درد پهلو اشاره به ناراحتی در قسمت فوقانی و کناری شکم یا کمر دارد. این درد معمولا در زیر دنده ها و بالاتر از لگن احساس می شود. افرادی که درد پهلو دارند اذعان می کنند که دردشان در یک طرف بدن شدیدتر است. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت ما را با معرفی علت، نشانه ها، درمان و پیشگیری از درد پهلو همراهی کنید.
خلاصه ای از آن چه در ادامه خواهید خواند:
- علل درد پهلو
- نشانه های مرتبط با درد پهلو
- تشخیص علت این درد
- روش های درمان درد پهلو
- پیشگیری از ایجاد درد در پهلوها
اکثر افراد در طول زندگی خود این درد را برای یک بار هم که شده تجربه کرده اند. خوشبختانه درد پهلوها معمولا موقتی است. اما نوع شدید و مداوم آن می تواند نشان دهنده یک بیماری وخیم باشد. کاهش میزان آب بدن و ابتلا به عفونت دستگاه ادراری مهمترین علل درد شکم و پهلو مداوم و شدید است. سنگ کلیه و سایر بیماری تاثیر گذار بر روی کلیه ها نیز قادرند چنین دردهایی ایجاد کنند.
درست است. اکثر ما از درد پهلو به درد کلیه تعبیر می کنیم. اما این درد تنها مختص به کلیه نیست. بلکه سایر بیماری ها نیز می توانند علائمی مانند این نوع درد را به همراه داشته باشند. بنابراین اگر درد مزمنی در پهلو دارید که شدید است و به خصوص با علائم دیگری نیز همراه است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علل درد پهلو
برخی از علل شایعی که موجب ایجاد این نوع درد می شوند عبارتند از:
- عفونت کلیه
- آبسه کلیه
- سنگ کلیه
- کم شدن آب بدن
- عفونت مثانه
- زونا
- سندرم Tietze
- آرتروز ویژه ستون فقرات
- شکستگی ستون فقرات
- اختلالات ایجاد شده بر روی دیسک
- تحت فشار بودن یکی از عصب های کمر
- اسپاسم عضلانی
علل کمتر شایع درد پهلو عبارتند از:
- بیماری کلیوی
- ذات الریه
- پانکراتیت
- آپاندیسیت
- انسداد در دستگاه ادراری
- یکی از بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون
- انفارکت کلیوی (زمانی رخ می دهد که لخته ای جربان خون را به کلیه ها مسدود کرده است)
- هرپس زوستر
- آنوریسم آئورت شکمی
نشانه های مرتبط با درد پهلو
درد پهلو اشکال مختلفی دارد. گاهی این درد خسته کننده است و گاهی نیز مانند گرفتگی عضلات است. گاهی نیز درد تیر کشنده است. در این حالت معمولا درد به صورت متناوب می آید و می رود. در ادامه نشانه های همراه با درد پهلو را بر اساس علل ایجاد آن طبقه بندی کرده ایم.
علائم همراه با مشکلات کلیوی
اگر درد شما همراه با علائم زیر باشد، به احتمال زیاد این درد نشان دهنده یک مشکل کلیوی است:
- بثورات پوستی
- تب
- سرگیجه
- حالت تهوع
- استفراغ
- یبوست
- اسهال
- خون در ادرار
- احساس درد در هنگام ادرار کردن
اگر هر یک از علائم بالا را همراه با درد طولانی مدت پهلو داشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علائم همراه با کم آبی بدن
اگر تجربه درد مداوم همراه با علائم و نشانه های کم آبی بدن را دارید سریعا به پزشک مراجعه کنید. علائم کم آبی بدن عبارتند از:
- تشنگی شدید
- عدم وجود خروجی عرق
- سرگیجه
- ضربان سریع قلب
- خشکی و چسبیدن دهان
- سردرد
- تب
- یبوست
- ادرار تیره
- کاهش برون ده ادرار
کم آب بدن موقعیتی است که سریعا باید درمان شود. هنگامی که بدن آب کمی در اختیار داشته باشد، همه اعضا از جمله سلول ها و بافت ها نمی توانند عملکرد مناسب داشته باشند. این موضوع می تواند عوارض خطرناکی از جمله شوک را ایجاد کند.
تشخیص علت درد پهلو
زمانی که به پزشک مراجعه می کنید برای یافتن علت دقیق درد پهلو باید آماده پاسخگویی به سوالاتی مانند موارد زیر باشید:
- محل درد کجاست؟
- چه زمانی درد شروع می شود؟
- دردی که احساس می کنید چه ماهیتی دارید؟
- چه مواقعی درد شدیدتر می شود؟
- چه مدتی دردتان طول می کشد؟
- سایر علائم همراه با درد پهلو چه هستند؟
پزشک همچنین ممکن است از آزمایش خون و تصویربرداری برای تعیین علت درد پهلو استفاده کند. آزمایشات تصویری، مانند تصویر برداری فراصوت یا اشعه X، اجازه می دهد تا پزشک نگاه عمیق تری به درون بدن شما داشته باشد و مشکلات احتمالی در اندام ها، بافت ها و عضلات را تشخیص دهد.
