فشار خون ذاتی به فشار خون بالایی گفته می شود که یک علت شناخته شده ندارد. فشار خون، نیروی است که خون در زمان حرکت در رگ ها به دیواره های شریانی وارد می کند. فشار خون بالا زمانی اتفاق می افتد که نیروی خونی که در رگ ها جریان دارد خیلی قوی است.
طبق گفته پزشکان دانشگاه دولتی نیویورک، در حدود ۹۵ درصد از موارد فشار خون بالا، فشار خون ذاتی (SUNY) است. پنج درصد دیگر موارد فشار خون بالا، فشارخون ثانویه نامیده می شود. پرفشاری خون ثانویه فشار خون بالایی است که یک علت قابل شناسایی مانند بیماری کلیوی دارد.
هیچ درمانی برای فشار خون ذاتی وجود ندارد، اما روش هایی برای کنترل این بیماری طراحی شده است. با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید تا با علائم، عوامل خطر، روش های تشخیص و روش های درمان فشار خون ذاتی آشنا شوید.
فشار خون ذاتی
دانستنی هایی در مورد فشار خون
عددی که دستگاه سنجش فشار خون نشان می دهد شامل دو عدد است که معمولا به این صورت نوشته می شود: ۱۲۰/۸۰. شماره اول فشار سیستولیک است. فشار سیستولیک نیروی است در زمان پمپ قلب، خون به دیواره های شریانی وارد می کند. شماره دوم فشار خون دیاستولیک را اندازه گیری می کند. فشار دیاستولیک نیروی وارده خون در دیواره های شریانی است که بین دو ضربان قلب ایجاد می شود.
فشار خون ممکن است در طول روز به طور موقت بالا یا پایین برود. بعد از ورزش کردن، پس از استراحت، زمانی که درد دارید، و هنگامی که خوشحال یا ناراحت هستید، این فاکتور در بدن تغییر می کند. اگر گاه به گاه فشارتان تغییر می کند، جای نگرانی ندارد. معمولا به این حالت فشار خون بالا گفته نمی شود، مگر اینکه اندازه فشار خون همواره بالا باشد.
- فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰/۸۰ است.
- اعداد مطرح شده در پیش فشار خون بالا نسبت به فشار خون طبیعی بیشتر است، اما به اندازه فشار خون بالا نیست.
- فشار خون بالا به حالتی گفته می شود که فشار سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۳۹ یا فشار دیاستولیک بین ۸۰ تا ۸۹ باشد.
- پرفشاری خون مرحله ۱ به معنی فشار سیستولیک بین ۱۴۰ تا ۱۵۹ یا فشار دیاستولیک بین ۹۰ تا ۹۹ است.
- پرفشاری خون مرحله ۲ فشار خونی است که بالاتر از ۱۶۰/۹۰ است.
دانستنی هایی در مورد خطرات ناشی از فشار خون بالا
هر چقدر فشار خون بالاتر باشد، یعنی قلب سخت تر کار می کند. نیروی قوی خون می تواند به شریان ها، رگ های خونی و عضلات قلب آسیب برساند. این عارضه در نهایت موجب کاهش جریان خون در بدن می شود و عوارض زیر را در پی دارد:
- آترواسکلروز (سفت شدن شریان ها به دلیل تجمع کلسترول، که می تواند منجر به حمله قلبی شود)
- سکته مغزی
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- آسیب به چشم
- آسیب به کلیه
علائم ناشی از فشار خون ذاتی چیست؟
اکثر افراد در زمان ابتلا به فشار خون ذاتی علائمی ندارند و این بیماری معمولا در طی آزمایشات معمول برای تشخیص بیماری های دیگر کشف می شود. پرفشاری خون ذاتی در هر سنی ممکن است شروع شود. اما اغلب اوقات در طول میانسالی اتفاق می افتد.
چه چیزی خطر ابتلا به فشار خون ذاتی را افزایش می دهد؟
عوامل ژنتیکی ممکن است نقش مهمی در ایجاد فشار خون ذاتی داشته باشند. رژیم غذایی، استرس و داشتن اضافه وزن نیز ممکن است خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد.
