چاقی به سلامت شما لطمه می زند، اما تجمع چربی در شکم یکی از خطرناک ترین چاقی ها محسوب می شود. افرادی که چاقی شکمی دارند، به غیر از این که باید مدام به دنبال خرید لباس های سایز بزرگ باشند، باید در مورد عوارض چاقی شکمی نیز نگران باشند.
تجمع چربی ناسالم در شکم، به عنوان چربی احشایی نیز شناخته می شود. این نوع چاقی به چربی اطراف کبد و سایر اندام های داخلی شکم اشاره دارد. بسیاری از افراد، به ویژه افرادی که دارای ساختار بدنی سیبی یا گلابی شکل دارند، به دلیل انباشت چربی اضافی در این منطقه، شکم تیز و بزرگی دارند.
عوامل ایجاد چربی شکمی
این چربی هرگز یک شبه ایجاد نمی شود. در واقع عوامل زیادی وجود دارد که سبب افزایش چربی در شکم می شود. این عوامل عبارتند از:
- خوردن غذاهای فراوان و نوشیدنی هایی که غنی از شکر و فروکتوز هستند، وزن اطراف شکم را افزایش می دهند.
- مصرف زیاد الکل ممکن است به افزایش چربی شکم و همچنین التهاب، بیماری کبد و سایر مشکلات منجر شود.
- مصرف منظم چربی های ترانس، یکی از ناسالم ترین چربی هایی است که می توانید مصرف کنید. چربی شکم می تواند منجر به التهاب، مقاومت به انسولین، بیماری های قلبی و بیماری های مختلف شود.
- عدم فعالیت بدنی یکی دیگر از علل اصلی انباشت چربی در شکم است.
- رژیم غذایی کم پروتئین می تواند باعث تجمع چربی در شکم شود.
- زنان به دلیل تغییرات هورمونی در بدن ممکن است در طول یائسگی بیشتر چربی شکمی را تجربه کنند.
- عدم تعادل در باکتری های روده، خطر ابتلا به چربی در اطراف شکم را افزایش می دهد.
- داشتن استرس بیش از حد در زندگی منجر به افزایش هورمون کورتیزول شده و به نوبه خود سبب افزایش چربی شکم می شود.
- رژیم غذایی کم فیبر و حاوی دانه های تصفیه شده می تواند باعث افزایش چربی در شکم شود.
- ژنتیک نیز نقش مهمی در نسبت دور کمر به دور ران و ذخیره سازی کالری بیش از حد به عنوان چربی در شکم، بازی می کند.
- بی خوابی یا کاهش کیفیت خواب نیز ممکن است منجر به افزایش وزن و چربی شکمی شود.
عوارض چاقی شکمی
مهم نیست دلیل تجمع چربی در شکم شما چیست، مهم این است که از عوارض چاقی شکمی مطلع باشید. تحقیقات گسترده ای در مورد چربی شکمی و تاثیرات آن بر روی سلامتی وجود دارد.
چربی شکم و دیابت
داشتن چربی اضافه در ناحیه شکم احتمال ابتلا به دیابت را افزایش می دهد. در واقع، اگر بدن شما چربی را در ابتدا در شکم ذخیره کند، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر از زمانی می شود که میزان چربی بدن در سایر نقاط مانند ران ها و باسن جمع شود.
چاقی احشایی به معنی افزایش چربی در داخل ارگان های کلیدی است که متابولیسم گلوکز را انجام می دهند. این نوع چاقی مقاومت به انسولین و اختلال عملکرد سلول ها بتا را سبب خواهد شد.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۸ در مجله International Journal of Clinical Practice منتشر شده نشان می دهد که ارتباط قوی بین چاقی شکمی و ایجاد دیابت نوع ۲ وجود دارد. کاهش دور کمر ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.
علاوه بر این، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۶ در Diabetes Care منتشر شده گزارش می دهد که چاقی شکمی نسبت به چاقی عمومی بیشتر با بیماری های کلیوی دیابتی ارتباط دارد.
چربی شکم و بیماری های قلبی عروقی
حمل بیش از حد چربی در اطراف شکم، صرف نظر از وزن کلی بدن، می تواند به شدت بر روی خطر ابتلا به بیماری های قلبی تاثیر بگذارد. افزایش چربی شکم باعث بالا رفتن تری گلیسیرید و کاهش سطح لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب) می شود.
مطالعات سال ۲۰۰۸ منتشر شده در Circulation نشان داد که چاقی شکمی به شدت زیاد با بیماری های قلبی عروقی و مرگ و میر ناشی از سرطان مرتبط است. این آمار مستقل از شاخص توده بدنی می باشد.
