فراموشی تجزیه ای ؛ انواع، علل، روش های تشخیص و روش های درمان

فراموشی تجزیه ای اختلالی است که در آن فرد نمی تواند اطلاعات مهم زندگی اش را به یاد داشته باشد. این فراموشی ممکن است محدود به بخش خاص و مشخصی (موضوعی) از زندگی باشد، یا ممکن است بخش های بزرگی از تاریخچه زندگی شخصی و یا هویتی (کلی) از زندگی را در برگیرد.

در بعضی از موارد نادر فراموشی تجزیه ای، فرد ممکن است بیشتر اطلاعات شخصی اش (نام، تاریخ تولد و دوستان) را فراموش کند و گاهی اوقات حتی ممکن است به مکان دیگری سفر کند و هویت کاملا جدیدی بگیرد. در همه موارد فراموشی تجزیه ای، شخص حافظه هود را از دست می دهد و بسیار بیشتر از آنچه که افراد عادی به مرور زمان فراموش می کنند، دچار فراموشی می شوند.

فراموشی تجزیه ای یکی از اختلالات گروهی از بیماری ها به نام “اختلالات تجزیه ای” است. اختلالات تجزیه ای بیماری های روانی هستند که در آن  عملکرد ذهنی مانند حافظه، هوشیاری و آگاهی، و هویت و یا ادراک به درست عمل نمی کند.

علائم اختلال می تواند خفیف باشد اما گاهی نیز شدید است و باعث می شود فرد قادر به انجام عملکرد خود نباشد و روابط و فعالیت های کاری او تحت تأثیر قرار بگیرد.

شیوع فراموشی تجزیه ای

فراموشی تجزیه ای نادر است؛ این اختلال حدود ۱٪ از مردان و ۲٫۶٪ از زنان را در سراسر جهان تحت تاثیر گذاشته است. محیط نیز در ایجاد این اختلال نقش دارد؛ میزان فراموشی تجزیه ای پس از بلایای طبیعی و در طول جنگ افزایش می یابد.

چه چیزی موجب فراموشی تجزیه ای می شود؟

فراموشی تجزیه ای ارتباطی با استرس شدید دارد که ممکن است ناشی از حوادث تروماتیک مانند جنگ، سوء استفاده، حوادث یا بلایای طبیعی باشد. در طول این حوادث ممکن است این فرد آسیب ببیند یا فقط شاهد آسیب باشد. همچنین به نظر می رسد ارتباط ژنتیکی در این اختلال وجود دارد، زیرا بستگان نزدیک بیمار نیز اغلب تمایل به فراموشی دارند.

علائم فراموشی تجزیه ای چیست؟

سه نوع یا سه الگو از فراموشی تجزیه ای وجود دارد:

  • موضعی: از دست دادن حافظه بر روی مناطق خاصی از دانش و یا بخش هایی از زندگی یک فرد تاثیر می گذارد، مانند یک دوره خاص در دوران کودکی، یا تمام خاطرات مربوط به یک دوست یا همکار. اغلب کاهش حافظه بر روی یک آسیب خاص متمرکز است. به عنوان مثال، قربانی نزاع های خیابانی، ممکن است تصویری از آن نزاع نداشته باشد، اما می تواند جزئیات مربوط به بقیه آن روز را به یاد بیاورد.
  • تعمیمی: از دست دادن حافظه بر قسمت های اصلی زندگی و یا هویتی فرد تاثیر می گذارد. به همین دلیل ممکن است یک زن جوان قادر به یادآوری نام، شغل، خانواده و دوستان خود نباشد.
  • فوگ: با فوگ تجزیه ای، فرد دارای فراموشی تعمیم یافته و هویتی جدید است. به عنوان مثال، یکی از بیماران مورد مطالع در آمریکا که شغلش مدیر رده میانی بود، یک روز از محل کار دیگر به خانه مراجعه نکرد. او یک هفته بعد، ۶۰۰ مایل دورتر، تحت نام دیگری و به عنوان یک آشپز، پیدا شد. هنگامی که توسط پلیس پیدا شد، نمی توانست هیچکدام از اعضای خانواده، دوستان یا همکارانشش را شناسایی کند.

تفاوت فراموشی تجزیه ای با فراموشی طبیعی

فراموشی تجزیه ای متفاوت از فراموشی است که به علت مشکلات پزشکی مانند بیماری، سکته مغزی یا آسیب مغزی رخ می دهد. فراموشی عادی احیاء خاطرات رخ نمی دهد و به طور کلی بیماری یک روند آهسته و تدریجی دارد.

در اغلب موارد فراموشی تجزیه ای نسبتا کوتاه است. یعنی هنگامی که خاطرات باز می گردند، فرد به طور ناگهانی و به طور کامل بهبود پیدا می کند. بازیابی حافظه ممکن است به خودی خود یا پس از درمان اتفاق بیفتد.

یکی دیگر از تفاوت این دو فراموشی در این است که افرادی که از فراموشی پزشکی رنج می برند، از کاهش قدرت حافظه خود ناراحت هستند، در حالی که اکثر افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای نگرانی شگفت آوری نسبت به فراموشی خود ندارند.

