ناراحتی هایی که در ناحیه مقعد و اندام تناسلی ما رخ می هد در عین دردناک بودن گاهی برایمان خجالت آور است و سعی می کنیم از آن، حرفی به دیگران نزنیم. فیستول مقعد نیز یکی از این ناراحتی هاست که اکثر افراد مبتلا به آن، سعی می کنند تنها با مسئله کنار بیایند. در حالی که به این امر واقف نیستند که این عارضه تنها با مراقبت های پزشکی حرفه ای و عمل جراحی درمان می شود. در ادامه در مورد این موضوع اطلاعات مهمی را در اختیار شما قرار می دهیم.
فیستول مقعد چیست؟
آبسه مقعد یک حفره آلوده و پر از چرک در نزدیکی مقعد یا راست روده است. ۹۰ درصد از آبسه ها در نتیجه یک عفونت حاد در غدد داخلی مقعد شکل می گیرند. گاهی اوقات، باکتری ها، مواد دفعی و یا مواد خارجی می تواند یکی از غده مقعد و یا بافت های اطراف مقعد یا رکتوم را مسدود کنند، پس از آلوده شدن این نواحی، حفره ای به نام آبسه تشکیل می شود.
فیستول مقعد، معمولا در نتیجه یک آبسه مقعدی که قبلا وجود داشته و یا در حال حاضر به وجود آمده است، ایجاد می شود. این عارضه در ۵۰٪ از بیماران مبتلا به آبسه رخ می دهد. آناتومی نرمال نواحی لگن و مقعد نشان می دهد که غدد کوچک فقط در داخل مقعد وجود دارند. فیستول می توانند به وسیله غدد آلوده و مسدود شده، تونلی در زیر پوست تشکیل دهد. فیستول می تواند بدون آبسه نیز به وجود آید و ممکن است در نزدیکی پوست باسن و دهانه مقعد رخ دهد.
همانطور که گفته شد، فیستول مقعد کانال کوچکی است که می تواند در بین پایان روده و پوست نزدیک مقعد رشد کند. این عارضه گاها باعث درد و خونریزی هنگام تخلیه روده می شود. فیستول عموما بعد از عمل جراحی برای تخلیه آبسه مقعد رخ می دهد. در برخی از موارد فیستول مقعد بعد از باز شدن کانال باعث ترشح مداوم می شود. در نتیجه ممکن است آبسه مقعد عود کند. تنها درمان فیستول مقعد عمل جراحی است.
علائم فیستول مقعد
علائم شایع در مورد این عارضه عبارتند از:
- دردی که معمولا ثابت و ضرباندار است و با نشستن بدتر می شود.
- التهاب، تورم، قرمزی و حساسیت به لمس پوست اطراف مقعد
- بیرون روی همراه چرک و خون
- یبوست یا درد همراه با اجابت مزاج
- تب
تشخیص فیستول مقعد
معمولا، یک ارزیابی بالینی که شامل معاینه رکتوم است برای تشخیص فیستول مقعد کافی است، اما برخی از بیماران ممکن است آزمایش های اضافی برای غربالگری موارد زیر نیاز داشته باشند:
- عفونت های مقاربتی
- بیماری التهابی روده
- بیماری های diverticular
- سرطان رکتوم
در موارد نادر، بررسی ممکن است تحت بیهوشی انجام شود. همچنین ممکن است سونوگرافی، سی تی اسکن و یا MRI نیز به ترتیب انجام شود.
درمان فیستول مقعد
همان طور که ذکر شد تنها راه درمان فیستول مقعد، جراحی است. برای درمان این عارضه عمل های متفاوتی وجود دارد. نوع جراحی بستگی به موقعیت فیستول مقعد دارد. گزینه ها جراحی و روش انجام آن ها عبارتند از:
جراحی Fistulotomy
این جراحی در ۸۵ الی ۹۵ درصد از موارد استفاده می شود. روش انجام آن نیز به این صورت است که برشی در طول فیستول داده می شود و محتویات آن خارج می شود. زخم ایجاد شده برای انجام این حراجی یک الی دو ماه بیشتر از زخم های مسطح، دوره نقاحت دارد.
