هیپوتالاموس نقش مهمی در مغز دارد. این غده کنترل کننده غده هیپوفیز است. غده هیپوفیز هورمون های حیاتی بدن را به جریان خون وارد می کند. نتایجا اختلالات هیپوتالاموس عوارض مختلف به همراه دارد. چنین اختلالاتی در هیپوتالاموس در درجه اول به دلیل استرس و در درجه دوم به دلیل عوامل دیگری مانند تومورها، عفونت، تورم و اختلالات ژنتیکی ایجاد می شود.
اگر اختلالات هیپوتالاموس توسط تومور ایجاد شود، پرتو درمانی برای از بین بردن تومور مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از اختلالات مربوط به غده هیپوتالاموس نیز به دلیل کمبود هورمون است. در این شرایط جایگزینی هورمون به رفع این اختلال کمک می کند.
علل ایجاد اختلالات هیپوتالاموس
غده هیپوفیز بخش مهمی از سیستم غدد درون ریز بدن را تشکیل می دهد. هورمون هایی که از آن ترشح می شود به تنظیم عملکردهای متعدد بدن کمک می کنند. هیپوتالاموس بخشی از مغز است که غده هیپوفیز را کنترل می کند. اختلالات هیپوتالاموس عمدتا به دلیل استرس بیش از حد ایجاد می شود. اما موارد زیر نیز می توانند در شکل گیری این اختلالات نقش داشته باشند. این علل عبارتند از:
- بی اشتهایی
- پرخوری
- خونریزی
- تومورها
- اختلالات ژنتیکی
- تورم و عفونت
- ضربه به سر
- سوء تغذیه
- جراحی
- پرتودرمانی
اختلالات مختلف هیپوتالاموس علائم مخصوص به خود را دارند. درمان این بیماری ها نیز اغلب به علت ایجاد کننده اختلال عملکرد بستگی دارد.
علائم اختلالات هیپوتالاموس
علائم مرتبط با اختلالات هیپوتالاموس خود را با کاهش هورمون ها در بدن نشان می دهند. اغلب افرادی که هومون های بدنشان به دلیل این اختلالات کم شده است، اختلال در رشد دارند. این اختلال در رشد می تواند رشد بیش از حد یا کمتر از حد معمول باشد.
برای زنان باردار مبتلا به اختلالات هیپوتالاموس، ممکن است زایمان زودرس ایجاد شود. علائم تومور مرتبط با اختلالات هیپوتالاموس شامل سردرد و از دست دادن بینایی می باشد. نشانه های مرتبط با کم کاری تیروئید عبارتند از:
- افسردگی
- تغییر در خلق و خوی
- عدم تحمل سرما
- یبوست
- خستگی
- تغییر در ظاهر پوست یا مو
- گرفتگی صدا
- از دست دادن عضله و مو در مردان
- کاهش توانایی ذهنی
- افزایش وزن ناگهانی
- تغییر در چرخه قاعدگی
این اختلالات می توانند با کاهش فعالیت آدرنال ایجاد شوند. در این حالت علائم عبارتند از:
- ضعف
- سرگیجه
سایر علائم کمتر شایع عبارتند از:
- مشکلات عاطفی
- مشکلات مربوط به درجه حرارت بدن
- بروز تشنگی بیش از حد
- ادرار کردن کنترل نشده
- ناتوانی در حس بویایی
تست های مورد استفاده برای تشخیص اختلالات هیپوتالاموس
تست سطح هورمون ها در خون و ادرار برای تعیین علت اختلالات هیپوتالاموس حیاتی است. برای تشخیص این بیماری سطح هورمون های زیر طی آزمایشات، قبل از شروع درمان اندازه گیری می شود:
- استروژن
- کورتیزول
- هورمون رشد
- پرولاکتین
- هورمون های هیپوفیز
- هورمون تستوسترون
- هورمون تیروئید
انجام MRI مغز یا تصویربرداری و معاینه میدان دید چشم برای تشخیص وجود تومور مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال درمان به علت اختلال بستگی دارد.