همچنین، افزایش دور کمر، حتی در زنانی که وزن طبیعی دارند، با مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی عروقی ارتباط دارد.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۶ در American College of Cardiology منتشر شده گزارش می دهد که افزایش چربی شکم با عوامل جدید ایجاد کننده بیماری های قلبی و بدتر شدن علائم این بیماری ها مرتبط است. متاسفانه این خطر، حتی پس از ایجاد تغییر در شاخص توده بدنی و دور کمر، که دو روش معمول برای محاسبه و ایجاد تناسب اندام است، سر جای خودش باقی می ماند.
چربی شکم و فشار خون بالا
چربی شکمی، نسبت به چربی زیر پوستی، بیشتر با افزایش فشار خون ارتباط دارد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۰۳ توسط محققان در کالج پزشکی جورجیا انجام شد گزارش می دهد که چاقی ممکن است به افزایش حجم به افزایش فشار خون منجر شود. این خطر در میان افرادی که چربی شکمی دارند، بیشتر است.
محققان در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۴ در American College of Cardiology منتشر شده نشان دادند که افرادی که دارای چربی زیاد در حفره شکمی و اعضای اطراف شکم هستند، به احتمال زیاد، فشار خون شان افزایش پیدا می کند. این اتفاق به این دلیل می افتد که چربی شکمی مانع از عملکرد صحیح کلیه ها می شود.
چربی شکم و سرطان
حمل وزن اضافی در اطراف ناحیه شکم و کمر می تواند خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله موارد زیر را افزایش دهد:
- سرطان کولورکتال
- سرطان پانکراس
- سرطان پستان (پس از یائسگی)
- سرطان رحم
تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ در Cancer Prevention Research منتشر شده نشان می دهد که چربی شکمی یا همان چربی احشایی، چربی است که بین اعضای بدن داخل بدن جمع شده و به طور مستقیم با سرطان کولون مرتبط است.
یک مطالعه که اخیر در سال ۲۰۱۷ در Oncogene منتشر شده نشان می دهد که یک پروتئین مشخص از چربی در بدن می تواند سلول های غیر سرطانی را به سرطان تبدیل کند. این مطالعه همچنین نشان داد که چربی عمیق در ناحیه شکم، در مقایسه با چربی های زیر پوستی، احتمالا بیشتر در آزاد شدن این پروتئین و تشویق رشد تومور نقش دارد.
چربی شکم و آپنه خواب
با توجه به گزارش National Sleep Foundation، آپنه خواب بر روی بیش از ۱۸ میلیون آمریکایی تاثیر می گذارد. داشتن چربی اضافه در شکم یکی از عوامل خطر برای ایجاد این نوع از مشکلات خواب به ویژه در مردان است.
مطالعه ای که در سال ۱۹۹۷ در Internal Medicine منتشر شده نشان می دهد که چربی احشایی در بیماران مبتلا به آپنه انسدادی خواب به طور قابل توجهی بیشتر از کسانی وجود دارد که آپنه خواب ندارند. این موضوع نشان می دهد که چربی احشایی عامل مهمی برای ایجاد این اختلال در مردان و زنان چاق است.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۸ در Diabetes Care منتشر شده نیز نشان می دهد که چربی شکم و آپنه خواب، یک دور باطل هستند، که هر کدام سبب بدتر شدن دیگری می شود.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله European Respiratory منتشر شد نیز ارتباط بین چربی احشایی و آپنه انسدادی خواب را در مردان و زنان که اضافه وزن داشتند اما چاق بودند، بررسی کرد. محققان دریافتند که چربی احشایی با ایجاد این اختلال در مردان، ارتباط دارد. در زنانی که دارای چربی زیر پوستی در شکم و در سراسر بدن هستند نیز آپنه خواب ایجاد می شود.
نکاتی برای کاهش چربی شکم
- حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت های هوازی متوسط، مانند پیاده روی سریع را انجام دهید.
- حداقل دو بار در هفته انجام ورزش های استقامتی توصیه می شود.
- با انجام تمرینات متمرکز شده بر روی شکم، ماهیچه های شکمی خود را حرکت دهید.
- رعایت رژیم غذایی سالم با تأکید بیشتر بر روی غذاهای گیاهی مانند میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار می تواند راهی برای کاهش عوارض چاقی شکمی باشد.
- از منابع پروتئینی مانند ماهی و محصولات لبنی کم چربی استفاده کنید.
- مقدار مصرف محصولات لبنی پر چرب، گوشت فرآوری شده و دانه های تصفیه شده را محدود کنید.
- از چربی های اشباع شده و ترانس کمتر استفاده کنید.
- برای اندازه گیری میزان مصرف کالری، وعده های غذایی خود را کم حجم کنید.
- آب بیشتری بخورید تا آب بدن تامین شود.
- از مصرف نوشیدنی های دارای شیرین کننده های مصنوعی یا هر ماده غذایی که دارای شکر اضافه است خودداری کنید.