تکنیک های SETON
در این روش درمان، بخیه هایی به نام SETON برای نگهداری عضلات مقعد زده شده و برای مدت این عضلات را کنترل می کنند. این روش زمانی اتخاذ می شود که فرد بر اثر عبور فیستول از عضلات اسفنکتر، در معرض خطر ابتلا به بی اختیاری مدفوع قرار داشته باشد. این روش گاهی اوقات نیاز به چندین عمل دارد.
روش فلپ آدوانسمنت
این گزینه معمولا زمانی که فیستول پیچیده و بغرنج است و یا فرد را در معرض بی اختیاری مدفوع قرار می دهد، استفاده می شود. در این عمل فلپ جایگزین قطعه از بافت یا پوست اطراف مقعد می شود که از بین رفته است. در طول عمل جراحی، فیستول برداشته شده و فلپ در جایی که فیستول شکل گرفته است جایگزین می شود. این عمل در حدود ۷۰٪ از موارد موثر است.
روش فیبرین
این روش در حال حاضر تنها راه درمان غیر جراحی است. در این روش ماده ای چسبناک از طریق تزریق و توسط دستگاهی خاص، به فیستول زده می شود. این یک روش ساده، امن و بدون درد است، اما در دراز مدت، نتایج این روش ضعیف است. میزان موفقیت اولیه آن در ماه های اول ۷۷٪ است و پس از ۱۶ ماه موفقیت به ۱۴٪ می رسد.
پلاگین بیولوژیکی
در این روش از یک پلاگین مخروطی شکل ساخته شده از بافت انسانی، استفاده می شود تا از باز شدن داخلی فیستول جلوگیری شود. بخیه ها این بافت را در محل نگه می دارند. با این حال، این روش نمی تواند کاملا فیستول را مهار کند و ممکن است با وجود استفاده از این روش همچنان فیستول ترشح داشته باشد. در این روش معمولا رشد بافت جدید در اطراف پلاگین به درمان فیستول کمک می کند. دو کارآزمایی نشان می دهد نرخ موفقیت این روش بیش از ۸۰٪ است، اما میزان موفقیت آن در دراز مدت نامشخص است.
مراقبت های بعد از عمل فیستول مقعد
بعد از عمل جراحی، برای بسیاری از افراد جهت تسکین درد، دارو تجویز می شود. در کنار مسکن ها ممکن است داروهای دیگری مورد نیاز باشد. عموما برای افراد سالم، آنتی بیوتیک مورد نیاز نیست. هر چند، برای برخی از افراد، از جمله افراد مبتلا به دیابت و یا افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است و یا در عملکرد آن اختلال دارند، تجویز آنتی بیوتیک ضروری است. بعد از عمل اکثر افراد قادرند مانند افراد عادی بخورند، بنوشند و حرکات فیزیکی طبیعی داشته باشند. علاوه بر این، فردی که تحت عمل فیستول قرار می گیرد قادر است همان روز از بیمارستان مرخص شده و امور روزمره زندگی خود را انجام دهد. البته پزشکان توصیه می کنند حرکات فیزیک و کار سخت پس از عمل را به زمان دیگری موکول کنند. افراد کمی هم ممکن است به دلیل پیچیدگی عمل نیاز به بستری شدن چند روزه داشته باشند.
محل عمل پانسمان شده و مانند سایر پانسمان ها نیاز به تعویض مکرر دارد. زخم های ایجاد شده طی عمل فیستول حداقل ۶ هفته زمان نیاز دارند تا کمی بهبود یابند. گر چه زخم های ایجاد شده در رکتوم معمولا دیرتر از زخم های مسطح خوب می شوند. گاهی نیز پزشکان برای کاهش ناراحتی ناشی از حرکات روده، استفاده از روان کننده های مقعد یا ملین ها را توصیه می کنند.
اگر بعد از عمل جراحی، دچار هر کدام از عوارض زیر شدید سریعا به پزشک مراجعه کنید:
- خونریزی شدید
- افزایش درد، تورم یا ترشح
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی گراد
- حالت تهوع
- یبوست
- مشکل در دفع ادرار
- عفونت
- سفت شدن زخم