تاثیر ترکیب لوپیناویر و ریتوناویر بر روی کرونا ویروس

کلترا یک داروی خوراکی و ترکیبی از لوپیناویر و ریتوناویر است. این دارو برای درمان عفونت مرتبط با ویروس نقص سیستم ایمنی بدن (HIV) استفاده می شود. کلترا در یک کلاس از داروها به نام مهارکننده های پروتئاز جای دارد که برخی از آنها عبارتند از:

  • ریتوناویر (نوروایر)
  • نلفیناویر (ویروسپت)
  • ساکیناویر (Invirase ، Fortovase)

اگرچه هر دو دارو یعنی لوپیناویر و ریتوناویر ویروس HIV را مهار می کنند، اما در کلترا با هم ترکیب شده اند. چرا که ریتوناویر می تواند غلظت لوپیناویر را در بدن افزایش دهد. در اصل فعالیت داروی کلترا در برابر HIV ناشی از لوپیناویر موجود در آن است. زیرا مقدار ریتوناویر در کلترا برای مهار ویروس HIV کافی نیست.

در طی عفونت HIV، ویروس HIV در سلول های بدن تکثیر می شود. ویروس ها از سلول ها آزاد شده و سلول های دیگر را آلوده می کنند. به این ترتیب آلودگی در بدن پخش می شود. عفونت HIV در بین سلول های جدیدی که بدن به طور مداوم تولید می کند، دائمی می شود. در حین تولید ویروس ها، پروتئین های جدیدی برای ویروس ها ساخته می شود.

برخی از این پروتئین ها، پروتئین های ساختاری هستند. یعنی پروتئین هایی هستند که بدنه ویروس را تشکیل می دهند. پروتئین های دیگر آنزیمی هستند و DNA و سایر اجزای سازنده ویروس های جدید را تولید می کنند. پروتئاز آنزیمی است که پروتئین ها و آنزیم های ساختاری جدید را تشکیل می دهد. لوپیناویر موجود در کلترا باعث جلوگیری از عملکرد پروتئاز شده و منجر به ایجاد ویروس های معیوبی می شود که قادر به آلوده کردن سلول های بدن نیستند. در نتیجه تعداد ویروس ها در بدن (بار ویروسی) کاهش می یابد. بنابراین کالترا مانع انتقال HIV در بین افراد نمی شود و عفونت HIV یا ایدز را درمان نمی کند.

تاثیر ترکیب لوپیناویر و ریتوناویر بر روی بیماری کرونا

محققان در حال حاضر در حال تست ترکیبی از لوپیناویر و ریتوناویر برای درمان بیماری کووید ۱۹ هستند. این بیماری یک عفونت همه گیر تنفسی کشنده ناشی از ویروس SARS-nCoV-2 است.

بیشتر ویروس ها توانایی ایجاد پروتئین های لازم برای چرخه زندگی خود را دارند. از نظر تئوری، ترکیبی از لوپیناویر و ریتوناویر می تواند این عملکرد را در ویروس متوقف کند. ویروس ها برای ایجاد DNA یا RNA مجبور است برخی از پروتئین ها را در سلول های میزبان کنترل کند.

این ویروس به آنزیمی به نام پروتئاز متکی است. تصور کنید که فرآیند تکثیر ویروس مانند فرایند تهیه خمیر برای درست کردن ماکارونی است. پروتئاز در انتها این روند به عنوان یک لبه قیچی عمل می کند و رشته های بلندتر ماکارونی را بیرون می دهد. به این ترتیب ویروس ها می توانند اسیدهای آمینه لازم برای تکثیر را در خود ایجاد کنند. آنچه لوپیناویر و ریتوناویر به عنوان مهار کننده های پروتئاز انجام می دهند، جابجایی آن لبه قیچی است.

متأسفانه این دارو روی سارس و بعداً مرس مؤثر نبود. اما سیگنال هایی وجود داشت که نشان می دهند ممکن است برخی از این داروها مفید باشند.

جدیدترین مطالعه ای که در مورد لوپیناویر و ریتوناویر در مارس سال ۲۰۲۰ در New England Journal of Medicine منتشر شده نتیجه گرفته است که استفاده از این ترکیب در مقایسه با مراقبت های حمایتی استاندارد، هیچ تاثیر افزایشی نداشته اما این مطالعه آخرین پژوهشی نیست که در مورد اثر لوپیناویر و ریتوناویر بر روی ویروس SARS-nCoV-2 انجام می شود.

مطالعه ای که از سوی سازمان بهداشت جهانی منتشر شده، به همه پزشکان جهان اجازه داده است تا داده های مشاهده ای خود را در مورد لیست داروهای امیدوارکننده منتشر کنند. ترکیب لوپیناویر و ریتوناویر نیز در این لیست قرار دارد.

