علت زایمان زودرس چیست؟

اگر شما در معرض خطر زایمان زودرس هستید، آزمایشات مختلف غربالگری می تواند میزان خطر را برای شما و پزشکتان  تعیین کنند. این آزمون ها تغییراتی که نشان از شروع زایمان دارند و یا تغییراتی که با افزایش خطر زایمان زودرس در ارتباط هستند را اندازه گیری می کنند. این تست ها را می توان قبل از آنکه نشانه ای از زایمان زودرس داشته باشید، انجام دهید.

وقتی نوزادی قبل از هفته ۳۷ بارداری به دنیا بیاید، به این زایمان، زایمان زودرس گفته می شود. برخی از انواع زایمان های زودرس به خودی خود اتفاق می افتند. اما در مواردی مشکلات مربوط به بارداری و عدم دسترسی به امکانات پزشکی می توانند موعد زایمان را جلو بیاندازند. حدود سه چهارم از زایمان های زودرس به خود به خود اتفاق می افتند و حدود یک چهارم به دلیل عوارض پزشکی رخ می دهند. به طور کلی، از هر ۸ زن ۱ زن زایمان زودرس دارد.

در این جدول تست ها و آزمایش های معمولی که قبل از زایمان تجویز می شوند آورده شده. هم چنین در این جدول عاملی که توسط این آزمایشات سنجیده می شود نیز ذکر شده است.

تست غربالگری آنچه با استفاده از آزمون تشخیص داده می شود
سونوگرافی ترانس واژینال کوتاه شدن و اتساع (باز شدن) دهانه رحم
مانیتورینگ رحم انقباضات رحمی
فیبرونکتین جنینی تغییرات شیمیایی در انتهای رحم
آزمایش عفونت های واژن واژینوز باکتریال (BV)

پزشکان هنوز مطمئن نیستند که چه آزمایش و یا چه ترکیبی از این آزمایش ها میزان خطر زایمان زودرس را اندازه گیری می کند. این موضوع هنوز هم در حال بررسی است. با این حال، اگر تست غربالگری یک زن مثبت باشد خطر زایمان زودرس برای او بالاتر است. برای مثال، اگر سونوگرافی دهانه رحم زنی در هفته ۲۴ حاملگی با سابقه زایمان زودرس و بدون علائم فعلی نشان دهد که دهانه رحم او بیش از ۳٫۵ سانتی متر باز شده است و فیبرونکتین جنینی او منفی باشد کمتر از یک درصد شانس تولد قبل از هفته ۳۲ بارداری وجود دارد. با این حال، اگر همان زن، آزمون فیبرونکتین جنینی مثبت داشته باشد و دهانه رحم او کمتر از ۲٫۵ سانتی متر باز شده باشد، او به احتمال ۵۰٪ قبل از هفته ۳۲ زایمان می کند.

علل زایمان زودرس

زایمان زودرس علل مختلفی دارد. گاهی اوقات زایمان زودرس بدون هیچ دلیل مشخصی اتفاق می افتد. در برخی از مواقع نیز ممکن است یک دلیل پزشکی برای آن وجود داشته باشد. جدول زیر لیست علل زایمان زودرس و درصد زنانی که به این دلایل به زایمان زودرس مبتلا می شوند ارائه شده است.

در این جدول زنانی که بدون علت زایمان زودرس داشته اند نیز قرار گرفته اند.

علت زایمان زودرس درصد زنانی که به این دلیل زایمان زودرس داشته اند
پارگی زودرس کیسه آمنیوتیک ۳۰%
زایمان زودرس (بدون علت شناخته شده) ۲۵%
خونریزی در دوران بارداری (خونریزی antepartum) ۲۰%
اختلالات فشارخون بارداری ۱۴%
دهانه رحم ضعیف ۹%
سایر علل ۲%

چرا زایمان زودرس مشکل جدی است؟

با وجود پیشرفت های پزشکی قابل توجه در مراقبت از نوزادان نارس، محیطی که پس از تولد نوزاد در بیمارستان ایجاد می شود هرگز همسان با محیط رحم مادر نیست. هر هفته که جنین در رحم مادر باقی می ماند شانس زنده ماندن او افزایش می یابد. مثلا:

  • یک جنین اگر قبل از هفته ۲۳ بارداری متولد شود نمی تواند در خارج رحم مادر زنده بماند.
  • توانایی زنده ماندن جنین در خارج از رحم مادر به طور چشمگیری بین هفته ۲۴ تا ۲۸ افزایش می یابد. این شانس از حدود ۵۰ درصد در آغاز هفته ۲۴ بارداری به حدود ۸۰ درصد در آغاز هفته ۲۸ بارداری می رسد.
  • پس از هفته ۲۸ بارداری، بیش از ۹۰ درصد از نوزادان قادرند در خارج از رحم مادر زنده بمانند.

