مشکلات تعادلی و عدم تعادل شرایطی است که شما احساس ناپایدار یا سرگیجه می کنید. اگر شما ایستاده، نشسته و یا دراز کشیده باشید، احساس می کنید بر روی چیزی شناورید اما اگر در حال راه رفتن باشید احساس می کنید در حال زمین خوردن هستید.
برای حفظ تعادل طبیعی، بسیاری از سیستم های بدن از جمله عضلات، استخوان ها، مفاصل، چشم ها، ارگان تعادل در گوش داخلی، اعصاب، قلب و رگ های خونی باید به طور صحیح کار کنند. اگر هر کدام از این سیستم ها در بدن کار نکنند احساس سرگیجه خواهید کرد. برخی از بیماری ها نیز می توانند عدم تعادل ایجاد کنند. بسیاری از سرگیجه ها نیز ناشی از مسائل مربوط به اعضای انتهایی در گوش داخلی (سیستم دهلیزی) هستند.
علائم عدم تعادل و سرگیجه
علائم و نشانه های عدم تعادل عبارتند از:
- حس حرکت و یا چرخش
- احساس ضعف (presyncope)
- از دست دادن تعادل
- سرگیجه
علت عدم تعادل چیست؟
مشکلات تعادلی می تواند چندین علت مختلف داشته باشد. این علت ها معمولا به علامت و نشانه های خاصی مربوط می شوند.
حس حرکت و یا چرخش
عدم تعادل گاهی وضعیتی است که در آن حمله خوشخیم BPPV رخ می دهد. این حمله ها زمانی بروز پیدا می کنند که کریستال های کلسیم در گوش داخلی که به کنترل تعادل کمک می کنند، از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به سمت دیگر در گوش داخلی حرکت کند. BPPV شایع ترین علت سرگیجه است. در این حالت ممکن است حس چرخش در هنگام جا به جایی در رختخواب و یا کج کردن سر به عقب ایجاد شود.
بیماری منیر: علاوه بر سرگیجه ناگهانی و شدید، بیماری منیر می تواند باعث نوسان یا کاهش شنوایی، شنیدن صدای وزوز و یا احساس پر بودن گوش شود. علت بیماری منیر به طور کامل شناخته شده نیست. این بیماری نادر معمولا در بین افراد ۲۰ تا ۶۰ ساله شایع است.
میگرن: سرگیجه و حساسیت به حرکت (میگرن دهلیزی) می تواند به علت سردرد میگرنی نیز رخ دهد. میگرن یک علت شایع برای سرگیجه است.
نوروم آکوستیک: این غده های غیرسرطانی (خوش خیم)، تومور هایی هستند که به آهستگی در عصب شنوایی رشد می کنند و باعث بر هم خوردن تعادل می شوند. مبتلایان به این تومور ها سرگیجه را به همراه از دست دادن شنوایی و شنیدن صدای زنگ در گوش ایجاد می کنند. نوروم آکوستیک یک بیماری نادر است.
نوریت وستیبولار: این اختلال التهابی، احتمالا توسط یک ویروس ایجاد می شود و می تواند اعصاب را در بخشی از گوش داخلی که وظیفه حفظ تعادل را دارد، تحت تاثیر قرار دهد. علائم این بیماری اغلب شدید و مداوم است و شامل تهوع و اختلال در راه رفتن می باشد. علائم معمولا در طی چند روز و خود به خود بهبود می یابند.
سندرم رامسی هانت: این بیماری به نام اوتیت هرپس زوستر نیز شناخته می شود، این وضعیت زمانی رخ می دهد که یک عفونت زونا، عصب فاسیال در نزدیکی یکی از گوش ها را تحت تاثیر قرار دهد. در این بیماری ممکن است سرگیجه، درد گوش و کاهش شنوایی تجربه شود.
آسیب ها وارده به سر: سرگیجه ممکن است به دلیل ضربه مغزی یا سایر ضربه های وارده به سر ایجاد شود.
دریازدگی: سرگیجه در قایق، اتومبیل، هواپیما و یا وسایل بازی در شهر بازی ها نیز به وجود می آید.
سرگیجه ادراکی: این اختلال اغلب با انواع دیگر از سرگیجه رخ می دهد. علائم این بیماری شامل بی ثباتی یا احساس حرکت در سر است. این علائم اغلب وقتی به اشیاء در حال حرکت نگاه می کنید بدتر می شود. خواندن کتاب یا قرار گرفتن در محیط هایی با نشان های بصری پیچیده مثل مراکز خرید می تواند موجب ایجاد علائم سرگیجه ادراکی شود.
