عوارض چاقی و داشتن اضافه وزن چیست؟

اضافه وزن و چاقی دو کلمه ای هستند که در دهه های گذشته بیشتر از آن ها در گزارش ها شنیده ایم. چاقی تقریبا در جهان همه گیر شده است. با توجه به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، بیش از یک سوم (۳۴٫۹٪ یا ۷۸٫۶ میلیون) بزرگسالان ایالات متحده، چاق هستند. وقتی بیش از آن چه که در طول روز بر اثر فعالیت بدنی کالری می سوزانید، انرژی دریافت کنید، به مرور زمان مبتلا به اضافه وزن شده و با عوارض چاقی مواجه می شوید.

چاقی به حالتی گفته می شود که در آن شاخص توده بدنی یا همان (BMI) بیشتر از ۳۰ باشد. BMI  با توجه به وزن و قد افراد محاسبه می شود.

بعضی از دلایل چاقی عبارتند از:

• رعایت رژیم غذایی ناسالم
• کمبود خواب
• اجتناب از فعالیت بدنی
• ژنتیک
• سن
• بارداری
• تغییرات هورمونی بدن

در بعضی موارد، افراد به علت بیماری هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و کم کاری تیروئید، وزن می گیرند. چاقی یک مسئله جدی است که می تواند تاثیر منفی بسیاری بر روی بسیاری از سیستم های بدن شما داشته و خطر ابتلا به چندین بیماری را افزایش دهد. با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با عوارض چاقی و اضافه وزن آشنا شوید.

عوارض چاقی

دیابت نوع ۲

دیابت یک اختلال متابولیکی است که در آن بدن یا قادر به تولید انسولین کافی برای تنظیم سطح قند خون نیست یا بدن قادر نیست که از انسولین تولید شده به طور موثر استفاده کند.

چاقی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد. یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۱ در Diabetes Care، ارتباط بین چاقی و دیابت نوع ۲ را اثبات کرده و بر پیشگیری از چاقی تاکید کرده است تا به این ترتیب از بروز دیابت نوع ۲ جلوگیری شود.

گزارش Public Health England در سال ۲۰۱۴ نشان داد که اضافه وزن یا چاقی عامل اصلی خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می باشد. بر اساس این گزارش، ۹۰ درصد بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ در انگلستان در سال ۲۰۱۴ دارای اضافه وزن بوده یا چاق بودند.

مطالعه سال ۲۰۱۵ منتشر شده توسط Nature Medicine گزارش می دهد که چاقی باعث التهاب می شود. التهاب نیز به نوبه خود منجر به دیابت نوع ۲ می شود. از طرفی مولکول التهابی LTB4 مقاومت به انسولین را افزایش می دهد.

یادتان نرود که این بیماری متابولیک علت اصلی مرگ زودهنگام، بیماری های قلبی عروقی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و نابینایی است. برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، سعی کنید کارهای زیر را انجام دهید:

• وزن کم کنید.
• رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
• خوب بخوابید.
• بیشتر ورزش کنید.

فشار خون بالا

به گفته متخصصان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در آمریکا (CDC)، از هز ۳ بزرگسال بالغ ۱ نفر، یعنی حدود ۷۰ میلیون نفر در این کشور از فشار خون بالا رنج می برند.

هر بار که قلب ضربان دارد، خون از طریق شریان ها به بقیه بدن پمپ می شود. فشار خون ۱۲۰/۸۰ میلیمتر جیوه، فشارخون طبیعی است. اما اگر این اعداد از ۱۴ بالاتر و از ۹ پایین تر باشد، فشار خون بالا رخ می دهد. فشار خون بالا یکی از عوامل خطر اصلی برای بیماری های قلبی است و با افزایش وزن و افزایش سن ارتباط دارد.

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۹ در مجله Ochsner منتشر شده، ارتباط بین چاقی و فشار خون بالا را نشان می دهد. این مطالعه تاکید می کند که کاهش وزن، باید اولین خط درمان برای کاهش فشار خون باشد.

در سال ۲۰۱۲، ۸۸۵ نوجوان سالم در نیجریه مورد مطالعه قرار گرفتند و نتایج این مطالعه در BMC Public Health منتشر شد. طبق نتایج این مطالعه محققان دریافتند که شیوع فشار خون بالا در میان نوجوانان چاق نیجریه ای بالا است. این مطالعه انجام غربالگری فشار خون را برای افراد چاق توصیه می کند.

علاوه بر این که یکی از عوارض چاقی پرفشاری خون است، دیگر علل ایجاد فشار خون بالا عبارتند از:

• ژنتیک
• نوشیدن بیش از حد الکل
• مصرف زیاد نمک
• عدم فعالیت بدنی
• استرس
• استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری

به هر دلیلی که فشار خون دارید سعی کنید اقدامات زیر را انجام دهید:

• وزن کم کنید.
• از رژیم غذایی DASH پیروی کنید.
• از مصرف سدیم اجتناب کنید.
• الکل ننوشید.
• هر روز ورزش های آرامشبخش انجام دهید.

کلسترول بالا

افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق هستند بیشتر احتمال دارد که کلسترول بالا داشته باشند. کلسترول بالا وضعیتی است که در آن سطح لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL یا کلسترول بد) و تری گلسیرید در خون بسیار بالا است و سطح لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا کلسترول خوب) خیلی پایین است.

سطح غیر طبیعی این چربی ها در خون یک عامل خطر برای ابتلا به بیماری های قلبی عروقی محسوب می شود.

در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ در International Journal of Obesity منتشر شده، رابطه بین کلسترول کل، سن و شاخص توده بدنی در میان مردان و زنان در پروژه WHO MONICA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

محققان نتیجه گرفتند که باید اقدامات عمومی برای جلوگیری از چاقی در جوانان انجام گیرد. زیرا این عامل خطر کلسترول بالا را در جریان خون افزایش می دهد. به غیر از عوارض چاقی عوامل زیر نیز در افزایش چربی خون نقش دارند:

• سیگار کشیدن
• نوشیدن بیش از حد الکل
• افزایش سن
• ژنتیک
• دیابت
• فشار خون بالا
• بیماری کلیوی یا کبدی

برای مبارزه با چاقی و کلسترول بالا، سعی کنید وزن کم کنید. مطالعه ای که در سال ۲۰۰۷ منتشر شده نشان می دهد که کاهش وزن پایدار یک روش موثر برای کاهش میزان HDL در افراد چاق است.

به طور خاص، کاهش وزن از طریق ورزش، در مقایسه با رژیم غذایی، در بالا بردن سطح HDL بسیار موثرتر است.

بیماری های قلبی و سکته مغزی

با افزایش BMI، خطر ابتلا به بیماری های قلبی نیز افزایش می یابد. چاقی به ایجاد پلاک (که یک ماده مومی شکل است) در داخل رگ های کرونری که خون غنی از اکسیژن را به قلب عرضه می کنند، کمک می کند. پلاک مانع از جریان داشتن خون در قلب می شود.

علاوه بر این، عوارض چاقی ممکن است موجب تغییر در ساختار و عملکرد قلب شود. خطر مرگ ناگهانی ناشی از مشکلات قلبی و سکته نیز در افراد چاقی زیاد است. به علاوه، چاقی خطر ابتلا به فشار خون بالا و کلسترول بالا را افزایش می دهد. این عوامل هر دو، خطر بیماری های قلبی یا سکته مغزی را افزایش می دهند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۶ در Circulation منتشر شده است نشان می دهد که چاقی یک اختلال متابولیک مزمن است و با بیماری های قلبی-عروقی همراه است و میزان مرگ و میر را افزایش می دهد.

یک مطالعه در سال ۲۰۰۸ در American Board of Family Medicine منتشر شده که نشان می دهد عوارض چاقی به طور عمده و غیر مستقیم بر روی سیستم قلب و عروق تاثیر می گذارد و باعث افزایش مرگ و میر می شود.

بعدها، یک مطالعه دیگر در سال ۲۰۰۹ در American College of Cardiology منتشر شده که اثرات نامطلوب چاقی را بر عوامل خطر بیماری های قلبی عروقی و نقش آن در پاتوژن بیماری های مختلف قلبی- عروقی خلاصه کرده است.

سرطان

سرطان زمانی اتفاق می افتد که سلول های بدن شروع به رشد غیرطبیعی یا خارج از کنترل می کنند. با توجه به گزارش CDC، سرطان دومین علت مرگ در ایالات متحده است.

