علل، علائم و درمان درد پستان

درد پستان که با نام های ماستالژی، ممالجیا و مستودینیا نیز شناخته می شود، شامل یک درد مبهم، احساس سنگینی، سفتی، سوزش در بافت پستان، یا حساسیت به لمس پستان است. اگر درد به چرخه قاعدگی مرتبط باشد، به عنوان درد پستان دوره ای (درد دوره ای پستان) نیز نامیده می شود.

بر اساس گزارش بنیاد سرطان پستان انگلستان (Breast Cancer Foundation)، درد پستان شامل هر گونه درد، حساسیت به لمس و یا احساس ناراحتی در پستان یا منطقه زیر بغل است و می تواند به دلایل مختلفی نیز رخ دهد. متخصصان این بنیاد اضافه می کنند که، در اغلب موارد، درد پستان نشانه ای از سرطان پستان نیست. درد دوره ای پستان نیز، افراد را بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه قرار نمی دهد.

در اکثر موارد، درد پستان بین یک تا سه روز قبل از شروع پریود زنانه، آغاز می شود و با شروع خونریزی بهبود پیدا خواهد کرد. اما برای برخی ممکن است این بازه زمانی کمی طولانی تر باشد. یعنی درد زودتر شروع شده و دیرتر تمام شود.

زنان پس از یائسگی نیز می توانند درد پستان را تجربه کنند. در واقع این نوع درد، در یائسگی (هنگام یائسگی) و پیش از یائسگی در زنان شایع است.

متخصصان مرکز The California Pacific Medical تخمین می زنند که بین ۵۰٪ تا ۷۰٪ از زنان آمریکایی درد سینه دارند. مقامات و مسئولان بهداشتی در بریتانیا نیز می گویند که تا ۶۶ درصد از زنان بریتانیایی بین سنین۳۰ تا ۵۰ ساله درد پستان را تجربه می کنند.

محتویات این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:

  • علائم ماستالژی (درد پستان)
  • تشخیص ماستالژی
  • چه چیزی باعث ماستالژی (درد پستان) می شود؟
  • گزینه های درمانی چیست؟

علائم درد پستان

افتراق بین علائم و نشانه اهمیت زیادی دارد. علائم در واقع چیزی است که بیمار احساس می کند و نشانه چیزی است که پزشک از روی آن بیماری را تشخیص می دهد. به عنوان مثال درد یک علامت است در حالی که خارش پوست یک نشانه می باشد.

ماستالژی معمولا به دو دسته “ماستالژی چرخه ای” (دوره ای) و یا “ماستالژی غیر چرخه ای” (غیر دوره ای) تقسیم می شود.

علائم ماستالژی دوره ای

  • این درد درست مانند چرخه قاعدگی به صورت دوره ای است.
  • در این دوره لمس کردن پستان درد ایجاد می کند.
  • بیمار این درد را نوعی سنگینی توصیف می کند. برخی نیز این درد را تیره کشنده و سوزشی تعریف می کنند.
  • تورم در سینه ها وجود دارد.
  • سینه ها ممکن است ناصاف و برآمده شوند.
  • هر دو سینه به ویژه بخش های بالایی و کناری آن ها تحت تاثیر قرار می گیرند.
  • درد ممکن است به زیر بغل نیز سرایت کند.
  • این درد شدید است و چند روز قبل از خونریزی قاعدگی ایجاد می شود.
  • این نوع درد بیشتر بر روی زنان جوان تاثیر می گذارد. زنان یائسه در صورتی که از روش درمانی HRT (درمان جایگزینی هورمون) استفاده کنند، ممکن است درد مشابهی را تجربه کنند.