فشار خون ذاتی چگونه تشخیص داده می شود؟
دکتر فشار خون بیمار را با استفاده از دستگاه سنجش فشار خون آزمایش می کند. اگر فشار خون بالا باشد، از بیمار می خواهد که در فواصل منظم فشار خون خود را در خانه اندازه گیری کند. انجام این کار به تعیین اینکه آیا فشار خون بالا است یا خیر کمک می کند. پزشک به بیمار در مورد نحوه استفاده از دستگاه فشار خون آموزش هایی را می دهد. در این تست فشار خون در طی چند روز گرفته و ثبت می شود سپس برای تشخیص اطلاعات دریافتی به پزشک منتقل می شود.
پزشک ممکن است برای بررسی علائم بیماری های قلبی معاینه فیزیکی نیز انجام دهد. این معاینه فیزیکی شامل نگاه کردن به چشمان و گوش دادن به صدای قلب است. رگ های خونی کوچک در پشت چشم می توانند بر اثر افزایش فشار خون دچار آسیب شوند و این آسیب در طی معاینه چشم مشخص شود. آسیب وارده به این رگ ها نشان می دهد آسیب های مشابه ای در جاهای دیگر بدن رخ داده است.
پزشک می تواند آزمایشات زیر را برای تشخیص مشکلات قلبی و کلیوی تجویز کند:
- آزمایش خون برای بررسی سطح کلسترول
- تست اکوکاردیوگرام که از امواج صوتی برای ایجاد تصویر از قلب استفاده می کند
- آزمایش الکتروکاردیوگرام که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می کند
- آزمایش خون، آزمایش ادرار یا اولتراسوند برای بررسی عملکرد کلیه ها
روش های درمان فشار خون ذاتی
اگر دچار فشار خون بالا ذاتی یا پرفشاری خون هستید، پزشک انجام تغییراتی را در سبک زندگی تان توصیه می کند. این تغییرات می توانند موجب کاهش فشار خون شوند. تغییراتی که ممکن است پزشک برای این منظور توصیه کند عبارتند از:
- ورزش روزانه حداقل به مدت ۳۰ دقیقه
- رعایت رژیم غذایی کم سدیم و کم چرب که غنی از پتاسیم و فیبر است (در صورتی که مشکلات کلیوی دارید، مصرف پتاسیم خود را بدون اجازه پزشک افزایش ندهید)
- کاهش وزن در صورت داشتن اضافه وزن
- ترک سیگار
- محدود کردن مصرف الکل
- کاهش سطح استرس
اگر تغییر در سبک زندگی فشار خونتان را به اندازه کافی کاهش ندهد، پزشک ممکن است یک یا چند دارو ضد فشار خون را تجویز کند. شایع ترین داروهای فشار خون عبارتند از:
- مسدود کننده های بتا (Lopressor، Toprol XL، Corgard)
- مسدود کننده های کانال کلسیم (Norvasc، Cardizem، Adalat)
- مهارکننده های آنزیم تبدیل آنژیوتانسین (ACE) (Capoten، Zestril، Altace)
- مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II (کوزار، بنریک، دیووان)
- مهار کننده های رنین (Tekturna)
چشم انداز بلند مدت افراد مبتلا به فشار خون ذاتی
ممکن است لازم باشد چندین دارو مختلف را امتحان کنید تا یک دارو یا ترکیبی از داروهایی که به طور موثر فشار خون شما را پایین می آورند را شناسایی کنید. ممکن است لازم باشد تغییر در سبک زندگی خود را ادامه دهید و یا داروهای پرفشاری خون را تا آخر عمر مصرف کنید. برخی از بیماران قادر هستند که در ابتدای بیماری خود، با استفاد از دارو، فشار خون را کاهش دهند و سپس فشار خود را با انتخاب سبک زندگی سالم پایین نگه داشته و هرگز نیازی به مصرف مجدد دارو فشار خون ندارند.
با توجه به گزارش National Institutes of Health، شانس کنترل فشار خون در بیماران مبتلا به فشار خون ذاتی بالا است. این شانس خطر ابتلا به موارد زیر را به شدت کاهش داده یا از ایجاد این عوارض جلوگیری می کند:
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- نارسایی قلبی
- آسیب چشمی
- آسیب کلیوی
اگر در معرض آسیب قلبی، چشمی و یا کلیوی قرار دارید، انجام درمان ممکن است از بدتر شدن آسیب های شدید جلوگیری کند.