درمان اختلالات هیپوتالاموس
اگر اختلالات هیپوتالاموس به علت حضور تومور ایجاد شده باشد، اشعه درمانی یا جراحی بهترین درمان است. برای کمبود هورمونی که منجر به اختلالات در هیپوتالاموس شده، جایگزین کردن هورمون از دست رفته بهترین گزینه است. علاوه بر این از دیگر گزینه های درمانی برای عفونت، خونریزی و علل دیگر استفاده می شود.
هیچ داروهای خانگی خاصی برای درمان اختلالات هیپوتالاموس وجود ندارد. هیپوتالاموس بخش مهمی از بدن است و عملکرد آن به حفظ تعادل بدن، درجه حرارت، وزن، تعادل مایعات و فشار خون منجر می شود. این قسمت از بدن کمک می کند تا بدن در کنترل ما قرار بگیرد. آسیب به هیپوتالاموس مغز نشان می دهد که اختلالات هورمونی و سایر مشکلات به زودی در بدن اتفاق خواهند افتاد. اختلال شدید در این قسمت از بدن می تواند کشنده باشد.
مطالعات نشان داده است که گاهی عدم تعادل در زندگی و پیروی از عادات ناسالم موجب ایجاد این نوع از اختلالات می شود. به عنوان مثال مصرف مواد غذایی فرآوری شده خطر وقوع اختلالات هیپوتالاموس را افزایش می دهد. دلیل این تاثیر گذاری این است که غذاهای پردازش شده و یا مواد غذایی کنسرو شده حاوی مواد شیمیایی هستند که مخل سلامت فرد می باشند.
دوره بهبود
برای بیماران مبتلا به اختلالات هیپوتالاموس که به دلیل تومور پرتو درمانی یا جراحی می شوند، دوره بهبود می تواند ماه ها طول بکشد. هر چند، چک آپ در چنین مواردی ضروری است. اگر درمان جایگزینی هورمون باشد، تقریبا از زمان شروع درمان، علائم بیماری کم می شود.
پیشگیری از بیماریهای هیپوتالاموس
اختلالات هیپوتالاموس می تواند تحریک کننده باشد و در نتیجه پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. برای پیشگیری از این اختلالات، رژیم غذایی سالم نقش مهمی دارد. کاهش وزن بیش از حد یا ورزش سخت می تواند مشکل را شدید تر کند. برای افرادی که اختلال پرخوری یا بی اشتهایی دارند توصیه می شود که برای جلوگیری از تاثیر گذاری این اختلال بر روی هیپوتالاموس، حتما به پزشک متخصص تغذیه مراجعه کنند. برای کسانی که از کمبود هورمونی رنج می برند، مصرف مکمل های هورمونی در رژیم غذایی به طور منظم می تواند از بروز علائم و نشانه های این اختلال جلوگیری کند.
مشاهدات نشان می دهد که بسیاری از علل اختلالات هیپوتالاموس می تواند درمان شود. و بسیاری از درمان ها نیز با کمک جایگزینی هورمون ها انجام می شود.
خواب کافی، رژیم غذایی متعادل که شامل صبحانه باشد، شرکت در فعالیت های فیزیکی، وزن متناسب، اجتناب از مصرف دخانیات و الکل می تواند سبک زندگی متفاوتی ایجاد کرده و بدنتان را از بروز اختلالات هورمونی دور نگه دارد. مشاهدات نشان می دهد که اختلالات هیپوتالاموس در افرادی که در محیط های استرس زا زندگی می کنند بیشتر دیده می شود. بنابراین، مهم است که افراد مبتلا به اختلالات هیپوتالاموس برای جلوگیری از ایجاد محیط پر تنش، در شهرهای بزرگ زندگی نکنند.