منیسک تکه از غضروف است که بالشتکی بین استخوان ران و استخوان قلم پا (درشت نی) فراهم می کند. دو منیسک در هر مفصل زانو وجود دارد. این منیسک ها می توانند در طول فعالیت هایی که آن ها را تحت فشار قرار می دهد و یا با چرخش مفصل زانو، آسیب دیده و یا پاره شود. پارگی منیسک زانو با محور قرار دادن ناگهانی پا بر روی زمین و معمولا در ورزش هایی مانند فوتبال یا بیسبال ایجاد می شود. البته لازم نیست که ورزشکار باشید تا دچار پارکی منیسک زانو شوید بلکه بلند شدن ناگهانی از حالت چمباتمه می تواند به پارکی منجر شود. بر اساس گزارش بیمارستان کودکان بوستون Boston Children’s Hospital، سالانه بیش از ۵۰۰،۰۰۰ پارگی منیسک زانو در ایالات متحده رخ می دهد.
گزینه های درمان این حالت، بسته به شدت می توانید از درمان های خانگی تا عمل جراحی سرپائی متفاوت باشد. شما می توانید با انجام تمرینات خاص، ماهیچه های پا را تقویت کرده و از ایجاد این پارگی جلوگیری کنید.
علل پارگی منیسک زانو
منیسک می تواند در طول فعالیت هایی که باعث تماس مستقیم و یا فشار بر روی زانو می شوند، پاره شود. تصادفات، چمباتمه زدن یا بلند کردن اجسام سنگین نیز می تواند به پارگی منیسک منجر شود. ورزشکاران بیشتر در معرض این عارضه هستند. به طور کلی ورزش هایی مانند موارد زیر ممکن است شما را در معرض خطر بالاتری برای پارگی منیسک قرار دهد:
- فوتبال
- بسکتبال
- تنیس
بر اساس گزارش بیمارستان کودکان بوستون، پارگی منیسک به طور فزاینده در کودکان شایع است. دلیل این است که کودکان در سنین پایین تر به بازی های سازمان نیافته می پردازند و امکان آسیب در آن ها بیشتر است. علاوه بر این، زمانی که تمرکز بر روی تنها یک ورزش است، به احتمال بیشتری کودک دچار پارگی منیسک می شود. برای نوجوانانی که در ورزش های رقابتی شرکت می کنند نیز دقیقا همین اتفاق خواهد افتاد.
منیسک با بالا رفتن سن (از حدود ۳۰ سالگی به بالا) ضعیف می شود. در این حالت حرکت هایی مانند چمباتمه زدن های طولانی مدت و بالا رفتن از پله ها، مهمترین و شایع ترین علت پاره شدن منیسک ضعیف شده است. ابتلا به آرتروز نیز احتمال آسیب به زانو و پارگی منیسک آن را بیشتر می کند. آرتروز بیماری مفصلی است که باعث می شود مفاصل سفت و دردناک شود. آرتروز عموما با بالا رفتن سن ایجاد می شود. زمانی که فرد مسنی دچار پارگی منیسک زانو می شود، احتمالا زوال ایجاد شده بر اثر سن علت اصلی آن است. در این حالت غضروف داخل زانو ضعیف تر و نازک تر می شود. در نتیجه، بیشتر مستعد پارگی است.
علائم پارگی منیسک زانو
زمانی که دچار این عارضه می شوید به احتمال زیاد در اطراف مفصل زانو صدایی را می شنوید. پس از آن، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- درد به خصوص زمانی که منطقه را لمس می کنید
- ورم
- اختلال در حرکت زانو و یا عدم توانایی حرکت دادن آن (محدود شدن دامنه حرکت)
- احساس قفل شدن زانو
- احساس این که زانو نمی تواند وزن بدن را تحمل کند.
در این بیماری ممکن است فرد احساس لغزش در زانو داشته باشد. این نشان می دهد که تکه ای از غضروف شل شده و جلوی حرکت زانو را گرفته است. اگر این علائم چند روز روی زانو وجود داشته باشد و یا بعد از ایجاد جراحت به وجود بیاید، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر زانو قفل می شود و نمی توانید آن را تکان دهید، بعد از صاف کردن پاها حتما به پزشک مراجعه کنید.
آزمایش ها لازم برای تشخیص پارگی منیسک زانو
- معاینه فیزیکی
- آزمایشات تصویربرداری
- عکس اشعه X
- MRI
- سونوگرافی
- آرتروسکوپی
درمان پارگی منیسک
درمان خانگی
در ابتدا، باید از زانو آسیب دیده با تکنیک های محافظه کارانه از جمله استراحت، یخ درمانی، بستن زانو و بالا گرفتن آن به شیوه های زیر محافظت کنید. این روش ها به روش های درمانی (RICE) معروف هستند.
