمایشاتی است که برای رد بیماری سلیاک، به عنوان یکی از علل احتمالی علائم استفاده می شوند.

با ما تا انتهای این مقاله مجله پیام سلامت همراه شوید تا علائم عدم تحمل گلوتن را بهتر بشناسید.

علائم عدم تحمل گلوتن

سردردهای مداوم یا میگرن

اگر سردرد یا میگرن را به طور منظم در عرض چند ساعت پس از خوردن غذا حاوی گلوتن تجربه می کنید، ممکن است این نشانه یکی از علائم عدم تحمل گلوتن باشد. در یک مطالعه ای که در سال ۲۰۰۱ انجام شد، محققان American Academy of Neurology دریافتند که گلوتن در رژیم غذایی ممکن است باعث سر درد تکراری شود.

مطالعه بعدی که در سال ۲۰۱۲ در مجله رسمی American Academy of Neurology منتشر شد نشان داد که افراد مبتلا به بیماری سلیاک، حساسیت به گلوتن یا بیماری التهابی روده (IBD) اغلب از سردرد های میگرنی رنج می برند.

در این مطالعه، ۵۰۲ بیمار مورد بررسی قرار گرفتند. در این تحقیق مشخص شد که ۳۰ درصد بیماران مبتلا به سلیاک، ۵۶ درصد بیماران مبتلا به حساسیت به گلوتن و ۲۳ درصد بیماران مبتلا به IBD، سردردهای مزمن را تجربه می کنند.

علاوه بر گلوتن، سایر مواد غذایی رایجی که منجر به سردرد می شوند عبارتند از:

  • شکر
  • شکلات
  • کافئین
  • الکل
  • پنیر
  • گوشت فرآوری شده
  • شیرین کننده های مصنوعی

مشکلات گوارشی

افرادی که به گلوتن حساس هستند، اغلب از مشکلات دستگاه گوارش رنج می برند. این مشکلات عبارتند از:

  • تجمع گاز
  • التهاب
  • سوزش سر دل
  • درد شکم
  • اسهال
  • یبوست

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است، اشاره می کند که بیماری سلیاک باعث می شود طیف وسیعی از علائم گوارشی ایجاد شود و بیماران می توانند به سرعت از طریق اجتناب از مصرف گلوتن از شر این علائم خلاص شوند.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله Gastroenterology Hepatology منتشر شد، نشان داد که علائم گوارشی و غیر گوارشی پس از مصرف گندم در برخی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا آلرژی غذایی شایع است.

اگر بعد از خوردن هر چیزی که حاوی گلوتن است، مشکلات گوارشی را تجربه می کنید، با پزشک مشورت کنید.

خستگی مزمن یا شدید

احساس خستگی، به ویژه پس از خوردن غذا، می تواند نشانه ای از عدم تحمل گلوتن باشد. در افراد حساس به گلوتن، این ماده می تواند از جذب مناسب مواد مغذی جلوگیری کند. علاوه بر این، افرادی که از بیماری خود آگاه نیستند و به خوردن گلوتن می پردازند، ممکن است پوشش روده شان تحریک شده و این تحریک مانع جذب مناسب مواد مغذی شود.

با توجه به عدم جذب مناسب مواد مغذی که در این بیماری ایجاد می شود، ارگان های بدن از مواد مغذی محروم هستند. علاوه بر این، مصرف بیش از حد کربوهیدرات های ساده نیز می تواند خستگی و بی حالی ایجاد کند.

حتی تغییرات هورمونی در بدن که به علت حساسیت به گلوتن ایجاد می شود؛ عاملی برای ایجاد خستگی است.

تغییرات و مشکلات احساسی

افرادی که به گلوتن حساس هستند اغلب علائم اضطراب و افسردگی را دارند. این علائم عبارتند از:

  • احساس ناامیدی
  • کمبود علاقه
  • کمبود انرژی
  • هراس
  • تغییرات اشتها
  • احساس از دست دادن کنترل
  • تغییر خواب
  • خشم

تحریک پذیری مزمن و تغییرات خلقی ناگهانی و غیر منطقی نیز می تواند یکی از علائم عدم تحمل گلوتن باشد.

حساسیت به گلوتن باعث می شود سیستم ایمنی بدن به بافت های خودش حمله کند. بنابراین این حمله منجر به التهاب سیستم عصبی می شود. در واقع، گلوتن حتی در جذب اسید آمینه تریپتوفان که باعث احساس آرامش می شود، تداخل ایجاد می کند.

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در Pharmacology & Therapeutics Alimentary منتشر شد ادعا می کند که گلوتن ممکن است موجب افسردگی در افراد مبتلا به حساسیت به گلوتن غیر وابسته به بیماری سلیاک شود.

این مطالعه همچنین گزارش می دهد که با بیماران پس از قطع گلوتن، وجود ادامه علائم گوارشی، احساس روحی بهتری دارند.

مشکلات پوستی

افرادی که به گلوتن حساس هستند حتی می توانند از مشکلات پوستی متعددی مانند موارد زیر نیز رنج ببرند:

  • اگزما
  • آکنه
  • پسوریازیس
  • کراتوز پیلاریس
  • درماتیت

گلوتن سبب التهاب در لایه بالای پوست می شود و می تواند باعث ایجاد خارش، سوزش، قرمزی و تاول های دردناکی شود. عدم تحمل گلوتن منجر به تولید بیش از حد پروتئین کراتین در پوست می شود و این میزان کراتین برای پوست مضر است. علاوه بر این،  گلوتن تاثیر مخربی بر روی روده دارد و به این ترتیب می تواند منجر به کمبود ویتامین A در بدن شود. این ویتامین برای سلامت پوست و مو ضروری است.

