لیکوپن ؛ آنتی اکسیدانی قوی برای جلوگیری از سرطان و حفظ سلامت قلب

آیا گوجه فرنگی را دوست دارید؟ اگر پاسخ شما منفی است، قطعا بعد از خواندن ادامه این مطلب مجله پیام سلامت در مورد قابلیت های آنتی اکسیدانی باور نکردنی در گوجه فرنگی به نام لیکوپن بیشتر از این ماده استفاده می کنید.

لیکوپن یک داروی ضد سرطان است. این ماده بیشتر در گوجه فرنگی یافت می شود، اما می توانید آن را در برخی از میوه ها و سبزیجات معمول نیز بیابید. برخی از خواص آن با بتا کاروتن مشترک است. اگر چه این دو ماده به یکدیگر یکسان نیستند.

به عنوان یک رنگدانه در غذا، لیکوپن مسئول رنگ قرمز گوجه فرنگی است، اگرچه تمام میوه ها و سبزیجات قرمز حاوی این آنتی اکسیدان نیستند. لیکوپن در آب حل نمی شود و مسئول رنگ بسیاری از وسایل آشپزخانه است که بعد از کار کردن با مواد غذایی حاوی این ماده به رنگ نارنجی در می آیند.

لیکوپن چیست؟

این مولکول کوچک باور نکردنی برای اولین بار در سال ۱۹۱۰ از مواد غذایی جدا شد و ساختار مولکولی کامل آن در سال ۱۹۳۱ کشف شد.

اول از همه باید بدانید که، لیکوپن فیبویتین (ماده مغذی گیاهی) است. به عبارت ساده تر، فیبویتین، آنتی اکسیدان هایی هستند که در گیاه یافت می شوند. این مواد مغذی در اصل توسط بدن انسان تولید نمی شود. بلکه توسط گیاهان به عنوان یک دفاع در برابر آسیب های محیطی مانند آفات، سموم و آسیب های UV ایجاد می شود. این ماده اجازه نمی دهد که رادیکال های آزاد به داخل گیاه راه پیدا کنند. به همین دلیل هم گیاهان انواع مختلفی از مواد مغذی را برای محافظت از خود دارند.

درست مثل گیاهان، ما نیز به مواد شیمیایی خطرناک محیطی و سایر موارد دیگر مانند قرار گرفتن در معرض نور خورشید، دسترسی داریم. این عوامل باعث می شوند که رادیکال های آزاد، آسیب سلول در تمام بدن ما ایجاد کنند. به همین دلیل است که خوردن غذاهای رنگارنگ بسیار مهم است. اگر به طور مرتب گیاهان رنگارنگ مصرف کنید، می توانید اطمینان حاصل کنید که فیبویتین کافی، برای حفظ سلامت بدن خود، در اختیار دارید.

بیش از ۲۵۰۰۰ نوع مختلف مواد مغذی در غذاهای گیاهی وجود دارد. یکی از پنج کلاس مهم این مواد، کاروتنوئید ها هستند. کاروتنوئیدها هم به جذب نور و هم به محافظت از کلروفیل در برابر آسیب UV کمک می کنند. لیکوپن جزء ۵ ماده مغذی برتر گیاهی است.

مانند سایر کاروتنوئیدها، لیکوپن یک ماده مغذی محلول در چربی است. به این معنی که در هنگام مصرف در کنار چربی ها مانند آوکادو، روغن زیتون و دانه های روغنی جذب بیشتری دارد. بیشترین میزان لیکوپن را می توانید در گوجه فرنگی بیابید.

یک تحقیق در مورد جذب این مواد مغذی توسط دانشمندان در دانشگاه ایالتی اوهایو کشف کرد که همه مولکول های لیکوپن به طور مساوی ایجاد نمی شوند. این ماده در حالت اولیه، دارای شکل مولکولی خطی است. اما هنگامی که در جریان خون قرار می گیرند، تقریبا همه مولکول های آن خم می شوند.

بدن روش ناشناخته ای برای تبدیل مولکول های لیکوپن از خطی به خم دارد. دلیل این رفتار احتمالا این است که بدن ترجیح می دهد مولکول های خم را جذب کند و اکثر مولکول های خطی را دفع کند.