علائم ماستالژی غیر دوره ای

  • این درد فقط بر روی یک پستان و تنها بر روی ربع همان پستان تاثیر می گذارد و ممکن است به سراسر قفسه سینه نیز سرایت کند.
  • این درد در میان زنان، بعد از یائسگی رواج دارد.
  • این درد هیچ ارتباطی به چرخه قاعدگی ندارد.
  • درد ممکن است مداوم و یا پراکنده باشد.
  • اگر درد با عفونت در پستان ایجاد شده باشد، علاوه بر ورم پستان ها، تب، احساس بیماری (ضعف)، تورم و حساسیت نیز ایجاد شده و منطقه دردناک ممکن است گرم شود. قرمزی پستان نیز در این حالت به احتمال زیاد به وجود می آید. اگر عفونت در زنان شیرده ایجاد شده باشد، احساس سوزش نیز وجود دارد و در زمان شیردهی درد شدیدتر می شود.
  • درد مازاد پستان دردی است که منبع آن داخل پستان نیست. بلکه از جای دیگری ناشی می شود. به این نوع دردها، دردهای ارجاعی نیز گفته می شود. سندرم های دیواره قفسه سینه مانند عفونت غضروفی و التهاب دنده ممکن است چنین دردهایی را ایجاد کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

  • اگر یکی یا هر دو سینه در شکل و اندازه تغییر کردند.
  • ترشح از نوک پستان وجود داشت.
  • بثورات پوستی اطراف نوک پستان دیده شد.
  • فرورفتگی در پوست سینه ایجاد شد.
  • وجود یک توده یا تورم در یکی از زیر بغل هایتان را احساس کردید.
  • احساس درد در زیر بغل یا سینه که به چرخه قاعدگی مربوط نیست.
  • متوجه تغییر در نوک پستان شدید.
  • متوجه شدید که بافت ضخیم، یا یک توده در سینه ایجاد شده است.

تشخیص درد پستان

اگر یک زن پیش از یائسگی دچار چنین دردی شود، پزشک سعی خواهد کرد به این پرسش پاسخ دهد که آیا درد پستان ممکن است دوره ای باشد؟ به همین جهت ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:

  • چقدر کافئین مصرف می کنید؟
  • آیا دردی که احساس می کنید از دورن سینه است؟
  • آیا هر دو سینه دردناک است؟
  • آیا شما سیگار می کشید؟
  • آیا  از درمان دارویی یا قرص های ضد بارداری ترکیبی استفاده می کنید؟
  • احتمال این وجود دارد که باردار باشید؟
  • نشانه های دیگر، مانند ترشح از نوک پستان و یا احساس توده دارید؟

پزشک برای رد سایر شرایط و بیماری ها به صدای ریه ها و قلب بیمار گوش می دهد و شکم و سینه را معاینه فیزیکی می کند. اگر تغییر در ظاهر پستان ایجاد شده باشد و یا توده و ترشح وجود داشته باشد آزمایشات بالینی نیز انجام می شود. در این بین غدد لنفاوی گردن و زیر بغل نیز برای یافتن تورم بررسی می شود.

اگر توده یا ضخیم شدن غیر معمول پستان مشاهده شود و یا اگر یک منطقه خاص در بافت پستان درد داشته باشد ممکن است بافت شناسی یا آزمایشات زیر تجویز شود:

  • ماموگرافی: این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس از پستان تصویر برداری می کند.
  • سونوگرافی: در این آزمایش امواج صوتی تصاویری از سینه ها تولید می کنند. اگر ماموگرافی نتواند مشکل را تشخیص دهد سونوگرافی گزینه مناسب تری است.
  • بیوپسی پستان: اگر آزمایشات بالا مورد مشکوکی را نشان دهد نمونه برداری انجام می شود. در این آزمایش یک نمونه کوچک از بافت پستان برداشته شده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می شود.