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۶ در مجله European Journal of Dermatology منتشر شده است، ارتباط بین عدم تحمل گلوتن و چندین بیماری پوستی را اثبات کرده است. این مطالعه همچنین گزارش می دهد که بیماری های پوستی ایجاد شده به دلیل این حساسیت بعد از قطع گلوتن بهبود می یابد.

فیبرومیالژی مرتبط با درد عضله

فیبرومیالژیا موجب درد و آسیب بافتی بر روی عضلانی و مفاصل آن ها می شود. در این بیماری درد شدید مفصلی و عضلانی می تواند فعالیت های روزمره شما را تحت تاثیر قرار دهد.

سایر علائم فیبرومیالژیا عبارتند از:

  • اختلالات خواب
  • خستگی
  • بی حسی
  • احساس سوزن سوزن شدن
  • سفتی مفاصل

مطالعه ای که در سال ۲۰۱۴ در مجله Rheumatology International منتشر شده است نشان می دهد که حساسیت به گلوتن غیر مرتبط با سلیاک ممکن است علت قابل درمان بیماری سندرم فیبرومیالژیا باشد.

این مطالعه همچنین اشاره می کند که بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا می توانند با قطع مصرف این ماده، بهبود قابل توجهی در علائم خود داشته باشند. گلوتن می تواند باعث التهاب و منجر به زخم و درد شود. افرادی که دارای حساسیت به گلوتن هستند درد مفاصل و عضلانی، و حتی سوزش یا بی حسی را در دست و پا تجربه می کنند.

اگر فیبرومیالژیا دارید، سعی کنید گلوتن مصرف نکنید.

مشکلات دندانی

اگر دندان هایتان دچار لک می شود و زیاد پوسیدگی دارد، این موضوع می تواند یکی از علائم عدم تحمل گلوتن باشد. هنگامی که افراد دارای حساسیت به گلوتن هستند و گلوتن مصرف می کنند، بدن در برابر یکی از پروتئین های اصلی تولید کننده مینای دندان از خود واکنش نشان می دهد.

این موضوع منجر به انواع مختلفی از مشکلات دهانی مربوط به مینای دندان می شود. علاوه بر این، همان طور که گفتیم عدم تحمل گلوتن سبب کمبود های تغذیه ای در بدن شده که بر شکل گیری و رشد مینای دندان تاثیر منفی دارد.

مشکلات روانشناختی

ابهام ذهنی نشانه دیگری از بیماری سلیاک است. در این حالت تمرکز و توجه برای بیمار دشوار شده و حافظه کوتاه مدتش کمی دچار اختلال می شود. کمبود آهن، ویتامین D و فولات در بدن به علت عدم تحمل گلوتن باعث اختلال شناختی و ابهام ذهنی می شود.

علاوه بر این، التهاب سیستمیک منجر به افزایش سطح سیتوکین های موجود در گردش خون می شود. افزایش سطح سیتوکین ها باعث تغییر در حالت و رفتار و همچنین قدرت شناختی بیمار می شود.

علاوه بر این، زمانی که افرادی مبتلا به حساسیت یه گلوتن، گلوتن مصرف می کنند، سطح سرمی تریپتوفان در بدنشان کاهش می یابد. این اسید آمینه برای تولید سروتونین، که یک انتقال دهنده عصبی مهم است، ضروری می باشد.

ابتلا به بیماری های خودایمنی

اگر به یک بیماری خودایمنی مبتلا هستید، شانس بالایی وجود دارد که بدن شما به گلوتن نیز حساس باشد. در یک بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به سلول های سالم حمله می کند. بیش از ۸۰ نوع بیماری های خودایمنی وجود دارد که برخی از شایع ترین آن ها عبارتند از:

  • آرتریت روماتوئید
  • ویتیلیگو
  • مولتیپل اسکلروزیس
  • بیماری کرون
  • کولیت اولسراتیو
  • درماتیت
  • دیابت نوع ۱

طبق گزارش American Autoimmune Related Diseases Association، بیماری های خود ایمنی دومین علت بیماری های مزمن در سراسر جهان هستند. با رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن، کیفیت زندگی شما بهبود خواهد شد و احتمالا حتی علائم بیماری خود ایمنی نیز کم می شود.

ناباروری یا سقط مکرر

اگر بدون هیچ دلیلی، مکرر سقط می کنید، به خصوص اگر علائم دیگر را نیز دارید، ممکن است به گلوتن حساس باشید. این مشکل نیز به دلیل ایجاد التهاب در بدن رخ می دهد. علاوه بر این، گلوتن ممکن است اختلال هورمونی را در زنان و مردان ایجاد کند.

قبل از شروع درمان های نازایی، با پزشک خود در مورد احتمال ابتلا به عدم تحمل گلوتن و حذف این ماده از رژیم غذایی خود صحبت کنید.

نکاتی برای از بین بردن علائم عدم تحمل گلوتن به کمک رژیم غذایی

  • از مصرف گندم، کاسکوس، نشاسته، سمولینا، جو و چاودار اجتناب کنید. این دانه ها را با برنج، ذرت، گندم سیاه و ارزن جایگزین کنید.
  • از نان گندم استفاده نکنید.
  • به جای آرد معمولی، آرد بدون گلوتن را انتخاب کنید. می توانید از آرد برنج سفید، آرد ارزن، آرد نخود یا آرد گندم سیاه استفاده کنید.
  • برای پخت و پز از آرد سیب زمینی استفاده کنید.
  • قبل از خرید هر محصولی برچسب روی آن را مطالعه کنید.
  • بهتر است به جای غذای رستورانی از غذای خانگی بیشتر استفاده کنید.