علائم هشدار دهنده کمبود سلنیوم

اگر چه ما در فراوانی زندگی می کنیم و می توانیم تقریبا هر غذایی که می خواهیم را بخوریم، اما ممکن است از کمبودهای تغذیه ای مانند کمبود سلنیوم که می تواند برای سلامتی ما مضر باشد رنج ببریم. کمبود سلنیوم از چیزی که مردم تصور می کنند شایع تر است و تخمین زده می شود که تعداد افراد دچار کمبود سلنیوم در جهان بین ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد نفر می باشد. از این رو مهم است که علائم کمبود سلنیوم را بشناسیم و راه های پیشگیری از آن را نیز بدانیم. حتی اگر شما عادت به خوردن مواد غذایی غنی از سلنیوم دارید، ممکن است به همان اندازه که تصور می کنید سلنیوم دریافت نکنید. اشکال شیمیایی و سطح سلنیوم موجود در غذاهای گیاهی به ترکیب و مقدار سلنیوم موجود در خاکی که این گیاهان در آن رشد می کنند بستگی دارد. مناطقی که به نظر می آید دچار کمبود سلنیوم می باشمد عبارتند از:  کره شمالی، چین و سیبری شرقی، با این حال کمبود سلنیوم همچنین برای برخی از کشورهای اروپایی که سطوح سلنیوم به طور قابل توجه ای در آن ها پایین است، نیز نگران کننده است. مجله اکولوژی میکروبی در سلامت و بیماری اشاره می کند که مصرف سلنیوم در بسیاری از کشورهای اروپایی در سال های اخیر از یک روند رو به پایین برخوردار بوده است. با توجه به گزارش مجله فوق، داده های مصرف سلنیوم برای تعدادی از کشورها نشان می دهد که در اکثر کشورهای اروپایی میزان توصیه شده روزانه مصرفی سلنیوم  رعایت نمی گردد و تخمین زده می شود شمار افرادی که در جهان دچار کمبود سلنیوم می باشند بین ۵۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد نفر باشد.

سلنیوم چیست؟

سلنیوم یک ماده معدنی ضروری است که دارای نقش ساختاری و آنزیمی در بدن است. سلنیوم بیشتر به دلیل  خاصیت آنتی اکسیدانی و این که کاتالیزوری برای تولید هورمون تیروئیدی فعال می باشد، شناخته شده است. بسیاری از مواد غذایی غنی از سلنیوم، مانند بسیاری از انواع غذاهای دریایی و گوشت وجود دارد اما برای انتخاب گزینه گیاهی سالم که حاوی مقادیر بالایی از سلنیوم هستند، آجیل برزیل گزینه مناسب می باشند. در اینجا  با برخی از فواید سلامتی سلنیوم آشنا می شویم.

فواید سلنیوم

سلنیوم برای  این که سیستم ایمنی بدن به درستی کار کند مورد نیاز است. کمبود آن ممکن است سبب عدم تعادل خلق و خوی شود، و می تواند منجر به خطر بالاتر ابتلا و پیشرفت بیماری هایی مانند سرطان و آرتریت روماتوئید گردد. با توجه به مطالعه ای که در مجله پزشکی و علوم محیط زیست منتشر شده، مکمل خوراکی سلنیوم ممکن است خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد. سلنیوم  برای تشکیل سلنو پروتئین، که برای تولید گلوتاتیون پراکسیداز که کار اصلی آن محافظت بدن از آسیب اکسیداتیو می باشد لازم است. آنتی اکسیدان ها و خواص محافظتی موجود در سلنیوم به مبارزه با رادیکال های آزاد، که می توانند سبب آسیب غشای سلولی و DNA شوند کمک می کند. رادیکال های آزاد همچنین می تواند باعث پیری زودرس و آسیب های پوستی گردد.

علل کمبود سلنیوم

اگرچه سلنیوم می تواند در برخی گوشت ها و غذاهای دریایی یافت شود، اما غذاهای گیاهی منبع اصلی و سرشار از سلنیوم هستند. محتوای خاکی که این گیاهان در آن رشد می کنند نقش مهمی در مقدار سلنیوم که این گیاهان به دست می آورند، ایفا می کند. کمبود سلنیوم که اغلب در چین و روسیه گزارش شده نشان می دهد که محتویات خاک آن ها کم است. مردم این مناطق در معرض خطر بیشتری در ابتلا به کمبود سلنیوم هستند. افرادی که بخشی از روده خود را از دست داده اند  و یا از یک اختلال گوارشی شدید رنج می برند نیز ممکن است در معرض خطر کمبود سلنیوم  باشند.