همچنین یک رابطه بین سن حاملگی نوزاد در هنگام تولد و احتمال این که او عوارض پس از تولد را تجربه کند وجود دارد. مثلا:

  • نوزادانی که قبل از هفته ۲۵ بارداری متولد می شود در معرض خطر بسیار بالایی از مشکلات طولانی مدت، از جمله ناتوانی های یادگیری و مشکلات عصبی هستند. حدود ۲۰ درصد از این نوزادان به شدت غیر فعال خواهند شد.
  • قبل از هفته ۲۸ بارداری، تقریبا تمام نوزادان عوارض کوتاه مدت، مانند مشکل تنفسی دارند. حدود ۲۰ درصد از این نوزادان نیز برخی از مشکلات طولانی مدت را تجربه می کنند.
  • بین هفته ۲۸ و ۳۲ بارداری، نوزادان به تدریج بهبود می یابند. بعد از گذشت هفته ۳۲ بارداری، خطر ابتلا به مشکلات بلند مدت کمتر از ۱۰ درصد است.
  • پس از هفته ۳۷ بارداری، تنها تعداد کمی از نوزادان عوارضی مانند زردی، سطوح گلوکز یا عفونت دارند.
علت زایمان زودرس چیست؟
علت زایمان زودرس چیست؟

عوامل خطر زایمان زودرس

هر زن باردار می تواند زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس را تجربه کند. با این حال، بعضی عوامل می تواند برخی از زنان را با احتمال بیشتری نسبت به دیگران به این عارضه مبتلا کنند. این عوامل خطر عبارتند از:

  • بارداری های چند قلویی
  • سابقه تولد زودرس
  • خونریزی واژینال در وسط بارداری
  • عفونت
  • polyhydramnios (مقدار بیش از حد مایع آمنیوتیک اطراف نوزاد)
  • مشکلات دهانه رحم
  • مشکلات رحم
  • شرایط خاص ژنتیکی
  • مصرف الکل و دارو
  • دسترسی محدود به مراقبت های دوران بارداری

به یاد داشته باشید که برخی از زنان با وجود دارا بودن یکی یا چند نمونه از عوامل خطر بالا، قادرند زایمان طبیعی داشته و دوران بارداری را کامل کنند.

بارداری چند قلویی

بارداری چند قلویی تنها به دلیل آن که رحم باید بیشتر کشش داشته باشد، می تواند زن را در خطر زایمان زودرس قرار دهد. رحم، درست مانند هر عضله دیگری در بدن، نمی تواند بیش از حد معین کشیده شود. پس خطر زایمان زودرس با هر نوزاد اضافی در رحم، افزایش می یابد. به جدول زیر توجه کنید:

تعداد نوزادان در رحم مادر میانگین سن حاملگی در زمان تولد
یک قلو هفته ۴۰
دو قلو هفته ۳۵
سه قلو هفته ۳۲
چهار قلو هفته ۳۰

بارداری های چند قلویی عوارض دیگری نیز برای مادر و جنین به همراه دارد. در این بارداری ها مادر در معرض خطر بالاتر ابتلا به پره اکلامپسی و دیابت بارداری است، در حالی که نوزادان در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کم خونی شدید هستند. همچنین احتمال کم بودن وزن هنگام تولد زیاد و نواقص مادرزادی کم است. همه این عوارض مشکلاتی در پی دارند. حال اگر زایمان زودرس به این مشکلات اضافه شود مدیریت آن سخت تر خواهد شد.

سابقه زایمان زودرس

زنی که قبلا زایمان زودرس داشته است احتمال آن که در زایمان بعدی خود نیز زایمان زودرس داشته باشد زیاد است. این احتمال بستگی به تعداد متولدین زودرس قبلی و علت این عارضه دارد. اگر بیش از یک زایمان مادر زودرس باشد احتمال این اتفاق بیشتر می شود.