فراموشی تجزیه ای چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر یک بیمار علائم فراموشی تجزیه ای را داشته باشد، پزشک باید تاریخچه پزشکی او را مطالعه و معاینه فیزیکی انجام دهد. اگر چه تست های آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص فراموشی تجزیه ای وجود ندارد، اما پزشک ممکن است از آزمایش خون یا تصویربرداری (اشعه ایکس، سی تی اسکن یا MRI) برای اطمینان از اینکه بیماری فیزیکی یا عوارض جانبی دارو عامل ایجاد این فراموشی نشده است، استفاده کند.

اگر فرد بیماری فیزیکی نداشته باشد، ممکن است به روانپزشک یا روانشناس ارجاع داده شود. این افراد به طور خاص برای تشخیص و درمان بیماری های روانی آموزش دیده اند. این پزشکان برای دریافت تصویر کامل از تجربیات شخصی و عملکرد فعلی بیمار، با او مصاحبه ای انجام خواهند داد. بعضی روانپزشکان و روانشناسان ممکن است از آزمون های تخصصی یا مصاحبه استاندارد مانند مصاحبه بالینی ساختاریافته برای تفکیک (SCID-D) استفاده کنند.

فراموشی تجزیه ای ؛ انواع، علل، روش های تشخیص و روش های درمان
فراموشی تجزیه ای ؛ انواع، علل، روش های تشخیص و روش های درمان

فراموشی تجزیه ای چگونه درمان می شود؟

اهداف درمان فراموشی تجزیه ای بر روی از بین بردن علائم متمرکز است، تا اطمینان حاصل شود که بیمار و اطرافیان او در معرض خطر نبوده و فرد مجددا خاطرات گمشده خود را پیدا کرده است. درمان ها به فرد کمک می کنند تا به اهداف زیر برسند:

  • با خیال راحت با رویدادهای دردناک مقابله و آن ها را مدیریت کنند.
  • ایجاد مهارت های مقابله ای جدید و مهارت های زندگی را بیاموزد.
  • به عملکرد قبلی خود باز گردد.
  • روابطش با دیگران بهبود پیدا کند.

بهترین روش های درمان بستگی به فرد، نوع فراموشی و شدت علائم دارد. به احتمال زیاد  ترکیبی از روش های درمان زیر برای فراموشی تجزیه ای استفاده می شود:

روان درمانی

روان درمانی که گاهی اوقات مشاوره درمانی نیز نامیده می شود، درمان اصلی اختلالات تجزیه ای است. این درمان یک اصطلاح گسترده است که شامل انواع مختلفی از روش های درمانی می باشد.

درمان شناختی- رفتاری

این شکل روان درمانی بر تغییر الگوهای تفکر، احساسات و رفتارها نادرست تمرکز دارد.

حساسیت زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد

این تکنیک برای درمان افراد مبتلا به کابوس و سایر علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) طراحی شده است.

درمان دیالکتیک-رفتاری

این نوع روان درمانی برای افرادی که اختلالات شخصیتی شدید (که ممکن است شامل علائم متفاوتی باشد) دارند و اغلب پس از آنکه فرد مورد سوء استفاده یا تروما قرار گرفت استفاده می شود.

خانواده درمانی

این درمان کمک می کند تا خانواده بیمار در مورد این اختلال آموزش دیده شوند تا به محض عود علائم بتوانند بیمار را کنترل کرده و به پزشک برسانند.

درمان های خلاقانه (به عنوان مثال، هنر درمانی، موسیقی درمانی)

این درمان ها به بیماران اجازه می دهند تا اندیشه ها، احساسات و تجربیات خود را در یک محیط امن و خلاقانه کشف و بیان کنند.

تکنیک های مراقبه و آرامش

این تکنیک ها به افراد کمک می کنند تا علائق متفاوتی از خود نشان دهند و از وضعیت درونی خود مطلع تر شوند.

هیپنوتیزم بالینی

این روش، درمانی است که از آرامش، تمرکز و توجه متمرکز برای دستیابی به یک وضعیت متفاوتی از آگاهی استفاده می کند و به بیمار امکان می دهد تا اندیشه ها، احساسات و خاطراتی را که ممکن است از ذهن آگاه پنهان شده اند را کشف کنند.

دارو

دارویی برای درمان فراموشی تجزیه ای وجود ندارد. با این حال، افراد مبتلا به اختلالات تجزیه ای، به ویژه افرادی که دارای افسردگی و یا اضطراب هستند، ممکن است از داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب استفاده کنند.

افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای معمولا به خوبی درمان می شوند؛ با این حال، پیشرفت بیماری و موفقیت درمان به بسیاری از عوامل بستگی از جمله موارد زیر بستگی دارد:

  • وضعیت زندگی شخصی
  • حمایت خانواده و دوستان

چشم انداز افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای

برای اکثر افراد مبتلا به فراموشی تجزیه ای، حافظه در نهایت بازمی گردد، گاهی اوقات به آرامی و گاهی ناگهان. بنابراین چشم انداز این بیماران به طور کلی خوب است. با این حال، در برخی موارد، فرد هرگز قادر به بازیابی خاطرات از دست رفته خود نیست.

برای بهبود هر چه بیشتر بیمار، مهم است که علائم فراموشی تجزیه ای در اسرع وقت درمان شود. همچنین برای درمان هرگونه مشکل یا عوارض دیگر مانند افسردگی، اضطراب یا سوء مصرف مواد مهم است که به متخصص مراجعه کنید.