علائم هشدار دهنده کمبود سلنیوم

در این قسمت با نشانه های مختلف کمبود سلنیوم آشنا می شویم

سیستم ایمنی ضعیف بدن

از آن جا که سلنیوم نقش مهمی در ایمنی ایفا می کند، چنانچه شما دچار کمبود سلنیوم باشید، ممکن است شروع به احساس ضعف کنید. اگر به تازگی زیاد بیمار می شوید، سعی کنید با مصرف غذاهای سرشار از سلنیوم، میزان سلنیوم بدن خود را افزایش دهید و سپس ببینید که چه احساسی دارید.

تغییر رنگ ناخن و ریزش مو

کمبود سلنیوم با ریزش مو همراه است که می تواند شامل موهای سر، زیر بغل و یا بدن باشد. ممکن است پوست شما رنگ پریده شود و ممکن است بر روی ناخن شما نقاط سفیدی ظاهر گردد.

خستگی

چنان چه شما همیشه و یا بیش از حد معمول احساس خستگی می کنید، ممکن است از کمبود سلنیوم رنج می برید. این امر ممکن است به سبب تضعیف سیستم ایمنی رخ دهد، که باعث می شود شما با مشکلات فراوان سلامتی روبرو شوید.

کاهش قدرت حافظه

اگر شما در تمرکز کردن مشکل دارید، و یا حافظه خود را از دست داده و یا حتی دچار حملات افسردگی می شوید، ممکن است دچار کمبود سلنیوم باشید که با خستگی ذهنی، اضطراب و برخی از انواع افسردگی در ارتباط است.

کم کاری تیروئید

هنگامی که تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی کند، کم کاری تیروئید رخ می دهد. اگر دچار خستگی، افسردگی و افزایش وزن نسبتا به سرعت شدید، ممکن است نیاز باشد تا سطح سلنیوم خود را مورد ارزیابی قرار دهید.

ناباروری

با توجه به مطالعه ای که در مجله زنان و زایمان منتشر شده است، کمبود سلنیوم ممکن است باعث سقط جنین شود. در مردان، کمبود سلنیوم ممکن است باعث از بین رفتن اسپرم گردد.

 دیگر نشانه های مرتبط با کمبود سلنیوم شامل ضعف عضلانی، مشکلات قلبی، کاهش عضله و مخصوصا ابتلای پشت سر هم به بیماری هایی مانند آنفولانزا می باشد. کمبود مزمن سلنیوم  منجر به عقب ماندگی ذهنی، بیماری قلبی، سرطان، آسم و آرتریت روماتوئید می گردد. کمبود سلنیوم یک عامل مهم در بیماری کشان، که نوعی اختلال کشنده عضله قلب است، می باشد. بهبود وضعیت تغذیه سلنیوم در کودکان منجر به کاهش بیماری کاشین بک، که بیماری است که در آن انحطاط غضروف بین مفاصل وجو دارد، می گردد.

علائم هشدار دهنده کمبود سلنیوم
علائم هشدار دهنده کمبود سلنیوم

غذاهای سرشار از سلنیوم

هنگامی که غذاها فراوری می شوند، سطح سلنیوم کاهش می یابد. بهترین راه برای به دست آوردن سلنیوم خوردن انواع  مختلف غذاهای فرآوری نشده می باشد. آجیل یک منبع بزرگ مواد غذایی فرآوری نشده سرشار از سلنیوم می باشد.

دیگر منابع غذایی فرآوری نشده حاوی سلنیوم عبارتند از:

  • بوقلمون و مرغ
  • گوشت گاوی که از چمن تغذیه کرده
  • تخم مرغ پاستوریزه
  • جو دوسر، جو و برنج قهوه ای
  • آفتابگردان و دانه های کنجد
  • کلم بروکلی، اسفناج و مارچوبه
  • ماهی تن، صدف، ماهی قزل آلا ، صدف، هالیبوت (نوعی ماهی پهن بزرگ) و میگو
  • نان گندم کامل

میزان مصرف روزانه توصیه شده سلنیوم

مصرف بیش از حد سلنیوم می تواند سمی باشد. همچنین مصرف سلنیوم ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. بنابراین چنان چه قصد استفاده از مکمل های سلنیوم را دارید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. با توجه به مطالعه ای که در فوریه ۲۰۰۸ در نسخه مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شده، مصرف روزانه آجیل یک راه موثر برای افزایش سطح سلنیوم است. با این حال، با توجه به این مطالعات، مصرف بیش از حد آن می تواند اثر مخرب بر سلامت داشته باشند. حداقل مجاز مصرف روزانه توصیه شده سلنیوم برای بزرگسالان عبارتند از:

  • در سنین ۱۹ سال و بالاتر: ۵۵ میکروگرم
  • زنان باردار: ۶۰ میکروگرم
  • زنان شیرده: ۷۰ میکروگرم

برخی شواهد نشان می دهد که مصرف بیش از ۲۰۰ میکروگرم از مکمل سلنیوم در روز می تواند مفید باشد. اما این شانس وجود دارد که مصرف این مکمل در مدت زمان طولانی خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهد.