ایسکمیک روده ای (IC) به التهاب روده بزرگ یا کولون گفته می شود. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که خون به اندازه کافی به روده بزرگ نمی رسد. IC می تواند در هر سنی رخ دهد. اما در میان کسانی که بیش از ۶۰ سال سن دارند، بیشتر شایع است.
ایجاد پلاک داخل رگ های خونی مزمن و بلند مدت که به نام تصلب شرایین شناخته می شود، می توانید به ایسکمیک روده ای منجر شود. این وضعیت همچنین ممکن است با درمان های خفیف و کوتاه مدت مانند استفاده از رژیم غذایی مایع و آنتی بیوتیک نیز از بین برود.
IC حاد، ناگهانی و کوتاه مدت، معمولا توسط لخته شدن خون ایجاد می شود. ایسکمیک روده ای حاد یک وضعیت اورژانسی است و یاید سریعا درمان شود. در این بیماری اگر گانگرن، و یا مرگ بافت روده بزرگ رخ دهد، می تواند مجر به مرگ شود.
ایسکمیک روده ای با نام های دیگری مانند ایسکمی مزانتر عروق، بیماری عروق مزانتر و یا ایسکمی کولون نیز شناخته می شود.
چه عواملی باعث ایجاد ایسکمیک روده ای می شوند؟
همان طور که گفتیم، IC زمانی رخ می دهد که جریان خون به روده بزرگ قطع شود. سخت شدن یک یا چند شریان مزانتریک ممکن است منجر به کاهش ناگهانی در جریان خون شود. به این حالت انفارکتوس گفته می شود. این شریان ها، رگ هایی هستند که خون را به روده می رسانند.
سفتی و سختی شریان ها می تواند هنگامی رخ دهد که رسوب چربی به نام پلاک در داخل دیواره رگ های خونی ایجاد شود. این وضعیت به عنوان آترواسکلروز شناخته می شود. یکی از علل شایع IC در میان افرادی که دارای سابقه بیماری عروق کرونر یا بیماری عروق محیطی هستند، همین پلاک های موجود در شریان ها است.
لخته خون نیز می تواند شریان مزانتریک را مسدود کرده و جریان خون را به روده کاهش داده یا متوقف کند. ایجاد لخته در افراد مبتلا به ضربان قلب نامنظم، و یا آریتمی شایع تر است.
عوامل خطر برای ابتلا به ایسکمیک روده ای چیست؟
IC اغلب در افرادی که بیش از ۶۰ سال سن دارند رخ می دهد. این عارضه ممکن است به دلیل این که عروق در این سن تمایل به سفت شدن دارند، ایجاد شود. با افزایش سن، قلب و عروق بدن برای پمپ کردن و دریافت خون، نیاز دارند که سخت تر کار کنند. این باعث می شود شریان ها تضعیف شده و بیشتر مستعد ابتلا به ایجاد پلاک شوند. علاوه بر این خطر بالاتر ابتلا به IC در موارد زیر نیز وجود دارد:
- نارسایی احتقانی قلب
- ابتلا به دیابت
- فشار خون پایین
- دارای سابقه اعمال جراحی بر روی آئورت
- مصرف داروهایی که می توانند یبوست ایجاد کنند.
علائم ایسکمی روده چیست؟
اغلب افراد مبتلا به IC، احساس خفیف تا متوسط درد شکم دارند. این درد اغلب به طور ناگهانی رخ می دهد و مانند گرفتگی عضلات معده است. برخی از موارد خون نیز ممکن است در مدفوع وجود داشته باشد، اما خونریزی نباید شدید باشد. خون زیاد در مدفوع ممکن است نشانه ای از مشکلات مختلف، مانند بیماری کرون، بیماری التهابی روده یا سرطان روده بزرگ باشد.