خونریزی واژینال در دو ماهه یا سه ماهه سوم

زنانی که خونریزی واژینال را بین هفته ۱۲ و ۲۴ بارداری تجربه می کنند در معرض خطر بیشتری برای تجربه زایمان زودرس هستند. البته شدت خطر به علت خونریزی نیز بستگی دارد.

جفت سرراهی و جداشدن زودرس جفت دو علت اصلی خونریزی واژینال در دوران بارداری است. جفت سرراهی زمانی رخ می دهد که جفت تا حدی یا کاملا دهانه رحم باز شده را پوشش داده است. جداشدن زودرس جفت نیز زمانی اتفاق می افتد  که جفت خیلی زود از دیوار رحم جدا می شود. هر دو شرایط به وضوح با زایمان زودرس در ارتباط هستند.

عفونت

حضور یک عفونت باکتریایی یا ویروسی در دوران بارداری می تواند خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد نارس را افزایش دهد. یک عفونت می تواند در هر قسمتی از دستگاه تناسلی و ادراری زن، از جمله واژن، دهانه رحم، رحم، مجرای خروجی مثانه، مثانه و یا کلیه ها وجود داشته باشد. عفونت ایجاد شده در خون نیز می توانند در برخی از زنان با پاسخ زایمان زودرس همراه شود.

Polyhydramnios

Polyhydramnios به مقدار بیش از حد مایع آمنیوتیک در رحم اشاره دارد. مایع آمنیوتیک مایعی است که کودک را در بر گرفته است. افزایش میزان مایع آمنیوتیک باعث می شود که رحم بیش از حد معمول کش بیاید. وقتی رحم بیش از حد کشیده شود ممکن است انقباضات خود را برای زایمان آغاز کند.

علائمی که ممکن است نشان دهنده polyhydramnios باشند عبارتند از:

  • شکم بزرگ غیر منتظره برای سن حاملگی
  • مشکل تنفسی مادر
  • کاهش برون دهی ادرار
  • افزایش تورم در پاها

مشکلات دهانه رحم

دهانه رحم، قسمت پایین رحم است که به طور معمول در طول بارداری برای نگه داشتن نوزاد و ایمنی او در داخل رحم، بسته است.  هنگامی که زایمان آغاز می شود، انقباضات باعث می شود که دهانه رحم نرم تر شود. اما گاهی اوقات، دهانه رحم قبل از موعد مقرر باز می شود. هنگامی که این اتفاق می افتد، به آن نارسایی دهانه رحم گفته می شود. زنان مبتلا به نارسایی دهانه رحم با احتمال بیشتری ممکن است نوزاد نارس به دنیا بیاورند.

نارسایی دهانه رحم ممکن است با آسیب، جراحی یا دارو ایجاد شود. عوامل زیر می توانند خطر ابتلا به نارسایی دهانه رحم را افزایش دهند:

  • سابقه وارد شدن ضربه به دهانه رحم
  • اعمل جراحی قبلی بر روی دهانه رحم مانند بیوپسی مخروطی. در این عملیات، بخشی از دهانه رحم برداشته شده است و جهت بررسی تغییرات سرطانی یا پیش سرطانی دهانه رحم مورد آزمایش قرار می گیرد. این روش خطر ابتلا به نارسایی دهانه رحم را بالا می برد.

مشکلات رحم

اختلالات رحمی نیز عاملی برای زایمان زودرس است. برخی از اختلالات شایع عبارتند از:

  • تشکیل نشدن کامل رحم
  • حضور یک دیوار (تیغه) در داخل رحم که آن را به دو قسمت تقسیم کرده است.
  • رحم با شکل نامنظم

خطر زایمان زودرس بستگی به نوع ناهنجاری رحم متفاوت است. زنانی که رحمی با شکل غیر طبیعی دارند در بالاترین خطر و زنانی که بین رحمشان دیواره دارند کمترین خطر عوارض را دارند.

عوامل ژنتیکی

برخی صفات به ارث برده می شوند که می توانند خطر زایمان زودرس را افزایش دهند. در ایالات متحده، زنان آمریکایی آفریقایی تبار به احتمال بیشتری دچار زایمان زودرس نسبت به سایر اقوام می شوند. محققان دقیقا مطمئن نیستند که چرا زنان آمریکایی آفریقایی تبار بیشتر در معرض خطر این عارضه قرار دارند اما چیز که مشخص است این است که این افراد درصد بالاتری از عفونت موثر بر دستگاه تولید مثل و ادراری را به خود اختصاص می دهند.