قبل از انجام این آزمایش، پزشک یک ماده حاجب به یکی از رگ های شما تزریق می کند. این کار برای بهبود کیفیت تصاویر ایجاد شده انجام می شود. با وجود این ماده حاجب در رگ ها، انسداد در عروق خونی و اندام ها نمایان تر شده و بهتر شناسایی می شود. این رنگ که معمولا حاوی ید است کاملا بی ضرر است و به ندرت ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.
دیگر تست های تشخیصی که معمولا برای یافت علت درد استفاده می شوند عبارتند از:
- سی تی اسکن شکمی: که یک نوع اشعه ایکس تخصصی است و می تواند تصاویر مقطعی از شکم را نشان دهد.
- سیتوسکوپی: در این روش یک لوله نازک که یک دوربین روی آن نصب است، برای دیدن جزئیات بیشتر وارد مثانه می شود.
- آزمایش ادرار: معمولا آزمایش ادرار ساده اولین آزمایشی است که تجویز می شود.
- کشت ادرار: برای تشخیص باکتری های موجود در ادرار از این آزمایش استفاده می شود.
درمان درد پهلو
استراحت اولین درمانی است که برای اشکال مختلف درد پهلو توصیه می شود. اگر این درد جزئی باشد، استراحت در کنار فیزیوتراپی می تواند منجر به تسکین درد شود. اگر اسپاسم های عضلانی در طی این درد به سراغتان می آید معمولا با انجام حرکات ورزشی خاص که توسط پزشک توصیه می شود، درد کمتر می شود. در ادامه درمان های پهلو درد را با توجه به عامل ایجاد کننده آن بر شمرده ایم.
درمان درد ناشی از التهاب
برای دردی که به علت التهاب ایجاد می شود، مانند درد همراه با عفونت و ورم مفاصل، درمان دقیقا به شرایط خاصی بیماری ارتباط دارد. در واقع در این مورد با درمان علت، درد پهلو نیز از بین خواهد رفت.
در افرادی که به علت عفونت های کلیوی به این نوع درد مبتلا شده اند، بستری شدن می تواند راه مناسبی باشد. اما در موارد جزئی استفاده از آنتی بیوتیک می تواند عفونت کلیه را از بین ببرد. در صورتی که عفونت جدی باشد، بعد از بستری شدن بیمار، از آنتی بیوتیک وریدی استفاده می شود.
برنامه های درمانی و ورزش های فیزیکی اغلب می توانند درد ناشی از آرتروز در ستون فقرات را درمان کنند. ضمن این که تجویز داروهای ضد التهابی نیز می تواند با کاهش التهاب، درد را نیز از بین ببرد. اما اگر مشکل نخاعی علت این درد باشد، ممکن است برای درمان نیاز به عمل جراحی باشد.
درمان درد ناشی از سنگ کلیه
اگر سنگ کلیه دارید، مصرف داروهای مسکن در کنار نوشیدن مقدار زیادی مایعات می تواند در دفع سنگ به شما کمک کند. در اغلب موارد، سنگ کلیه عمل جراحی نیاز ندارد. اما اگر سنگ به قدری بزرگ باشد که نتوان آن را دفع کرد، روشی به نام سنگ شکن استفاده می شود. در این روش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، سنگ بزرگ به قطعات کوچکتر شکسته می شود. سپس بیمار با مصرف مایعات زیاد، می تواند سنگ را دفع کند. البته روش های جراحی دیگری نیز برای درمان و حذف سنگ کلیه وجود دارد.
اگر درد شدید باشد، معمولا داروهای مسکن و ضد درد نیز تجویز می شود. گاهی نیز برای دفع سنگ بیمار باید در بیمارستان بستری شده و تحت نظر پزشک سنگ خود را دفع کند. در هر صورت اگر تجربه درد شدید یا طولانی مدت دارید حتما به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر بعد از درمان نیز چنین دردی داشتید، پزشک معالج خود را در جریان قرار دهید.
جلوگیری از درد پهلو
اگر تجربه چنین دردی را داشته اید و می خواهید دیگر آن را احساس نکنید، از روش های زیر استفاده کنید:
- حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید.
- میزان مصرف الکل خود را محدود کنید.
- رابطه جنسی سالم داشته و در طول مقاربت بهداشت شخصی را رعایت کنید.
- رژیم غذایی تان را سرشار از سبزیجات، میوه ها و پروتئین های بدون چربی کنید.
- حداقل سه بار در هفته ورزش کنید.