علل، نشانه ها، تشخیص و درمان گاستروانتریت ویروسی

گاستروانتریت ویروسی التهاب معده و روده ناشی از یک یا چند ویروس می باشد. این عفونت به آنفلوانزای معده نیز شناخته می شود. گاستروانتریت ویروسی بسیار مسری است و از طریق تماس نزدیک با افرادی آلوده،یا از طریق غذا یا آب آلوده منتقل می شود. این بیماری ویروسی در مهد کودک ها، مدارس و خانه سالمندان بیشتر شیوع دارد.

ویروس های ایجاد کننده گاستروانتریت ویروسی

ویروس های مختلفی می توانند به ایجاد این بیماری کمک کنند. هر کدام از این ویروس ها نیز در فصول خاصی موجب ایجاد بیماری می شوند. شایع ترین ویروس ها ایجاد کننده گاستروانتریت ویروسی عبارتند از:

روتاویروس

این ویروس نوزادان و کودکان خردسال را بیش از نوجوانان و بزرگسالان، تحت تاثیر خود قرار می دهد و معمولا به صورت خوراکی گسترش می یابد. این به این معنی است که ویروس از طریق دهان وارد بدن فرد می شود. علائم معمولا در عرض دو روز پس از آلودگی ظاهر می شود و شامل استفراغ، از دست دادن اشتها، و اسهال آبکی می باشند. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC)، این ویروس بین ماه های دسامبر و ژوئن (حدود ماه های آذر و خرداد) شایع تر است.

نورو ویروس

این نوع از ویروس بسیار مسری است و می تواند هر کسی را در هر سنی آلوده کند. این ویروس از طریق غذا، آب و سطوح آلوده، و یا تماس با افراد آلوده منتقل شود. این نوع از ویروس در فضاهای شلوغ مانند خانه های سالمندان، امانت داری ها و مدارس شایع است. علائم این بیماری شامل تهوع، اسهال، تب و بدن درد است. نورو ویروس اغلب در ماه های نوامبر و آوریل (آبان و اردیبهشت) موجب ایجاد بیماری می شود.

به گزارش مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی (NCBI)، گاستروانتریت ویروسی علت اصلی اسهال شدید در کودکان و بزرگسالان است. در این گزارش آمده است که کودکان زیر سن پنج سال و افراد مسن در معرض خطر اسهال شدید می باشند.

شما می توانید اقداماتی را برای کاهش شانس ابتلا به ویروس هایی که موجب گاستروانتریت ویروسی می شوند، انجام دهید. این اقدامات شامل شستن دست ها به صورت مکرر و عدم استفاده از غذا و آب آلوده یا مشکوک می باشد. واکسن روتاویروس در سال ۲۰۰۶ برای نوزادان کشف شد. توصیه می شود برای پیشگیری از بیماری روتاویروس شدید در نوزادان و کودکان از واکسیناسیون اولیه استفاده کنید.

البته در صورت ابتلا به گاستروانتریت ویروسی، طول عمر این بیماری ۲ الی ۳ روز است. و بعد از این مدت بدون ایجاد عوارض جانبی طولانی مدت، ویروس از بین خواهد رفت.

علل گاستروانتریت ویروسی

همان طور که ذکر کردیم، گاستروانتریت ویروسی توسط ویروس های مختلفی ایجاد می شود. افراد زیر در معرض خطر بالاتری برای ابتلا قرار دارند:

  • کودکان زیر پنج سال
  • افراد مسن، به خصوص آن هایی که در خانه سالمندان زندگی می کنند.
  • کودکان و بزرگسالان که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

برخی از راه های انتقال ویروس عبارتند از:

  • نشستن دست ها، به خصوص توسط اشخاصی که غذا را تهیه می کنند.
  • مصرف آب آلوده شده با فاضلاب
  • مصرف صدف و یا ماهی خام یا نیم پز که از آب های آلوده صید شده است.