چگونه مولکول لیکوپن را خم کنیم؟

با استفاده از حرارت در هنگام پخت غذا، در غذاهای غنی از لیکوپن، مولکول های این ماده خم می شوند و بدن شما کارآمد تر آن ها را جذب می کند. بر خلاف انواع دیگر مواد مغذی، کاروتنوئید ها مانند لیکوپن، طی حرارت دادن، خواص آنتی اکسیدانی خود را از دست نمی دهند.

به یاد داشته باشید، چربی یکی دیگر از بخش های ضروری فرآیند بدن شما برای جذب لیکوپن است. یکی از بهترین روش ها برای جذب این ماده توسط بدن، مصرف مواد غذایی حاوی لیکوپن به همراه روغن های گیاهی مانند روغن زیتون است.

مزایای لیکوپن

یکی از قوی ترین آنتی اکسیدان ها در جهان

آنتی اکسیدان ها به دلایل بسیاری برای بدن ما از اهمیت زیادی برخوردارند. به ویژه در جهانی که غذاهای فرآوری شده بیشترین چیزی است که بدن به آن ها دسترسی داشته و قادر به ایجاد سرطان هستند. لیکوپن یک آنتی اکسیدان ارزشمند است.

دوکلوفوس و آترازین دو سم معمولی هستند که در ایالات متحده برای محافظت از محصولات کشاورزی استفاده می شوند. این مواد هر دو اثرات سمی در بدن انسان دارند. متاسفانه، بعید است که  بتوانید خودتان را از هرگونه آلودگی شیمیایی خلاص کنید.

خوشبختانه، قابلیت های آنتی اکسیدانی لیکوپن می تواند بدن شما را از آسیب های ناشی از آفت کش ها محافظت کند. مطالعات نشان می دهند که این ماده می تواند از کبد شما در برابر فساد شایع با دی کلروفوز محافظت کرده و همچنین از طریق آترازین از نابودی قشر آدرنال پیشگیری کند.

یکی دیگر از مواد شیمیایی خطرناکی که در معرض آن قرار داریم، مونو سدیم گلوتامات (MSG) است. همه ما در مورد MSG شنیده ایم. اما آیا می دانید چرا باید از مصرف این ماده اجتناب کنیم؟ با توجه به گزارش کلینیک مایو، عوارض جانبی رایج مصرف MSG شامل موارد زیر هستند:

  • سردرد
  • گرگرفتگی
  • تعریق
  • فشار صورت
  • بی حسی
  • تهوع
  • ضعف

این علائم به طور کلی عصبی هستند. زیرا MSG در مغز شما به عنوان “اکسیتوتوکسین” عمل می کند. این به این معنی است که سرعت واکنش های سلولی را به نقطه ای که باعث مرگ سلول یا “آپوپتوزیس” می شود، می رساند. اما مطالعه ای در سال ۲۰۱۶ کشف کرد که لیکوپن از این سلول ها محافظت می کند و زمانی که MSG به مغز می رسد، آپوپتوزیس را مهار می کند.

یکی دیگر از ویژگی های این فیتوتویتین، درمان کاندیدیازیس، که بیشتر به عنوان عفونت مخمر شناخته می شود، می باشد. بر خلاف اثرات این ماده بر روی MSG، لیکوپن باعث ایجاد آپوپتوز در سلول های آلوده به قارچ می شود. این ماده برای هر دو نوع کاندیدیازیس دهانی و واژنی مفید است.

کمک به جلوگیری از سرطان

لیکوپن نقش مهمی در پیشگیری و کاهش چندین نوع سرطان دارد و غذاهای حاوی آن، معروف به غذاهای ضد سرطانی هستند.

دانشمندان دانشگاه پورتسموث توانایی لیکوپن را با قطع مسیرهای سیگنالی که معمولا باعث می شوند تومورها بیشتر رشد کنند، برای تسکین رشد سرطان سینه و پروستات، مورد مطالعه قرار دادند. مطالعه دیگری شامل بیش از ۴۶،۰۰۰ مرد، همبستگی معنی داری را بین میزان مصرف بالای لیکوپن و کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات نشان داد. این تحقیق که در American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است، به طور خاص اشاره کرد که مصرف سس گوجه فرنگی نقش مهمی در این روند دارد.

مشابه اثرگذاری این ماده در پشیگری از سرطان سینه و پروستات، لیکوپن مانع از رشد کارسینوم سلولی کلیه، شایع ترین نوع تومورهای بدخیم کلیه، می شود. این موضوع نیز نشان می دهد که این ماده نقش مهمی در جلوگیری از این نوع سرطان دارد.

یکی دیگر از تاثیرات این ماده بر روی سرطان، استفاده از آن در برابر عفونت HPV که علت اصلی سرطان رحم است، می باشد. افرادی که رژیم های غذایی خود را با لیکوپن غنی می کنند سریع تر از شر این عفونت بهبود می یابند.

یکی از چیزهای جالب توجه در اینجا این است که این مطالعات تقریبا به طور انحصاری بر روی مواد غذایی غنی از لیکوپن تمرکز می کنند، نه مکمل. تأثیر قابل توجهی از ترکیب مواد مغذی در غذاهای حاوی لیکوپن وجود دارد که نمی توانید آن ها را در فرم مکمل پیدا کنید.

بهبود سلامت چشم

لیکوپن از چشم در برابر استرس اکسیداتیو محافظت می کند. این استرس سبب بروز بیماری های رایج چشمی می شود. شما می توانید لیکوپن را به عنوان یکی از قوی ترین ویتامین های چشم استفاده کنید. در آزمایشاتی که بر روی پیشرفت آب مروارید توسط Department of Pharmacology در موسسه All India Institute of Medical Sciences انجام شد، کشف گردید که لیکوپن ممکن است توانایی جلوگیری از وقوع آب مروارید را در اغلب موارد داشته باشد.

لیکوپن همچنین تاثیر زیادی بر فرآیندهای شیمیایی دارد که منجر به ماکولا مربوط به سن می شوند. این بیماری علت اصلی نابینایی در سالمندان است. با وجود خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی، لیکوپن مانع از شکل گیری مجموعه ای از واکنش های داخلی در سلول های چشم می شود. این واکنش ها منجر به دژنراسیون ماکولا می شوند.

کاهش درد نوروپاتیک

نوروپاتی یا درد نوروپاتیک یک بیماری پیچیده ای است که ناشی از آسیب عصبی است و اغلب با آسیب بافت نرم همراه می باشد. نوروپاتی علل مختلفی دارد. گاهی اوقات این درد به صورت idiopathically رخ می دهد. این به این معنی است که علت مشخصی ندارد.

درمان مؤثری برای نوروپاتی وجود دارد. اگر چه در برخی از موارد، درمان بیماری مرتبط (مانند دیابت یا HIV / ایدز) می تواند به کاهش درد کمک کند. با این حال، بسیاری از پزشکان داروهای ضد التهابی غیرمعمول را برای درمان درد توصیه می کنند. الیته این درد به ندرت به این داروها یا سایر تکنیک های سنتی کنترل درد پاسخ می دهد.

خواص لیکوپن به طور خاص در برابر نوروپاتی دیابتی آزمایش شده است. این ماده توانایی مهار درد و کاهش وزن کلی افراد شرکت کننده در مطالعه منتشر شده در European Journal of Pain را از خود نشان داد. این تحقیق نشان می دهد که افزایش مصرف غذاهای حاوی لیکوپن دارای توان بالقوه ای برای رفع درد مزمن بیماران مبتلا به نوروپاتی است.

مفید برای مغز

لیکوپن دارای مزایای عصبی زیادی نیز می باشد. به عنوان مثال، استفاده از لیکوپن، به عنوان یک گزینه مفید، و به کمک اصلاح فساد سلولی و محافظت از سلول های سالم، برای تأخیر شروع و پیشرفت بیماری آلزایمر، مورد بررسی قرار گرفته است. در بیمارانی که در حال حاضر این بیماری را دارند، لیکوپن با ایجاد تعامل بین فعل و انفعالات میتوکندری با دیگر سلول های مغزی، از مرگ سلولی جلوگیری می کند.

در فرآیندهای مشابه، این ماده خواص ترمیمی خود را در برابر تشنج های صرعی نشان داده است. این خاصیت بسیار مهم است. زیرا تشنج، اکسیژن مغز را محدود می کند و اگر به مدت طولانی این محدودیت ادامه پیدا کند، آسیب های دائمی در مغز ایجاد می شود. در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۶ انجام شد، دانشمندان کشف کردند که این ماده می تواند نه تنها مانع از تشنج در آینده شود بلکه باعث ترمیم تخریب های عصبی مغزی که بر اثر تشنج های قبلی ایجاد شده است نیز می شود.