چه چیزی باعث درد پستان می شود؟

عواملی زیادی در ایجاد این درد دخیل هستند. این عوامل عبارتند از:

  • رفلکس اسید
  • اعتیاد به الکل که با آسیب کبدی همراه است.
  • آنژین
  • اضطراب، استرس و افسردگی
  • تومورهای خوش خیم پستان
  • درد پهلو
  • سرطان پستان
  • کیست پستان
  • آسیب پستان مانند انجام عمل جراحی بر روی سینه در گذشته
  • شیردهی و عفونت احتمالی
  • اسپوندیلوز گردن و قفسه سینه / رادیکولوپاتی
  • درد دیواره قفسه سینه
  • بیماری عروق کرونر
  • عفونت غضروفی و دنده
  • درد دوره ای پستان
  • رژیم غذایی به خصوص مصرف کافئین
  • فیبرومیالژیا
  • هرپس زوستر
  • ورم پستان
  • داروها – از جمله دیژیتال، کلرپرومازین، اکسی متولون، بعضی از دیورتیک ها، اسپیرونولاکتون و متیل دوپا
  • زخم معده
  • پریکاردیت
  • اماس شامه ریه
  • بارداری
  • عوامل روانی
  • بلوغ
  • آمبولی ریه
  • شکستگی دنده
  • زونا
  • درد شانه
  • کم خونی داسی شکل
  • آسیب وارده به قفسه سینه

گزینه های درمانی

در اکثر موارد، درد دوره ای سینه با مصرف مسکن و پوشیدن سوتین مناسبی که از پستان ها حمایت کند درمان خواهد شد. درد غیر دوره ای پستان اغلب غیر قابل پیش بینی است. یعنی وقوع و فروکش کردن آن قابل پیش بینی نیست. زنان مبتلا به درد غیر دوره ای پستان، باید بیماری زمینه ای خود را درمان کنند. به عنوان مثال زنانی که به دلیل ورم عفونی درد پستان دارند باید یک دوره آنتی بیوتیک مصرف کنند.

راهنمای لازم برای خود مراقبتی

علاوه بر درمان های ذکر شده در بالا پیشنهاد می کنیم اقدامات زیر را نیز انجام دهید:

  • در خلال روز، لباس زیری را استفاده کنید که از پستان ها به خوبی حمایت کند.
  • برخی از زنان گزارش داده اند که با استفاده موضعی از روغن گل پامچال احساس بهتری پیدا می کنند. البته نتیجه گرفتن از این روش ۲ الی ۳ ماه زمان نیاز دارد. اما شواهدی نیز وجود دارد که نشان می دهد روغن گل پامچال برای درد پستان هیچ فایده ای ندارد. به عنوان مثال در گزارش منتشر شده توسط مجله American Journal of Obstetrics and Gynecology آمده است که این روغن نمی تواند درد پستان را تسکین دهد. ضمن این که زنان باردار، کسانی که قصد باردار شدن دارند، و افراد مبتلا به صرع نباید روغن گل پامچال را بدون مشورت با پزشک مصرف کنند.
  • برای تسکین درد، از داروهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
  • در طول شب از سوتین نرم و پارچه ای استفاده کنید.
  • هنگام ورزش کردن سوتین اسپرت و ورزشی بپوشید.

می توانید از برخی داروهای غیر استروئیدی موضعی (غیر استروئیدی ضد التهابی)، مانند ژل ایبوپروفن یا دیکلوفناک به طور مستقیم به مناطق دردناک بمالید. نیازی نیست این ژل را روی پوست مالش دهید. منظور از ژل موضعی در این داروها این است که به صورت مستقیم روی پوست قرار داده شوند.

قهوه، کافئین و درد پستان

یک مطالعه منتشر شده در Nurse Practitioner نشان می دهد که “محدود کردن مصرف کافئین یک ابزار موثر مدیریت درد پستان در ارتباط با بیماری فیبروکیستیک است.”