عوامل خطر متعددی برای رشد سرطان وجود دارد. اما اضافه وزن یکی از عوامل اصلی است. چاقی خطر ابتلا به سرطان های خاصی مانند موارد زیر را افزایش می دهد:

• پستان
• روده بزرگ
• رکتوم
• رحم
• کیسه صفرا
• کلیه

آمار مرگ ناشی از سرطان نیز در افراد چاق بالا است.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۳ در New England Journal of Medicine منتشر شده است گزارش می دهد BMI بالا در مردان و زنان به طور قابل توجهی با آمار بالای مرگ ناشی از سرطان های زیر ارتباط دارد:

• مری
• معده
• روده بزرگ
• راست روده
• کبد
• کیسه صفرا
• پانکراس
• پستان
• رحم
• دهانه رحم
• کلیه

بعدها، یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ در مجله Obesity منتشر شد، ارتباط بین چاقی و سرطان را بدون توجه به مشخصات جنسیتی و … تایید کرد. خوردن غذاهای سالم و فعالیت بدنی نقش کلیدی در کاهش خطر ابتلا به سرطان دارد.

آپنه خواب

آپنه خواب یک اختلال خواب معمولی است که در هنگام خواب وقفه های کوتاهی در تنفس به وجود می آورد یا تنفس را کم عمق می کند. این عارضه باعث بی قرار در طول شب شده و منجر به خواب آلودگی در طول روز می شود. آپنه خواب عاملی برای ایجاد خروپف نیز می باشد.

چاقی یکی از عوامل خطر پیشرو در ایجاد آپنه خواب است. افراد دارای اضافه وزن ممکن است چربی بیشتری در اطراف گردن داشته باشد. همین چربی ها راه های تنفسی را تنگ کرده و آپنه ایجاد می کنند.

مطالعات انجام شده در سال ۲۰۰۸ که نتایج آن در American Thoracic Society منتشر شده نشان می دهد که چاقی، به علت توزیع چاقی بین بخش های مرکزی و محیطی بدن، یک عامل خطرناک برای پیشرفت آپنه خواب است.

این مطالعه همچنین نشان می دهد که بیماران مبتلا به آپنه خواب زمانی که وزن خود را کاهش می دهند، با بهبود عملکرد دستگاه گوارش فوقانی و شدت بیماری مواجه می شوند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۱۱ در South Dakota Medicine منتشر شده است نشان می دهد که کاهش وزن باعث کاهش آپنه انسدادی خواب می شود و بر روی سوخت و ساز بدن و عوامل خطرساز بیماری ها تاثیر مثبت دارد.

بیماری کبد چرب

بیماری کبد چرب (هم الکلی و هم غیر الکلی) در افراد چاق رایج است. در این بیماری، چربی در کبد تجمع یافته و باعث التهاب یا زخم می شود. تجمع چربی در نهایت می تواند به آسیب شدید کبدی، سیروز (بافت اسکار) یا حتی نارسایی کبدی منجر شود.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۸ در مجله Clinical Endocrinology & Metabolism منتشر شده گزارش می دهد که بیماری کبدی با منشاء سوخت و ساز بدن مرتبط با چاقی، یک بیماری کبدی شایع در کشورهای غربی است.

مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۶ در Journal of Lipid Research گزارش داد که چربی اشباع شده (و نه چربی اشباع نشده)، باعث افزایش سطح اسپینگزین-۱-فسفات (S1P) در افراد چاق می شود. S1P عامل التهاب در بیماری کبد چرب غیرالکلی است.

اقدامات زیر به افرادی که از بیماری کبد چرب رنج می برند توصیه می شود:

• کاهش وزن
• رعایت رژیم غذایی سالم
• افزایش فعالیت بدنی
• اجتناب از نوشیدن الکل

بیماری کیسه صفرا

یکی دیگر از عوارض چاقی بیماری کیسه صفرا و سنگ صفراوی است. کلسترول اضافی یکی از علل برجسته ایجاد سنگ صفراوی است. مطالعات نشان داده اند افرادی که دارای BMI غیر طبیعی هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری سنگ کیسه صفرا قرار دارند. در واقع، تجمع چربی در شکم احتمال ابتلا به بیماری صفراوی را افزایش می دهد.

مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ در مجله American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده نشان داد که مستقل از BMI، ارتباطی بین چاقی شکمی و بروز بیماری علامت دار سنگ صفراوی است.