به غیر از بیماری های عصبی، نگرانی های زیادی در مورد رژیم های غذایی حاوی چربی های ناسالم و چگونگی تاثیر آن بر روی پیشرفت شناختی، وجود دارد. البته همه چربی ها یکسان نیستند. با این حال، با توجه به ارتباط بین رژیم های رایج غربی و مشکلات عصبی، محققان در چین دریافته اند که لیکوپن حافظه و اختلالات یادگیری را در افراد دارای رژیم غذایی پرچرب متوقف می کند.

بهبود سلامت قلب

لیکوپن ثابت کرده است که یک ابزار محافظت کننده از قلب در برابر برخی از بیماری های شایع است. این ماده یکی از مواد مغذی توصیه شده برای کاهش فشار خون بالا است. لیکوپن از بیماری های قلبی عروقی مانند ایسکمی قلب (کاهش جریان خون به قلب ناشی از انسداد شریان ها) و آترواسکلروز جلوگیری می کند.

به طور کلی، سطح بالایی لیکوپن در جریان خون باعث کاهش مرگ و میر در افراد مبتلا به سندرم متابولیک می شوند. سندرم متابولیک ترکیبی از اختلالاتی است که منجر به بیماری قلبی می شوند.

تقویت استخوان ها

ویتامین K و کلسیم تنها چیزهایی نیستند که استخوان های شما را قوی نگه می دارند. لیکوپن نیز کمک می کند تا استرس اکسیداتیو در استخوان ها، که ساختار آن ها را ضعیف می کنند، کم شود. این ماده، آپوپتوز (مرگ سلول) که باعث تضعیف استخوان ها می شود را متوقف کرده و با تقویت ساختار سلولی استخوان ها، آن ها را سالم و قوی تر نگه می دارد.

لیکوپن و بتا کاروتن

یکی دیگر از انواع کاروتنوئید ها، بتا کاروتن است و دارای شباهت ها و تفاوت هایی با لیکوپن می باشد.

  • هر دو آنتی اکسیدان هستند.
  • بتا کاروتن یک پیش ماده برای تولید ویتامین A است. لیکوپن پیش نیاز هیچ ویتامینی نیست.
  • مصرف بیش از حد لیکوپن اثرات جانبی ندارد. اما وجود بیش از حد ویتامین A در بدن سمی است.
  • هنگامی که این مواد از طریق رژیم غذایی وارد بدن می شوند، بدن می تواند تمام لیکوپن ها و بتا کاروتن های غیر ضروری را فیلتر کند.
  • هر دو دارای خواص ضد التهابی و ضد سرطانی هستند.
  • هر دو در مقابل کاهش شناختی و بیماری چشم از بدن محافظت می کنند.
  • بیشترین میزان لیکوپن در گوجه فرنگی یافت می شود. در حالی که بیشترین بتا کاروتن در فلفل وجود دارد.
  • مکمل بتا کاروتن می تواند با برخی از داروها، از جمله استاتین ها، اورلستات و برخی داروهای کاهش دهنده کلسترول تداخل داشته باشد. لیکوپن عوارض بالقوه ای را در ترکیب با رقیق کننده های خون، داروهای باروری، نیکوتین و چندین کلاس دیگر از داروها دارد.
  • ارتباطی بین افزایش سطح بتا کاروتن، سیگار کشیدن و میزان سرطان وجود دارد. اما هیچ ارتباطی بین لیکوپن و خطر ابتلا به سرطان وجود ندارد.

بهترین مواد غذایی غنی از لیکوپن

در حالی که بیشتر مطالعات بر روی حضور این ماده در گوجه فرنگی انجام شده است، اما مواد غذایی متعددی وجود دارد که حاوی لیکوپن هستند. این مواد عبارتند از:

  • گوجه فرنگی
  • Gac (یک میوه ویتنامی است)
  • هندوانه
  • گریپ فروت
  • گواوا
  • پاپایا
  • مارچوبه
  • کلم قرمز
  • انبه
  • هویج