عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن

قهوه و چای نوشیدنی های فوق العاده سالمی هستند. کافئین ماده ای است که در این نوشیدنی ها به وفور یافت می شود و می تواند باعث بهبود خلق و خوی، متابولیسم و عملکرد ذهنی و جسمی شود. مطالعات نشان داده اند که مصرف مقادیر کم و متوسط از این ماده، برای بسیاری از افراد مفید است. با این حال، مصرف دوزهای بالا کافئین ممکن است عوارض جانبی ناخوشایند و حتی خطرناک داشته باشند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن صحبت کنیم.

تحقیقات نشان داده اند که ژن ها تأثیر زیادی بر تحمل بدن نسبت به این ماده دارند. بعضی از افراد می توانند کافئین بیشتری مصرف کنند بدون این که اثرات منفی داشته باشند. علاوه بر این، افرادی که معمولا زیاد از کافئین استفاده نمی کنند ممکن است پس از مصرف بیش از حد از این ماده، نشانه هایی داشته باشند.

در ادامه به عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین اشاره خواهیم کرد.

عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین

اضطراب

کافئین برای افزایش هوشیاری مفید است. این ماده با مسدود کردن اثرات آدنوزین، که یک ماده شیمیایی در مغز است و باعث احساس خستگی می شود، باعث افزایش هوشیاری می شود. در عین حال، کافئین باعث انتشار آدرنالین همراه با افزایش انرژی می شود. اما مصرف زیاد کافئین ممکن است این اثرات را بیشتر ظاهر کرده و منجر به اضطراب و نگرانی شود.

در واقع، اختلال اضطرابی ناشی از کافئین یکی از چهار سندرم مربوط به کافئین ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM)، است که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است.

گزارش شده است که مصرف بیش از  ۱۰۰۰ میلی گرم از این ماده در روز باعث ایجاد عصبانیت، خستگی و علائم مشابه در اکثر افراد می شود. در حالی که حتی مصرف متوسط ​​می تواند اثرات مشابه ای در افراد حساس به کافئین داشته باشد. علاوه بر این، مصرف زیاد کافئین باعث تنفس سریع و افزایش سطح استرس می شود.

یک مطالعه بر روی ۲۵ مرد سالم نشان داد که افرادی که حدود ۳۰۰ میلی گرم کافئین مصرف می کنند نسبت به کسانی که دارونما مصرف می کنند، بیشتر از دو برابر استرس دارند. میزان کافئین قهوه بسیار متغیر است. به طوری که یک فنجان قهوه بزرگ حاوی ۳۳۰ میلی گرم کافئین است.

اگر اغلب احساس عصبانیت یا ترس دارید، ممکن است ایده خوبی باشد که مصرف کافئین خود را بررسی کنید.

بی خوابی

عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن
عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن

توانایی کافئین برای بیدار نگه داشتن یکی از ویژگی های ارزشمند این ماده است. از سوی دیگر، مصرف بیش از حد کافئین می تواند خوابیدن را دشوار کند. مطالعات نشان داده اند مصرف بیش از حد کافئین باعث افزایش زمان لازم برای به خواب رفتن می شود. همچنین ممکن است کل زمان خواب را به خصوص در سالمندان کاهش دهد.

در مقابل مقادیر کم یا متوسط ​​کافئین برای خوابیدن کسانی که بی خوابی داراند، بسیار موثر است. در این شرایط اگر میزان کافئین مصرفی خود را کاهش دهید ممکن است متوجه شوید که در فرایند خوابتان تداخل ایجاد شده است.

اگر چه قهوه و چای بیشتر حاوی کافئین هستند اما این ماده در محصولات زیر نیز یافت می شود:

  • سودا
  • کاکائو
  • نوشیدنی های انرژی زا
  • انواع مختلفی از داروها

به عنوان مثال، یک قوطی نوشیدنی انرژی زا ممکن است حاوی ۳۵۰ میلی گرم کافئین باشد، در حالی که برخی از نوشیدنی های انرژی زا به مقدار ۵۰۰ میلی گرم کافئین دارند. مقدار کافئینی که می توانید بدون تاثیر بر روی خواب خود مصرف کنید به ژنتیک و عوامل دیگری بستگی دارد.

علاوه بر این، بعد از مصرف کافئین ممکن است اثرات آن چند ساعت در بدن بماند.

تحقیقات انجام شده در این زمینه

تحقیقات نشان داده اند که تاثیر کافئین به طور متوسط ​​۵ ساعت در بدن باقی می ماند. البته این زمان بین یک و نیم ساعت تا نه ساعت متغییر است.