عوارض جانبی لوپیناویر و ریتوناویر

شایع ترین عوارض جانبی کلترا عبارتند از:

  • درد شکم
  • ضعف
  • حالت تهوع
  • اسهال
  • استفراغ
  • سردرد
  • بیخوابی

کلترا ممکن است باعث نارسایی کبد و نارسایی لوزالمعده نیز بشود. مانند سایر مهار کننده های پروتئاز، استفاده از این دارو ممکن است با موارد زیر نیز مرتبط باشد:

  • توزیع مجدد یا تجمع چربی در بدن
  • افزایش کلسترول
  • بدتر شدن دیابت
  • غیر طبیعی شدن ضربان قلب

از کلترا باید با احتیاط برای بیماران قلبی استفاده شود.

تاثیر ترکیب لوپیناویر و ریتوناویر بر روی کرونا ویروس
تاثیر ترکیب لوپیناویر و ریتوناویر بر روی کرونا ویروس

کدام داروها یا مکمل ها با این ترکیب تداخل دارند؟

کالترا با بسیاری از داروها تداخل دارد. برخی از تداخلات دارویی مهم در ادامه ذکر شده است. بیماران قبل از مصرف هر دارویی همراه با کالترا باید با پزشک خود مشورت کنند.

کالترا را نباید همراه با داروهای زیر استفاده کرد:

  • آمیودارون (کوردارون)
  • کینیدین (کویناگلوت، کاردیوکین)
  • تریازولام (هالشیون)
  • میدازولام (Versed)
  • پیموزید (اوراپ)
  • مشتقات ارگوتامین (به عنوان مثال ارگوستات)
  • پروپافنون (Rythmol)

زیرا کالترا سطح این داروها را در بدن افزایش می دهد و در نتیجه ممکن است منجر به بروی عوارض جدی این داروها شود.

کالترا همچنین ممکن است از تجزیه داروهای زیر جلوگیری کند:

  • لوواستاتین (Mevacor)
  • سیمواستاتین (Zocor)
  • روزوواستاتین (Crestor)
  • آتورواستاتین (لیپیتور)

و باعث بالا رفتن سطح آنها در بدن شود. ضمن این که ممکن است تجزیه عضلات (رابدومیولیز) که یکی از عوارض جانبی این داروها است را افزایش دهد. بنابراین لوواستاتین و سیمواستاتین نباید با کلترا ترکیب شوند. دوز مصرف روزواستاتین نباید بیش از ۱۰ میلی گرم در روز باشد و از کمترین میزان آتورواستاتین استفاده شود. اثر غلیظ کننده خون در داروهایی مانند ریفابوتین (مایکووبوتین) و سیلدنافیل (ویاگرا) توسط کالترا قابل افزایش است. بنابراین باید دوز مصرف ریفابوتین و سیلدنافیل کاهش یابد.

محلول خوراکی حاوی الکل، در هنگام ترکیب با مترونیدازول (Flagyl) یا دی سولفیرام (Antabuse) باعث عوارض جانبی شدید می شود.

کلترا می تواند اثر داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش دهد.

ریفامپین (ریفادین)، افاویرنز (Sustiva) و نویراپین (Viramune) سطح کلترا را در خون کاهش می دهند و می توانند اثر این دارو را خنثی کنند.

آیا در حین بارداری یا شیردهی می توانیم از لوپیناویر و ریتوناویر استفاده کنیم؟

تاثیر استفاده از کالترا در دوران بارداری هنوز به اندازه کافی ارزیابی نشده است. از طرفی هنوط مشخص نیست که آیا کلترا در شیر مادر وجود دارد یا خیر. با این وجود، مادران مبتلا به HIV به دلیل خطر احتمالی انتقال ویروس HIV به نوزادی که آلوده نیست، نباید به نوزاد خود شیر بدهند.

چه نکات دیگری را باید در مورد ترکیب ریتوناویر و لوپیناویر بدانیم؟

این دارو در فرم های مختلفی در بازار وجود دارد. به عنوان مثال قرص کلترا دو فرم رایجی دارد که در آنها نسبت لوپیناویر به ریتوناویر یا ۱۰۰ میلی گرم به ۲۵ میلی گرم است یا ۲۰۰ میلی گرم به ۵۰ میلی گرم است. در محلول خوراکی کلترا این نسبت ۸۰ به ۲۰ در هر میلی لیتر است.

کپسول و محلول این دارو را باید در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد (۳۶ تا ۴۶ درجه فارنهایت) و در یخچال نگهداری کنید. در صورت نگهداری در دمای اتاق، باید ظرف ۲ ماه از کپسول یا محلول استفاده شود. قرص این دارو نیز باید در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتیگراد (۵۹ تا ۸۶ درجه فارنهایت) نگهداری شود.

خلاصه

لوپیناویر و ریتوناویر (کالترا) یک داروی ترکیبی برای ویروس نقص ایمنی بدن (HIV) است. اثر این دارو به عنوان داروی بالقوه موثر در برابر ویروس SARS-nCoV-2 نیز در حال بررسی است. هنوز هیچ اطلاعات جامعی در مورد این موضوع وجود ندارد، اما بررسی ها همچنین در آوریل سال ۲۰۲۰ ادامه دارد.

منابع:

lopinavir and ritonavir (Kaletra): Potential COVID-19 Drug