فتق یک برآمدگی کوچک است که از بیرون زدگی بافت های داخلی بدن از عضله ایجاد می شود. اگر این برآمدگی در ناحیه شکم ایجاد شده باشد به آن فتق شکمی گفته می شود. فتق شکمی انواع مختلفی دارد. فتق اپی گاستریک یکی از انواع فتق شکمی است.
مطالب این مقاله مجله پیام سلامت در مورد موضوعات زیر است:
- فتق اپی گاستریک چیست؟
- علل و عوامل خطر
- علائم
- تشخیص
- جراحی
- درمان های موجود برای کودکان
- چشم انداز بیماری
فتق اپی گاستریک چیست؟
فتق اپی گاستریک، فتق و بر آمدگی است که در قسمت بالایی شکم ایجاد می شود. این منطقه دقیقا منطقه ای است که در اطراف معده، بالای ناف و درست زیر دنده ها قرار دارد. این عارضه ممکن است مادرزادی باشد و اندازه های آن می تواند متفاوت باشد. حتی ممکن است همزمان چند فتق در بدن وجود داشته باشد. فتق اپی گاستریک معمولا کوچک است و تنها در آن پوشش داخلی شکم بیرون می زند.
در صورتی که این فتق بزرگ باشد ممکن است نشان دهنده این باشد که قسمتی از معده و بافت چربی بیرون زده است. برای بسیاری از افراد، فتق های کوچک مشکلی ایجاد نمی کند. این نوع فتق ها فقط زمانی که شکم لمس می شود، مشهود است. حتی بسیاری از افراد مبتلا نمی دانند که فتق دارند.
علل و عوامل خطر
این نوع فتق معمولا از زمان تولد وجود دارد و در نتیجه ضعف در عضلات دیواره شکم و یا بسته شدن ناقص بافت شکمی در طول رشد جنینی شکل می گیرد.
برخی از عوامل که می توانند فتق های اپی گاستریک را ایجاد یا تشدید کنند عبارتند از:
- چاقی
- بارداری
- فرو خوردن سرفه
- بلند کردن اجسام سنگین
- کار فیزیکی
- تمرین و ورزش شدید
علائم
افراد مبتلا به فتق اپی گاستریک اغلب علائمی را تجربه نمی کنند. بعضی از افراد از دوران کودکی و نوجوانی به این نوع فتق مبتلا هستند. با این حال، بسیاری از کودکان از سن نوجوانی علائمشان آغاز می شود.
علائم در بزرگسالان و کودکان عبارتند از:
- درد شکم
- حساسیت
- برآمدگی شکمی که می تواند دیده و احساس شود
- بعضی از عملکردها مانند زور زدن، گریه کردن و یا اجابت مزاج ممکن است این علائم را ایجاد یا تشدید کنند.
علائم و نشانه های برخی از فتق های اپی گاستر به صورت دوره ای می آیند و می روند. در این صورت به این فتق، فتق تقلیل پذیر گفته می شود.
تشخیص
اکثر فتق های گاستریت با یک معاینه فیزیکی تشخیص داده می شوند. بهتر است برای تشخیص صحیح تر تاریخچه پزشکی، سابقه خانوادگی و لیست علائم را در اختیار پزشکان قرار دهید. در طی معاینه فیزیکی از بیمار خواسته می شود که در موقعیت های مختلف مثل نشسته و ایستاده قرار بگیرد. ضمن این که بر روی شکم نیز فشار وارد کرده تا حساسیت به لمس در بیمار سنجیده شود.
تکنیک های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا سونوگرافی شکم نیز برای بررسی عوارض یا شرایط دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
پزشک ممکن است تشخیص دهد که فتق گاستریک بیمار از نوع فتق انسدادی است. این به این معنی است که بخشی از بافت بدن در ناحیه فتق گیر کرده است. اگر چه این موقعیت اورژانسی نیست اما نیاز به مراقبت های پزشکی دارد. اما اگر گیر کردن بافت به گونه ای باشد که خون کافی را دریافت نکند، ممکن است بافت آسیب ببیند. در این حالت باید سریعا بیماری تحت درمان قرار بگیرد.
جراحی فتق اپی گاستریک
فتق های اپی گاستریک خود به خود درمان نمی شوند. بنابراین به افرادی که این نوع فتق را دارند توصیه می شود که جراحی انجام دهند. اصلاح فتق علائم را کاهش می دهد و خطر عوارضی مانند آسیب بافتی یا بزرگ شدن فتق را کاهش می دهد.
قبل از جراحی
ارزیابی هایی قبل از پذیرش عمل جراحی انجام خواهد شد. تست هایی که در این زمان انجام می شود عبارتند از:
- آزمایش خون
- نوار قلب
- اشعه ایکس قفسه سینه
برای کاهش هر گونه عوامل خطر، پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که وزن کم کرده یا قبل از عمل سیگار را ترک کند. بسته به اندازه فتق ممکن است این جراحی به صورت سرپایی انجام شده یا نیاز به بستری شدن داشته باشد.
اگر دلیل پزشکی برای انجام این کار وجود داشته باشد، بیمار ممکن است در روز قبل از عمل جراحی پذیرفته شود یا ممکن است لازم باشد در شب بعد از جراحی در بیمارستان بماند. با این حال در اکثر موارد، بیمار همان روز عمل پذیرفته شده و بعد از عمل نیز ترخیص می شود.