علائم گاستروانتریت ویروسی

علائم معمولا یک یا دو روز بعد از عفونت آغاز می شوند و عبارتند از:

  • اسهال آبکی
  • تهوع و استفراغ
  • سردرد، درد عضلانی و درد مفاصل
  • تب و لرز
  • عرق کردن و رنگ پریدگی پوست
  • درد و گرفتگی عضلات شکم
  • از دست دادن اشتها
  • کاهش وزن

علائم می تواند از ۱ تا ۱۰ روز در بدن باقی بمانند.

عوارض گاستروانتریت ویروسی

عارضه اصلی گاستروانتریت ویروسی کم شدن آب بدن است که می تواند در نوزادان و کودکان خردسال بسیار شدید باشد. کم شدن آب بدن می تواند کشنده باشد. در صورتی که علائم زیر را در بدن کودک مشاهده کردید، حتما با پزشک تماس بگیرید:

  • اسهالی که بیش از چند روز ادامه دارد
  • خون در مدفوع
  • آشفتگی و بی حالی
  • احساس ضعف یا سرگیجه
  • حالت تهوع
  • خشکی دهان
  • عدم توانایی در تولید اشک
  • ادرار نکردن نوزاد بیش از ۸ روز و یا قهوه ای و زرد تیره بودن رنگ ادرار
  • گود افتادن چشم ها
  • فرو رفتن فونتانل (نقطه نرم روی سر نوزاد)

در بیشتر مواقع با مشاهده علائم، پزشک می تواند بیماری را تشخیص دهد. اما برای تعیین نوع ویروس ممکن است آزمایش مدفوع تجویز شود. علاوه بر این اگر پزشک مشکوک شود که بیماری به علت عفونت انگلی یا باکتریایی ایجاد شده است نیز از این آزمایش استفاده می شود.

درمان گاستروانتریت ویروسی

هدف اصلی درمان این بیماری بر روی جلوگیری از کم آبی بدن با نوشیدن مقدار زیادی مایعات متمرکز است. در موارد شدید، بستری شدن و تزریق سرم تجویز می شود. CDC توصیه می کند که برای درمان بیماری از سرم های نمکی استفاده شود. این سرم ها علاوه بر جلوگیری از کم شدن آب بدن به تعادل در الکترولیت ها بدن نیز کمک می کند.

به یاد داشته باشید که آنتی بیوتیک بر روی ویروس تاثیر ندارد. علاوه بر درمان های تجویز شده توسط پزشک چند راه ساده وجود دارد که می توانید به کمک آن ها این بیماری را کنترل کنید. این اقدامات عبارتند از:

  • بین وعده های غذایی به انداره کافی آب بنوشید. بهتر است درون آب مقداری یخ هم بریزید.
  • از مصرف آب میوه اجتناب کنید. آب میوه ها نمی توانند جایگزین مواد معدنی شوند. و اسهال را افزایش می دهند.
  • وعده غذایی خود را کوچک کنید و اجازه دهید تا معده استراحت کند.
  • اگر احساس خستگی و ضعف دارید بیشتر استراحت کنید.
  • قبل از مصرف هر دارویی حتما با پزشک مشورت کنید. هرگز از آسپیرین برای کودکان و نوجوانانی که به یک بیماری ویروسی مبتلا شده اند استفاده نکنید. این کا ر می تواند به سندرم ری که یک بیماری بالقوه کشنده است منجر شود.
جلوگیری از ابتلا به این بیماری

گاستروانتریت ویروسی به راحتی گسترش می یابد. اما به همان راحتی و با چند اقدام زیر شانس ابتلا تا حدود زیادی کاهش می یابد. این اقدامات عبارتند از:

  • دستان خود را، به ویژه پس از استفاده از دستشویی و قبل از آماده کردن غذا بشویید.
  • اگر فردی در خانه مریض شده است ظروف غذای او را جدا کنید.
  • غذاهای خام یا نیم پز مصرف نکنید.
  • میوه ها و سبزیجات را به طور کامل بشویید.
  • در سفر حتما از آب معدنی استفاده کنید.
  • برای روتاویروس واکسن وجود دارد. این واکسن معمولا در دو ماهگی تزریق می شود.