- استراحت دادن به زانو و استفاده از عصا برای جلوگیری از هر گونه تحمل وزن روی مفصل و جلوگیری از هر گونه فعالیتی که باعث تشدید درد زانو می شود.
- گذاشتن کمپرس یخ روی زانو هر سه تا چهار ساعت یک بار به مدت ۳۰ دقیقه
- بستن زانو و یا قرار دادن زانو در باند کشی برای کاهش التهاب
- بالا نگه داشتن زانو به منظور کاهش تورم
داروهایی مانند ایبوپروفن، آسپرین، یا هر داروی غیر استروئیدی ضد التهابی (NSAID) برای کاهش درد و تورم اطراف زانو مفید است. اگر زانو درد دارید هرگز وزن خود را روی زانو قرار ندهید. یکی دیگر از درمان ها محافظه کارانه، درمان های فیزیکی مانند کایروپراکتیک است که موجب تقویت عضلات اطراف زانو می شود. قوی شدن عضلات به کاهش درد و افزایش تحرک زانو و ثبات آن کمک می کند. ماساژ نیز برای کاهش تورم و سفتی مناسب است. بر اساس گزارش کلینیک Hughston، زمان بهبودی پارگی منیسک زانو با استفاده از این روش ها بین یک تا سه ماه است.
عمل جراحی
اگر درمان های ذکر شد برای زانو مناسب نباشد و درد با آن ها کاهش پیدا نکند، پزشک معمولا جراحی آرتروسکوپی را پیشنهاد می کند. قبل از عمل ممکن است پزشک دستور العمل های خاصی را تجویز کند. به عنوان مثال:
- قبل از عمل چند روز را با عصا راه بروید تا روش استفاده از آن را طی دوره بعد از عمل فرا بگیرید.
- آزمایشاتی مانند آزمایش خون، عکس اشعه X، نوار قلب و MRI را انجام دهید.
- داروهای مورد نیاز بعد از عمل را تهیه کنید.
- شب قبل از عمل غذا و نوشیدنی استفاده نکنید.
در صورتی که هر کدام از شرایط زیر را درست قبل از عمل دارید به پزشک اطلاع دهید:
- تب
- عفونت
- سرماخوردگی
- زخم باز
برای این عمل برش کوچکی روی زانو ایجاد شده و ابزار و دوربین مخصوص از طریق برش وارد زانو می شود. سپس پزشک منیسک را ترمیم کرده و اطراف آن را نیز پاکسازی می کند. این عمل حدود یک ساعت طول خواهد کشید.
معمولا روز بعد از عمل یا همان روز عمل بیمار ترخیص می شود. اما برای بهبودی کامل زمان نیاز است. چند روز بعد از عمل می توانید با عصا راه بروید و تمرینات فیزیوتراپی خود را به صورت روزانه انچام دهید. عموما بهبودی و توانبخشی حدود شش هفته زمان خواهد برد.
شما می توانید با انجام تمریناتی که موجب تقویت عضلات پا می شود از پارگی مینسک زانو جلوگیری کنید. این تمرینات کمک خواهند کرد که مفصل زانو ثبات بیشتری پیدا کرده و در برابر آسیب ها بتواند از خود محافظت کند. معمولا توصیه می کنند که در ورزش های خشن از محافظ زانو استفاده شود. این ابزار ها از زانو در طول فعالیت هایی که ممکن است خطر آسیب دیدگی را افزایش دهند محافظت می کند. همیشه سعی کنید که فرم های استاندارد ورزشی استفاده کنید و فشار بیش از حد و غیر اصولی بر روی زانو ایجاد نکنید. اصول زیر را برای انجام ورزش رعایت کنید:
- قبل از ورزش بدن را با حرکات کششی گرم کنید.
- از لوازم مناسب، مانند کفش های ورزشی که به طور خاص برای فعالیت های بدنی طراحی شده اند استفاده کنید.
- بند کفش هایتان را حتما ببندید.
با تشخیص مناسب و پایبندی به درمان، زانو می تواند به توانایی قبلی خود باز گردد. اگر پارگی منیسک با جراحی درمان نشود، پتانسیل بهبودی بستگی به محل پارگی دارد. جریان خون به غضروف می تواند برای التیام عارضه مفید باشد. به همین دلیل برخی از مناطق منیسک، مانند بخش های بیرونی، که شامل رگ های خونی هستند به احتمال زیاد بهتر به درمان پاسخ می دهند.