در طول جراحی
جراحی می تواند تحت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام شود. این موضوع بستگی به ترجیح فردی بیمار و توصیه جراح دارد. بعد از اعمال بیهوشی پزشک لاپاراسکوپ را وارد بدن می کند. این دستگاه یک لوله نازک مجهز به نور است و به پزشک اجازه می دهد که بتواند ارگان های شکم و فتق را ببیند. سپس جراح برش دیگری را برای ورود ابزار جراحی ایجاد می کند.
سپس کیسه فتق (بخشی از بافتی که از محل خود خارج شده است) به موقعیت صحیح حرکت داده شده و عضله دیواره شکمی تقویت می شود. اگر این اتفاق ناشی از ضعف عضلانی کوچکی باشد، جراح ماهیچه را کوک می زند. این کوک دائمی همان بخیه است که از ایجاد مجدد فتق جلوگیری می کند.
اگر ضعف عضلانی بزرگ باشد، پزشک نیاز دارد که در آن ناحیه و برای پوشش سوراخ، از تکه ای مش نایلونی استفاده کند. البته این روش برای کسانی که در جراحی های قبلی خود، ایپملنت استفاده کرده بودند و بدنشان این ایمپلنت ها را پس زده است مناسب نیست.
هنگامی که محتویات شکم سر جای خودش گذاشته شده و از مش یا کوک استفاده شد، پزشک لاپاراسکوپ را برداشته و محل جراحی را می بندد. برای بخیه فتق معمولا از بخیه های جذبی استفاده شده و بعد از آن محل با پانسمان ضد آب بسته می شود.
بعد از جراحی
مقداری درد، ناراحتی، تورم و کبودی در ناحیه شکمی بعد از عمل طبیعی است. پزشک ممکن است برای تسکین درد در ۴۸ ساعت بعد از عمل از مسکن استفاده کند. برآمدگی هنوز هم ممکن است بعد از عمل جراحی وجود داشته باشد. این برآمدگی احتمالا ناشی از بخیه ای است که برای بستن دیواره شکم زده شده و باید در طول زمان کاهش یابد.
بعد از جراحی، بیمار باید به محض این که می تواند، مصرف مایعات را شروع کند. اگر بیمار بتواند مایعات را در بدن تحمل کند، برای او رژیم غذایی ملایم و ساده ای تجویز می شود.
گاهی یبوست و اختلال گوارشی پس از آن می تواند باعث مشکلات بعد از عمل شود. در این حالت مهم است که فیبر کافی مصرف کنید و بدنتان را مرطوب نگه دارید.
اگر عمل به درستی انجام شده باشد و سوراخ ایجاد شده در دیواره شکم به درستی بسته شده باشد، معمولا در عرض ۵ تا ۱۰ روز بیمار بهبود پیدا می کند. در طول این مدت بیمار می تواند حمام کند و دوش بگیرد. این در حالی است که حداقل ۲۸ روز بعد از عمل بیمار نباید فشاری بر روی محل عمل وارد کند و فعالیت های روزمره را کم کم و به تدریج بیشتر کند.
برای انجام فعالیت جنسی بعد از عمل، محدودیت زمانی وجود ندارد و هر زمان که توان انجام این کار وجود داشته باشد، می توان به مقاربت پرداخت. اما برای رانندگی به ۷ روز زمان نیاز دارید.
ضمن این که باید فعالیت های زیر با مراقبت های زیادی انجام شود:
- حرکت از یک موقعیت به موقعیت دیگر (به عنوان مثال، از دراز کشیدن به نشستن)
- عطسه
- سرفه
- گریه کردن
- اجابت مزاج
- استفراغ
اکثر افراد قادر به بازگشت به محل کارشان در عرض ۲ تا ۴ هفته پس از جراحی خواهند بود. با این حال، افرادی که مشغول به کار هستند و نیاز به فعالیت های سنگین دارند باید فعالیت های شدید خود را با پزشک در میان بگذارند.
اگر هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، باید فوری به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی مداوم
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ
- افزایش سطح درد، قرمزی یا تورم در اطراف زخم
- ترشح از زخم
درمان برای کودکان
کودکان معمولا با همان عملی که بزرگسالان درمان می شوند، تحت درمان قرار می گیرند. برای نوزادانی که به این فتق مبتلا هستند ممکن است توصیه شود که تا زمانی که کودک بزرگ می شود و تحمل عمل را پیدا می کنند صبر کنید. اما گاهی نیز این زمان ممکن است در موارد اضطراری امکان پذیر نباشد. مراقبت های مورد نیاز برای کودکان کمی متفاوت تر از بزرگسالان است.
چشم انداز
اکثر افراد مبتلا به فتق اپی گاستریک به راحتی پس از جراحی بهبود می یابند. در حالی که خطر ابتلا به عود بیماری وجود دارد، اما میزان آن کم است. به طوری که تخمین زده می شود که بین ۱ تا ۵ درصد بیماران، فتقشان مجددا عود می کند.
برخی تحقیقات حاکی از آن است که حاملگی ممکن است خطر ابتلا به عود را افزایش دهد. مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۶ نشان می دهد که اصلاح فتق با مش ممکن است احتمال عود در زنان را با حاملگی بعدی شان افزایش دهد.