علائم دیگر عبارتند از:
- درد در شکم پس از غذا خوردن
- نیاز فوری به اجابت مزاج
- اسهال
- استفراغ
- حساسیت به لمس در شکم
چگونه ایسکمیک روده تشخیص داده می شود؟
تشخیص IC می تواند سخت باشد. این بیماری به راحتی می تواند با بیماری التهابی روده، که یک گروه از بیماری ها شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو می باشند، اشتباه گرفته شود. پس از مراجعه به دکتر و پرسش او در مورد سابقه بیماری ها، آزمایشات تشخیصی زیر ممکن است تجویز شود:
- سونوگرافی یا سی تی اسکن می تواند تصاویری از رگ های خونی و روده ایجاد کند.
- آنژیوگرام مزانتر آزمون تصویربرداری است که با استفاده از اشعه X، داخل شریان ها را دیده و انسداد آن را تشخیص می دهند.
- آزمایش خون می توان برای تعیین تعداد گلبول های سفید خون مورد استفاده قرار گیرد. اگر تعداد گلبول های سفید خون بالا باشد، ممکن است IC حاد را نشان دهد.
چگونه ایسکمیک روده ای درمان می شود؟
موارد خفیف IC اغلب با روش های زیر درمان می شود:
- آنتی بیوتیک ها
- رژیم غذایی مایع
- تزریق مایعات وریدی (IV)
- داروهای ضد درد
ایسکمیک روده ای حاد یک موقعیت اورژانسی است و باید سریعا به کمک روش های زیر درمان شود:
- ترومبولیتیک ها، داروهایی هستند که لخته خون را حل می کنند.
- بازکننده های عروق، داروهایی هستند که می توانند شریان مزانتریک را باز کنند.
- جراحی برای برداشتن انسداد در شریان ها
افراد مبتلا به IC مزمن معمولا فقط زمانی که درمان های دیگر پاسخ گو نباشد، نیاز به عمل جراحی دارند.
عوارض بالقوه ایسکمیک روده ای چیست؟
خطرناک ترین عارضه ایسکمیک روده ای گانگرن و یا مرگ بافت است. هنگامی که جریان خون به روده بزرگ محدود می شود، بافت های این عضو پژمرده شده و می میرند. برای حذف بافت مرده، عمل جراحی مورد نیاز است.
دیگر عوارض مرتبط با IC عبارتند از:
- سوراخ شدن روده
- پریتونیت که التهاب بافت پوشاننده شکم است.
- سپسیس که یک عفونت بسیار جدی و گسترده باکتریایی است.
اغلب افراد مبتلا به IC مزمن می توانند با دارو و جراحی درمان شوند. با این حال، ممکن است پس از درمان در صورتی که شیوه زندگی سالم را اتخاذ نکنند، مجددا بیماری به سراغشان بیاید. در این حالت شریان ها به سفت شدن خود ادامه داده و هر روز مشکل جدیدی ایجاد می کنند. تغییرات اساسی که باید در زندگی خود ایجاد کنید، ورزش کردن و ترک سیگار است.
افراد مبتلا به IC حاد اغلب به دلیل مرگ بافت در روده، قبل از عمل جراحی، ضعیف می شوند. اما تشخیص و درمان به موقع می تواند بدن را از عوارض بالقوه محفوظ نگه دارد.
چگونه می توانم از ایسکمیک روده ای جلوگیری کنم؟
شیوه زندگی سالم می تواند خطر ابتلا به سفت شدن عروق را کاهش دهد. اصول اولیه یک زندگی سالم عبارتند از:
- ورزش منظم
- رژیم غذایی سالم
- درمان بیماری قلبی مانند ریتم نامنظم قلب که می توانند به لخته شدن خون منجر شوند.
- بررسی مداوم کلسترول خون و فشار خون
- ترک سیگار
دکتر ممکن است توقف مصرف هر نوع دارویی که می تواند به کولیت ایسکمیک منجر شود را نیز توصیه کند. این داروها می توانند آنتی بیوتیک های خاص و یا داروهای قلبی و میگرن باشند.