یک مطالعه این موضوع را بررسی کرد که چگونه زمان مصرف کافئین بر خواب تاثیر می گذارد. محققان ۱۲ بزرگسال سالم را به دو گروه تقسیم کردند. به گروه اول ۴۰۰ میلی گرم کافئین شش ساعت قبل از خواب و به گروه دوم همان مقدار کافئین سه ساعت قبل از خواب یا بلافاصله قبل از خواب دادند. مدت زمان لازم برای به خواب رفتن و زمان بیداری در شب به میزان قابل توجهی در هر دو گروه افزایش یافت.

این نتایج نشان می دهد که توجه به مقدار و زمان مصرف کافئین برای بهینه سازی خواب شما اهمیت دارد.

مشکلات گوارشی

بسیاری از افراد با مصرف قهوه در صبح، دفع مدفوع را شاهد هستند. اثر ملین قهوه به انتشار گاسترین مربوط می شود. این ماده هورمونی است که معده تولید می کند تا فعالیت کولون را سریع کند. البته محققان معتقدند که قهوه بدون کافئین نیز پاسخ مشابه ایجاد می کند.

با این حال، به نظر می رسد که کافئین با افزایش پریتالیستی، انقباضاتی که مواد غذایی را در دستگاه گوارش حرکت می دهند؛ باعث تحریک روده می شود. با توجه به این اثر، تعجب آور نیست که مصرف زیاد کافئین در بعضی از افراد باعث ایجاد اسهال شود.

از طرفی محققان سال ها بود که معتقد بودند کافئین باعث زخم معده می شود. اما مطالعه بزرگی که بر روی بیش از ۸۰۰۰ نفر انجام شد ارتباطی بین این دو پیدا نکرد. از سوی دیگر، برخی مطالعات نشان داده اند که نوشیدنی های کافئین دار در برخی افراد بیماری ریفلاکس معده (GERD) را بدتر می کند. این اثر به خصوص در مورد قهوه صادق است.

از آنجا که قهوه می تواند اثرات مهمی بر عملکرد گوارشی داشته باشد، اگر مشکل گوارشی دارید برای جلوگیری از ایجاد عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین مصرف قهوه را با مصرف چای جایگزین کنید.

از کار افتادگی عضلات

رابدومیولیز یک بیماری بسیار جدی است که در آن فیبرهای عضلانی آسیب دیده وارد جریان خون می شوند و منجر به نارسایی کلیه و سایر مشکلات می شود. علل شایع ایجاد رابدومیولیز عبارتند از:

  • تروما
  • عفونت
  • سوء مصرف مواد
  • فشار عضلانی
  • گزیدن شدن توسط مار یا حشرات سمی

علاوه بر این، چندین گزارش وجود دارد که نشان می دهد رابدومیولیز یکی از عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین است. به عنوان مثال، یک زن پس از نوشیدن ۳۲ اونس (۱ لیتر) قهوه حاوی حدود ۵۶۵ میلی گرم کافئین تهوع، استفراغ و ادرار تیره را تجربه کرد. خوشبختانه این زن پس از درمان با دارو و مایعات، بهبود یافت.

البته این عارضه در شرایطی به وجود می آید که دوز زیاد کافئین در مدت کوتاهی مصرف شود، مخصوصا توسط کسانی که به این ماده حساس هستند. برای کاهش خطر ابتلا به رابدومیولیز، بهتر است میزان مصرف کافئین خود را تا حدود ۲۵۰ میلی گرم در روز محدود کنید، مگر اینکه به مصرف بیشتر نیاز داشته باشید.

اعتیاد

عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن
عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن

علیرغم تمام مزایای کافئین، هیچ کس نمی تواند انکار کند که این ماده اعتیاد نمی آورد. بررسی دقیق نشان می دهد که اگر چه کافئین مواد شیمیایی در مغز را به طور مشابه با کوکائین و آمفتامین تغییر می دهد، اما باعث ایجاد اعتیاد کلاسیک نمی شود. با این حال، ممکن است به وابستگی روانی یا جسمی، به ویژه در دوزهای بالا منجر شود.

در یک مطالعه، ۱۶ نفر شرکت کردند که یا زیاد کافئین مصرف می کردند یا مصرفشان متوسط بود و یا اصلا کافئین استفاده نمی کردند. پس از یک شب نخوردن کافئین، این افراد در آزمون کلمه ای شرکت کردند. فقط مصرف کنندگان از کافئین در دوزهای زیاد، دارای میل شدید به کافئین بودند.

علاوه بر این، تعداد دفعات مصرف کافئین در روز در وابستگی نقش داشت.

در یک مطالعه دیگر، ۲۱۳ مصرف کننده از کافئین پس از ۱۶ ساعت بدون استفاده از آن، پرسشنامه ای را تکمیل کردند. مصرف کنندگان روزانه افزایش شدید سردرد، خستگی و سایر علائم ترک کافئین را نسبت به کسانی که گاه به گاه از کافئین استفاده می کردند، گزارش دادند.

