دیفتری یک عفونت باکتریایی جدی است که غشاء مخاطی گلو و بینی را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری می تواند به راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شود. اما خوشبختانه با واکسن می توان از ابتلا به دیفتری جلوگیری کرد. اما اگر تصور می کنید که به دیفتری مبتلا شده اید حتما به پزشک مراجعه کنید. زیرا رها کردن این بیماری می تواند به کلیه ها، سیستم عصبی و قلب آسیب شدیدی وارد کند. این بیماری در ۳ درصد افراد مبتلا به مرگ منجر می شود.
چه عواملی باعث دیفتری می شوند؟
یک نوع باکتری به نام کورینه باکتریوم دیفتری باعث دیفتری می شود. این وضعیت معمولا از طریق تماس با اشیاء که دارای باکتری هستند مانند فنجان یا دستگیره در، از شخصی به شخص دیگر منتقل می شود. این باکتری می تواند با دست دادن به شخص آلوده و یا تماس با ذرات عطسه، سرفه و مخاط بینی او، به فرد دیگر منتقل شود. حتی اگر فرد آلوده ای خودش هیچ علامت و نشانه ای نداشته باشد، باز هم می تواند ناقل بیماری بوده و شخص دیگری را مریض کند. در واقع این عفونت تا ۶ هفته بعد از انتقال باکتری و ایجاد عفونت اولیه، قابل انتقال به شخص دیگری می باشد.
این باکتری اغلب حلق و بینی را آلوده می کند. هنگامی که بدن آلوده می شود، باکتری ماده ای ترشح می کند که به آن سم گفته می شود. سم از طریق جریان خون گسترش پیدا کرده و اغلب باعث ایجاد یک پوشش ضخیم و خاکستری در اندام های زیر می شود:
- بینی
- گلو
- زبان
- راه های هوایی
در برخی موارد، این سموم همچنین می توانند به ارگان های دیگر، از جمله قلب، مغز و کلیه ها آسیب برسانند. این نوع آلودگی می تواند به عوارض بالقوه کشنده ای مانند میوکاردیت، فلج، و یا نارسایی کلیه منجر شود.
عوامل خطر برای دیفتری چه هستند؟
در اروپا و آمریکا و همه کشورهای توسعه یافته، کودکان به این بیماری واکسینه می شوند. اما وقوع دیفتری در کشورهای در حال توسعه هنوز هم نسبتا شایع است. کودکان زیر ۵ سال و افراد بالای ۶۰ سال از جمله کسانی هستند که در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند.
افرادی که شرایط زیر را دارند نیز ممکن است در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار داشته باشند:
- کسانی که واکسن بیماری را تزریق نکرده اند.
- مسافران مناطقی که واکسن دیفتری در آنجا همگانی نشده است.
- افرادی که یکی از اختلالات سیستم ایمنی بدن مانند ایدز را دارند.
- کسانی که در مناطق شلوغ و کثیف زندگی می کنند.
علائم دیفتری چیست؟
علائم بیماری اغلب در عرض دو تا پنج روز پس از عفونت رخ می دهد. برخی از افراد هیچ علامتی را تجربه نمی کنند، در حالی که برخی علائم خفیف که شبیه به سرماخوردگی است را دارند.
قابل مشاهده ترین و رایج ترین علامت دیفتری، یک پوشش ضخیم و خاکستری بر روی گلو و لوزه است. دیگر علائم این بیماری عبارتند از:
- تب
- لرز
- تورم غدد لنفاوی در گردن
- سرفه های خشن و با صدای بلند
- گلو درد
- تغییر رنگ پوست و مایل به آبی شدن آن
- سرازیر شدن آب دهان
- احساس ضعیف عمومی و بی حالی
به علاوه در صورت شکل گیری عفونت علائم زیر نیز ممکن است ایجاد شود:
- سختی تنفس یا بلع
- تغییر در بینایی
- لکنت زبان
- نشانه هایی از شوک، مانند رنگ پریدگی، سرد شدن پوست، تعریق، تند شدن ضربان قلب
علاوه بر این، زندگی در منطقه ای گرمسیری و عدم رعایت بهداشتی فردی باعث می شود دیفتری پوستی، یا دیفتری رشد کرده در پوست ایجاد شود. دیفتری پوستی معمولا باعث زخم و قرمزی در ناحیه متاثر می شود.
دیفتری چگونه تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص این بیماری علاوه بر معاینه غدد لنفاوی گردن بررسی تاریخچه پزشکی بیمار نیز انجام می شود. البته پزشکان بعد از دیدن تکه های سفید خاکستری روی گلو و لوزه ها، این بیماری را تشخیص خواهند داد. اما برای اطمینان بیشتر ممکن است مقداری از مخاط گلو را برای کشت میکروبی به آزمایشگاه بفرستند.
دیفتری چگونه درمان می شود؟
دیفتری یک بیماری جدی است. پس به محض مشاهده علائم به پزشک مراجعه کنید و درمان را به سرعت و شدت آغاز کنید.
اولین مرحله از درمان تزریق ضد سم است. این تزریق برای مقابله با سم تولید شده توسط باکتری انجام می شود. اگر به ضدسم حساسیت دارید این موضوع را حتما به پزشک اطلاع دهید. برای افرادی که به ضد سم حساسیت دارند معمولا کم کم و با دوز پایین ضد سم را به بدن تزریق می کنند. پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک هایی، مانند اریترومایسین و پنی سیلین را نیز، برای کمک به درمان عفونت تجویز کنند.
پیشگیری از بیماری
با استفاده از آنتی بیوتیک و واکسن این بیماری قابل پیشگیری است. واکسن این بیماری در یک ترکیب سه گاه با واکسن سیاه سرفه و واکسن کزاز تزریق می شود. این واکسن سه گانه در سنین زیر تزریق می شود:
- ۲ ماهگی
- ۴ ماهگی
- ۶ ماهگی
- ۱۵ تا ۱۸ ماهگی
- ۴ تا ۶ سالگی
در موارد نادر، ممکن است بدن کودک پس از تزریق واکسن، به آن واکنش آلرژیک نشان دهد. در این صورت پوست بدن کهیر زده و ممکن است کودک تشنج کند. واکسن دیفتری تنها قادر است بدن را ۱۰ سال مقاوم نگه دارد بنابراین حدود سن ۱۲ سالگی مجددا باید این واکسن تزریق شود.
برای بزرگسالان معمولا توصیه می شود که واکسن کزاز و دیفتری ترکیب شوند. به این واکسن، واکسن کزاز-دیفتری یا TD گفته می شود.