پزشکان انجمن متخصصان زنان و زایمان کانادا (The Society of Obstetricians and Gynaecologists of Canada) می گویند که کافئین درد پستان ایجاد نمی کند. اگرچه بسیاری از زنان گزارش داده اند که نشانه هایشان بعد از قطع کافئین بهبود پیدا کرده است. اما هیچ مطالعه ای نتوانسته این موضوع را ثابت کند. مواد زیر حاوی میزان زیادی کافئین هستند:

  • برخی از داروها سردرد
  • کاکائو
  • شکلات
  • نوشابه های کولا
  • چای سبز، سیاه و سفید
  • قهوه

بذر کتان و درد پستان

در راهنمای بالینی برای درد پستان که توسط انجمن متخصصان زنان و زایمان کانادا (SOGC) به نقل از یک مطالعه کانادایی که بر روی ۱۱۶ زن مبتلا به درد پستان شدید دوره ای انجام شده است آمده است که، در این آزمایش، به نیمی از زنان مبتلا، به مدت ۴ دوره قاعدگی، روزانه مافین حاوی ۲۵ گرم تخم کتان داده شد و نیم دیگر به همان اندازه، مافین بدون کتان خوردند.

در این کارآزمایی دوسوکور (نه پزشکان و نه شرکت کنندگان می دانستند که کدامشان مافین حاوی بذر کتان را خورده اند) درد پستان در میان زنانی که دانه کتان خورده بودند، به طور قابل توجهی کاهش یافت. بر اساس گزارش SOGC، این مطالعه نشان داد که باید بر روی بذر کتان تحقیقات بیشتری انجام شود.

سیگار کشیدن و درد پستان

پزشکان همیشه توصیه می کنند که برای تسکین درد پستان سیگار را ترک کنید. نیکوتین رگ های خونی را دچار التهاب می کند. و این باعث ایجاد درد در نواحی خاصی از بدن خواهد شد. ضمن این که مطالعه منتشر شده در مجله انجمن بین المللی یائسگی International Menopause Society نشان می دهد “سیگار کشیدن بروز حساسیت پستان در زنانی که از استروژن پروژسترون استفاده می کنند را کاهش می دهد.”

داروهای تجویزی برای درد پستان

اگر علائم درد پستان شدید باشد و هیچ کدام از روش های درمانی ذکر شده در بالا به تسکین کمک نکنند، پزشک ممکن است داروهای تجویزی زیر را توصیه کند:

دانازول

این دارو برای درمان بیماری های پستان فیبروکیستیک تجویز می شود. این بیماری باعث رشد توده غیر سرطانی در سینه می شود. با استفاده از این دارو ممکن است عوارض جانبی زیر ایجاد شود:

  • رشد مو در صورت (هیرسوتیسم)
  • آکنه
  • بم شدن صدا
  • افزایش وزن
  • خارش پوست
  • حالت تهوع
  • سرگیجه

بروموکریپتین

برای درمان بعضی بیماری های پستان از این دارو استفاده می شود. عوارض جانبی آن نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • یبوست
  • سردرد
  • افت فشار خون
  • حالت تهوع

تاموکسیفن

این دارو تایید شده برای درمان سرطان سینه است. تاموکسیفن گاهی نیز برای درد پستان تجویز می شوند. عوارض جانبی احتمالی آن عبارتند از:

  • گرگرفتگی
  • خونریزی واژن
  • ترشحات واژن
  • خطر سرطان آندومتر
  • ترومبوآمبولی

گوسرلین

این دارو نیز هم برای درمان سرطان پستان و هم برای درمان درد پستان تجویز می شود. عوارض جانبی آن عبارتند از:

  • افسردگی
  • کاهش میل جنسی
  • گرگرفتگی
  • خشکی واژن

تورمیفن

یکی دیگر از داروهای درمان سرطان پستان است که برای درد پستان نیز کاربرد دارد. عوارض جانبی آن شامل موارد زیر است:

  • DVT (ترومبوز ورید عمقی)
  • خونریزی واژن
  • ترشحات واژن
  • گرگرفتگی
  • حالت تهوع

اگر قرص های ضد بارداری استفاده می شود، پزشک ممکن است در تنظیم و یا تعویض این قرص ها مداخله کند. حتی ممکن است مقدار مصرف درمان جایگزینی هورمون را تنظیم کند.