فشار خون بالا

به طور کلی، به نظر نمی رسد که کافئین خطر ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد. با این حال، تحقیقات نشان داده اند که این ماده فشار خون را به دلیل اثر تحریک کننده ای که بر سیستم عصبی دارد افزایش می دهد.

فشار خون بالا یک عامل خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته مغزی است؛ زیرا ممکن است به مرور زمان به شریان ها آسیب برساند و جریان خون را به قلب و مغز  محدود سازد. خوشبختانه اثر کافئین بر فشار خون به نظر می رسد موقت باشد. این ماده قوی ترین تاثیر را بر روی افرادی دارد که به طور مداوم از این ماده استفاده نمی کنند.

تحقیقات نشان داده اند که مصرف زیاد کافئین، فشار خون را در طول ورزش در افراد سالم و همچنین افرادی که فشار خون کمتری دارند، افزایش می دهد. بنابراین، توجه به دوز و زمان مصرف کافئین مهم است، به ویژه اگر فشار خون بالا دارید.

سریع شدن ضربان قلب

اثرات تحریک کننده مصرف کافئین می تواند باعث افزایش ضربان قلب شود. همچنین این ماده ممکن است منجر به تغییر در ریتم ضربان قلب، یعنی فیبریلاسیون دهلیزی شود، که در جوانانی که نوشیدنی های انرژی زا زیاد مصرف می کنند گزارش شده است.

در یک مطالعه موردی، زنی که از دوز بالای قرص های خواب آور و پودر کافئین برای اقدام به خودکشی استفاده کرده بود، سریع شدن ضربان قلب، نارسایی کلیه و سایر مشکلات جدی را تجربه کرد.

با این حال، این اثر به نظر نمی رسد در همه افراد رخ دهد. در واقع، حتی برخی از افراد مبتلا به مشکلات قلبی ممکن است قادر به تحمل مقدار زیادی کافئین بدون هیچ گونه عوارض جانبی باشند.

در یک مطالعه کنترل شده، هنگامی که ۵۱ بیمار مبتلا به نارسایی قلبی به مدت پنج ساعت ۱۰۰ میلی گرم کافئین در ساعت مصرف کردند، ضربان قلب و ریتم قلبشان طبیعی بود. صرف نظر از نتایج مطالعات، اگر بعد از نوشیدن نوشیدنی های کافئین دار، تغییر در ضربان قلب یا ریتم را تجربه می کنید، مصرف خود را کاهش دهید.

خستگی

عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن
عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بدن

قهوه، چای و دیگر نوشیدنی های کافیئن دار به افزایش سطح انرژی کمک می کنند. با این حال، آنها می توانند اثر متقابل داشته و منجر به خستگی پس از ترک کافئین شوند.

یک بررسی بر روی ۴۱ مطالعه نشان داد که اگر چه مصرف نوشیدنی های انرژی زا حاوی کافئین باعث افزایش هوشیاری و بهبود خلق و خوی در چند ساعت اول می شود، اما شرکت کنندگان در این مطالعات اغلب روز بعد از مصرف خسته تر بودند.

برای به حداکثر رساندن مزایای کافئین بر روی انرژی و جلوگیری از خستگی ناگهانی، در حد متعادل از این ماده استفاده کنید.

تکرر ادرار

افزایش ادرار یکی از عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین است. زیرا این ماده اثرات تحریک کننده بر مثانه دارد. بیشتر تحقیقات انجام شده بر روی این عارضه بر روی افراد سالمند و افراد مبتلا به بیش فعالی مثانه یا بی اختیاری متمرکز شده است.

در یک مطالعه، در ۱۲ جوان و میانسال مبتلا به پرفوراسیون بیش از حد فعال که ۲ میلی گرم کافئین به ازای هر پوند وزن (۴/۵ میلی گرم در هر کیلوگرم) به صورت روزانه مصرف کرده بودند افزایش قابل توجهی در فراوانی ادرار مشاهده شد. برای کسی که وزن او ۵۸ کیلوگرم است، این مقدار مصرف معادل ۳۰۰ میلی گرم در روز است.

علاوه بر این، مصرف زیاد کافئین می تواند احتمال ایجاد بی اختیاری در افراد مبتلا به بیش فعالی مثانه را افزایش دهد.

یک مطالعه عوارض جانبی مصرف بیش از حد کافئین بر روی بی اختیاری را بر روی بیش از ۶۵۰۰۰ زن بدون بی اختیاری بررسی کرد.

طبق نتایج این مطالعه افرادی که بیش از ۴۵۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف می کنند، در مقایسه با کسانی که کمتر از ۱۵۰ میلی گرم کافئین در روز مصرف می کنند، خطر ابتلا به بی اختیاری ادرار به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

اگر مقدار زیادی نوشیدنی کافئین دار مصرف می کنید و تکرر ادرار دارید، ممکن است ایده خوبی باشد که مصرف کافئین خود را کاهش دهید تا ببینید آیا علائم شما بهبود می یابد یا خیر؟