انواع، علل، نشانه ها و درمان نارسایی کبدی

کبد از نظر بزرگی، دومین عضو بدن است و وظیفه چند عملکرد مختلف در بدن را به عهده دارد. کبد هر چیزی که می خوریم یا می نوشیم را پردازش می کند و با استفاده از این مواد انرژی مورد نیاز بدن را تامین می کند. این عضو مواد مضر، مانند الکل را از خون فیلتر کرده و برای مبارزه بدن با عفونت ها، به آن کمک می کند. زمانی که کبد آسیب ببیند، ممکن است به نارسایی کبدی منجر شود.

قرار گرفتن در معرض ویروس ها و یا مواد شیمیایی مضر می تواند به کبد آسیب برساند. در افراد مبتلا به آسیب کبدی، کبد عملکرد صحیح ندارد و در نهایت ممکن است متوقف شود. نارسایی کبدی یک بیماری بسیار جدی است، و شما باید بلافاصله آن را درمان کنید.

انواع نارسایی کبدی

نارسایی کبدی می تواند حاد یا مزمن باشد.

نارسایی حاد کبدی

نارسایی حاد کبدی یک حمله سریع است. به طوری که فرد بیمار در عرض چند هفته و یا حتی چند روز عملکرد کبد خود را از دست می دهد. نارسایی حاد کبدی ممکن است به طور ناگهانی و بدون هیچ گونه هشدار و یا علامت قبلی اتفاق بیافتد. علل شایع نارسایی حاد کبدی مسمومیت از قارچ یا مصرف بیش از حد داروها، به خصوص استامینوفن (تیلنول)، می باشد.

نارسایی مزمن کبدی

نارسایی مزمن کبد بسیار کندتر اتفاق می افتد. این نارسایی کبدی ماه ها یا حتی سال ها بدون علائم در بدن وجود دارد. نارسایی مزمن کبد اغلب نتیجه سیروز است، که معمولا با استفاده طولانی مدت از الکل ایجاد می شود. سیروز باعث می شود بافت سالم کبد با بافت اسکار جایگزین شود.

سیروز

در طول نارسایی مزمن کبدی، کبد ملتهب می شود. این التهاب باعث تشکیل بافت اسکار در طول زمان خواهد شد. هنگامی که بدن به طور مداوم  بافت سالم را با بافت اسکار جایگزین کند، کبد شروع به تجزیه شدن می کند.

سه نوع از نارسایی کبدی مربوط به مصرف الکل وجود دارد:

  • بیماری کبد چرب الکلی: در این بیماری سلول های چربی در کبد رسوب می کنند. به طور کلی افرادی که مقدار زیادی الکل می نوشند و یا چاق هستند، تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند.
  • هپاتیت الکلی: با وجود سلول های چربی در کبد، التهاب، زخم و اسکار مشخص می شود. بر اساس گزارش بنیاد کبد آمریکا American Liver Foundation، حدود ۳۵ درصد از مصرف کنندگان الکل دچار این بیماری می شوند.
  • سیروز الکلی: این نارسایی کبدی پیشرفته تر از دو نوع قبلی است. بنیاد کبد آمریکا اعلام کرده است که سیروز بین ۱۰ تا ۲۰ درصد از مصرف کنندگان الکل را تحت تاثیر قرار می دهد.

علل نارسایی کبدی

نارسایی حاد کبدی، که به نام نارسایی کبدی برق آسا نیز شناخته می شود، می تواند حتی بدون وجود بیماری قبلی در کبد، رخ دهد. بر اساس اعلام متخصصان کلینیک مایو، مصرف بیش از حد استامینوفن (تیلنول) شایع ترین علت نارسایی حاد کبدی در ایالات متحده است. استامینوفن یک داروی ضد درد است، بنابراین باید از دوز توصیه شده بر روی برچسب آن با تجویز پزشک استفاده کنید. در غیر این صورت مسمومیت با استامینوفن و نارسایی کبدی ایجاد می شود.

نارسایی حاد کبدی همچنین ممکن است با موارد زیر نیز ایجاد شود:

  • داروهای تجویزی خاص
  • برخی از مکمل های گیاهی
  • عفونت های ویروسی مانند هپاتیت، از جمله هپاتیت A، B و C
  • سموم
  • بیماری های خود ایمنی خاص

گاهی نیز نارسایی کبدی حاد بدون علت مشخص ایجاد می شود.

نارسایی حاد کبدی همچنین می توانید ژنتیکی باشد. در این صورت یک ژن غیر طبیعی از هر یک از والدین به نوزاد منتقل می شود. پس فردی که از بیماری کبدی ژنتیکی رنج می برد احتمال ابتلای او به نارسایی کبدی افزایش خواهد یافت.