احساس ضعف (presyncope)
احساس ضعف یا Presyncope می تواند با موارد زیر همراه باشد:
افت فشار: افت فشار خون در حالت ایستاده و یا نشسته می تواند به سرعت باعث شود که احساس ضعف کنید.
بیماری قلب و عروقی: ریتم غیر طبیعی قلب (آریتمی قلبی)، عروق خونی تنگ یا مسدود شده، ضخیم شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک) و یا کاهش حجم خون می توانند ایجاد ضعف و عدم تعادل کنند.
از دست دادن تعادل (عدم تعادل)
از دست دادن تعادل هنگام راه رفتن، و یا احساس عدم تعادل می تواند نتیجه موارد زیر باشد:
مشکلات دهلیزی: اختلال در گوش داخلی قادر است احساس شناور بودن سر، سنگین سر و بی ثباتی را در تاریکی ایجاد کند.
آسیب عصبی به پاها (نوروپاتی محیطی): این آسیب می تواند به مشکلات در راه رفتن منجر شود.
مشکلات توام عضله و بینایی: ضعف عضلانی و مفاصل متزلزل می تواند به از دست دادن تعادل کمک کنند. مشکلات در چشم و اختلالات بینایی نیز عدم تعادل ایجاد می کنند.
داروها: عدم تعادل می تواند از عوارض جانبی داروها باشد.
برخی از بیماری های عصبی: این بیماری ها عبارتند از اسپوندیلوز گردن و بیماری پارکینسون
سرگیجه
احساس سرگیجه یا سبکی سر نتیجه موارد زیر است:
مشکلات گوش داخلی: اختلال در سیستم دهلیزی غالبا به احساس های کاذب حرکتی مثل شناور بودن در سر منجر می شود.
اختلالات روانی: افسردگی، اضطراب و سایر اختلالات روانی باعث سرگیجه می شوند.
تنفس غیر طبیعی سریع: این عارضه غالبا همراه اختلالات اضطرابی است و ممکن است احساس سرگیجه ایجاد کنند.
داروها: سبکی سر می تواند عوارض جانبی برخی از داروها باشد.
درمان عدم تعادل
درمان مشکلات تعادل و عدم تعادل بستگی به علت آن متفاوت است اما معمولا درمان های زیر برای این اختلال استفاده می شود:
تمرینات بازآموزی تعادل (توانبخشی دهلیزی): درمانگران آموزش دیده برای درمان مشکلات تعادل یک برنامه سفارشی از تمرینات آموزش حفظ تعادل طراحی می کنند. این درمان می تواند به شما کمک کند تا با تعادل کمتر و حفظ فعالیت فیزیکی، عدم تعادلتان را جبران کنید. اگر عدم تعادلتان بسیار شدید است ممکن است در طی انجام تمرینات وسایل کمکی مثل عصا تجویز شود.
روش تعیین موقعیت: اگر شما به دلیل بر هم خوردن کریستال های درون گوشتان دچار سرگیجه شده اید، ممکن است روش تغییر موقعیت برای درمان شما اتخاذ شود. در این روش ذرات داخل گوش تخلیه شده و یا به جای مناسبی در گوش منتقل می شود.
رژیم غذایی و تغییر شیوه زندگی: اگر مبتلا به بیماری هایی نظیر میگرن، سردرد یا بیماری منیر هستید، تغییرات در رژیم غذایی اغلب می تواند علائم را تسکین دهد. اگر شما تجربه افت فشارخون دارید، نیاز به نوشیدن مایعات بیشتر و یا پوشیدن جوراب ساق بلند فشاری خواهید داشت.
داروها: اگر سرگیجه شدید دارید که ساعت ها یا روز ها طول می کشد، ممکن است داروهایی که سرگیجه و استفراغ را کنترل می کنند، تجویز می شود.
عمل جراحی: گاهی بیماری منیر یا نوروم آکوستیک نیاز به عمل جراحی دارد. جراحی تشعشعی استریوتاکتیک یک گزینه مناسب برای افرادی است که به نوروم آکوستیک مبتلا هستند. در این نوع جراحی برای درمان تومورها، اشعه ای به طور مستقیم به آن ها وارد می شود. این عمل نیاز به برش جراحی ندارد.