یک مطالعه منتشر شده در سال ۲۰۱۲ در مجله Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition، داده های ۵۱۰،۰۰۰ کودک ۱۰ تا ۱۹ ساله را تجزیه و تحلیل کرد و نتیجه گرفت که کودکان چاق، به ویژه دختران، به احتمال بیشتری به سنگ های صفراوی مبتلا می شوند.

بعدها، در سال ۲۰۱۳ در Hepatology مطالعه ای منتشر شده که داده های ۷۷،۶۷۹ نفر از مردم دانمارک را تحلیل کرد. نتایج نشان داد که زنان دارای اضافه وزن نسبت به مردان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا هستند.

محققان همچنین دریافتند که بیماری سنگ کیسه صفرا به احتمال زیاد در زنانی که فعالیت بدنی کمتری دارند بیشتر است. خطر ابتلا به این بیماری به ازای افزایش هر ۱ کیلوگرم وزن و ۲ درجه BMI، حدود ۷ درصد افزایش می یابد.

مشکلات تولید مثل

چاقی می تواند باعث مشکلات قاعدگی و ناباروری در زنان و اختلالات نعوظ، تعداد کم اسپرم و سایر مشکلات جنسی در مردان شود.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۸ توسط American Society for Reproductive Medicine انجام شده نشان می دهد که چاقی خطر بسیاری از عوارض حاملگی را افزایش می دهد و با اختلالات قاعدگی، کاهش باروری و افزایش خطر سقط جنین همراه است. این مطالعه حتی به زنان جوان توصیه می کند که قبل از بارداری وزن کم کنند.

مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۰ که نتایج آن در Journal of Human Reproductive Sciences منتشر شده است، تأثیر چاقی زنان را بر پیامدهای درمان باروری نشان داد. کاهش وزن تدریجی و پایدار، چرخه های قاعدگی را تنظیم می کند و احتمال تخمک گذاری خودبه خودی در زنان دارای اضافه وزن و چاقی را افزایش می دهد.

چاقی حتی بر باروری مردان نیز تاثیر می گذارد. یک مطالعه در سال ۲۰۱۲ گزارش داد که مردان دارای اضافه وزن یا چاق، در معرض خطر ناباروری هستند. در مقایسه با مردان با وزن طبیعی، مردان چاق تعداد کل اسپرم هایشان و تعداد اسپرم های زنده شان کمتر است.

زنان باردار که چاق هستند، در معرض خطر ابتلا به موارد زیر هستند:

• دیابت حاملگی
• پره اکلامپسی
• نیاز به سزارین

به علاوه، نوزادان متولد شده از زنان دارای اضافه وزن یا چاق در معرض خطر ابتلا به زایمان زودرس، مرگ و نارسایی لوله عصبی هستند.

استئوآرتریت

چاقی یکی از عوامل موثر در استئوآرتریت است. این بیماری بر روی مفاصل زانوها، کمر و باسن تاثیر می گذارد. وزن اضافی بدن فشار بیشتری روی مفاصل وارد می کند و حتی غضروف ها را از بین می برد. غضروف بافتی است که معمولا از مفاصل محافظت می کند.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۱ در International Journal of Obesity منتشر شده گزارش می دهد که ارتباطی بین چاقی و استئوآرتریت زانو وجود دارد. تحقیقات سال ۲۰۱۳ که در مجله Indian Journal of Medical Research منتشر شده روشن ساخت که چاقی به بروز و پیشرفت استئوآرتریت کمک می کند.

مطالعه سال ۲۰۰۲ که توسط British Society for Rheumatology انجام شده تاثیر چاقی در ایجاد استئوآرتریت مفصل زانو را تایید کرد.

یک مطالعه که در سال ۲۰۰۶ در Annals of Rheumatic Diseases منتشر شده نشان می دهد که اختلال در تنظیم هوموستاز لیپید یکی از مکانیسم های ناشی از استئوآرتریت در افراد چاق است.

اگر چاق هستید و از استئوآرتریت رنج می برید، کاهش وزن ممکن است علائم شما را بهبود دهد. کاهش وزن باعث کاهش استرس وارده روی زانوها، باسن و کمر شده و التهاب در بدن را کم می کند. ورزش روزانه به کاهش وزن، کاهش درد و انعطاف پذیری مفاصل کمک می کند.