نارسایی مزمن کبد هم معمولا در نتیجه سیروز یا بیماری کبدی مربوط به الکل ایجاد می شود. اعتیاد به الکل شایع ترین علت سیروز در ایالات متحده است. مواد شیمیایی سمی موجود در الکل می تواند باعث التهاب در کبد شده و آن را متورم کند. این نوع آسیب ها به مرور زمان منجر به سیروز می شوند.

اگر بیماری مبتلا به هپاتیت C باشد، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نارسایی مزمن کبدی یا سیروز است. ویروس هپاتیت C از طریق خون منتقل می شود. به اشتراک گذاشتن سوزن آلوده از جمله راه هایی است که به هپاتیت C منجر می شود.

بر اساس گزارش بنیاد کبد آمریکا، از هر چهار نفر مبتلا به هپاتیت مزمن C در ایالات متحده، یک نفر سیروز کبدی می گیرد. این دومین علت اصلی سیروز در ایالات متحده است.

علائم نارسایی کبدی

علائم نارسایی کبدی شامل موارد زیر می باشد:

  • حالت تهوع
  • از دست دادن اشتها
  • خستگی
  • اسهال
  • زردی
  • کاهش وزن
  • ایجاد کبودی یا خونریزی به راحتی
  • خارش
  • تورم، یا تجمع مایع در پاها
  • آسیت، یا تجمع مایع در شکم

این علائم را می توان به مشکلات و اختلالات دیگر که ممکن است به نارسایی کبدی منجر شود، نسبت داد. به همین دلیل گاهی تشخیص این بیماری دشوار می شود. برخی از افراد نیز هیچ نشانه ای تا قبل از این که بیماری بسیار خطرناک شود، ندارند. زمانی که بیماری به این مرحله می رسد، گیجی، خستگی و یا حتی کما نیز به سراغ او می آید.

اگر بیماری به مصرف الکل ربط داشته باشد ممکن است زردی در پوست و سفیدی چشم ایجاد شود. در این حالت سموم موجود در مغز می تواند باعث بی خوابی، عدم تمرکز و حتی کاهش عملکرد ذهنی شوند. بیمار همچنین ممکن است بزرگ شدن طحال، خونریزی معده، و نارسایی کلیه را تجربه کند. در این حالت سرطان کبد نیز ممکن است تشکیل شود.

تشخیص و درمان

اگر سابقه سوء مصرف الکل، اختلالات ژنتیکی و یا دیگر بیماری های مربوط با کبد را دارید حتما به صورت دوره ای به پزشک مراجعه کنید. چندین آزمون مختلف غربالگری خون وجود دارد که می تواند برای تشخیص هر گونه اختلال در خون، از جمله اختلالاتی که به نارسایی کبدی منجر می شوند، استفاده شود.

اگر از مسمومیت با دارو، به خصوص استامینوفن رنج می برید، پزشک معمولا داروهایی را برای معکوس کردن اثرات آن، برای شما تجویز می کند. در این شرایط علاوه بر این، داروهایی برای جلوگیری از خونریزی داخلی باید مصرف شود.

بیوپسی آزمایش رایجی است که در مورد تعیین آسیب کبدی استفاده می شود. در طول بیوپسی کبدی، یک تکه کوچک از کبد برداشته شده و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرد. اگر بیماری کبدی زود درمان شود، آسیب کبدی معکوس خواهد شد.

داشتن اضافه وزن، خطر ابتلا به نارسایی کبدی را بالا می برد. مصرف رژیم غذایی چرب و عدم تحرک نیز در این زمینه موثر هستند. تغییر در شیوه زندگی و اتخاذ یک رژیم غذایی سالم، در روند بهبود بیماری های کبدی نقش مهمی دارند. اگر آسیب کبدی از مصرف الکل حاصل شده باشد. ترک الکل می تواند کمک شایانی برای درمان باشد.

درمان های دیگر به مرحله بیماری بستگی دارد در این حالت اگر بیماری خفیف باشد دارو تجویز می شود. اگر بیماری بخش کوچکی از کبد را درگیر کرده باشد پزشکان با عمل جراحی آن بخش از کبد را بر می دارند. اما اگر تجزیه کبد اتفاق افتاده باشد و یا کبد به سرعت دچار بیماری شده باشد، پیوند کبد لازم است.

پیشگیری از نارسایی کبدی

یکی از ساده ترین راه ها برای جلوگیری از نارسایی کبدی اجتناب از مصرف الکل است. سایر اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

  • داشتن رابطه جنسی سالم
  • عدم استفاده از سوزن مشترک
  • تزریق واکسن هپاتیت
  • محافظت از پوست در برابر مواد شیمایی سمی