کولون معمولا اکسیژن آب را در مواد مدفوع جذب می کند و مدفوع نرم و جامد را به وجود می آورد. محتوای رژیم غذایی، عفونت ها و اختلالات گوارشی می توانند منجر به افزایش آب در مدفوع خروجی یا علت ایجاد مدفوع شل در بزرگسالان باشند. محتوای مواد مغذی غذاهای مصرفی و عفونت های روده اغلب باعث بروز اسهال های گذرا می شود. اختلالات گوارشی اغلب به طور مزمن مدفوع شل ایجاد می کنند. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد عللی که موجب ایجاد مدفوع شل در بزرگسالان می شوند صحبت کنیم.
علل ایجاد مدفوع شل در بزرگسالان
شکرهای رژیمی
مصرف شکرهای رژیمی می تواند مقدار آب مدفوع را افزایش دهد و باعث اسهال شود. روده کوچک دارای ظرفیت محدودی برای هضم نوع خاصی از قندهای به نام قندهای الکلی که شامل موارد زیر هستند می باشد:
- زایلیتول
- سوربیتول
- مانیتول
- لاکتیتول
- اﯾﺰوﻣﺎﻟﺖ
- مالتیتول
مصرف مقادیر زیاد از آن ها باعث اسهال گذرا می شود. زایلیتول به طور طبیعی در مواد زیر وجود دارد:
- کاهو
- ذرت
- گل کلم
- تمشک
- توت فرنگی
این ماده به عنوان افزودنی در آدامس و خوشبو کننده های تنفسی نیز استفاده می شود. سوربیتول به طور طبیعی در مواد غذایی زیر یافت می شود:
- هلو
- گلابی
- سیب
- آلو
از آن به عنوان یک شیرین کننده کم کالری در آب نبات، آدامس و بسیاری از غذاهای رژیمی استفاده می شود. مانیتول یکی دیگر از قندهای معمولی است که به طور طبیعی در
- هویج
- سیب زمینی شیرین
- مارچوبه
- زیتون
- آناناس
وجود دارد. غذاهای فرآوری شده معمولا حاوی مانیتول به عنوان یک شیرین کننده کم کالری هستند. لاکتوز، شکر طبیعی موجود در شیر، نیز می تواند علت مدفوع شل در بزرگسالان باشد. بسیاری از بزرگسالان دارای سطح پایین لاکتاز روده، آنزیمی که لاکتوز را به قندهای قابل جذب تجزیه می کند، هستند. مصرف مقادیر زیاد شیر و لبنیات می تواند منجر به اسهال در افراد مبتلا به کمبود لاکتاز شود. این حالت به عنوان بیماری عدم تحمل لاکتوز نیز شناخته می شود.
عفونت روده و مسمومیت غذایی
عفونت های روده ای ناشی از ویروس ها، باکتری ها و انگل های خاص هستند که اغلب باعث ایجاد مدفوع شل می شوند. گاستروانتریت ویروسی، التهاب معده و روده، علت شایع اسهال دوره ای است. بسیاری از ویروس ها ، از جمله
- نوروویروس ها
- آستروویروس ها
- روتا ویروس ها
- ساپوویروس ها
- بعضی آدنوویروس ها
می توانند گاستروانتریت ایجاد کنند. مسمومیت غذایی باکتریایی ناشی از
- گونه های سالمونلا
- گونه های شیگلا
- استافیلوکوک اورئوس
- کلستریدیوم پرفرنژنس
- باسیلوس سرئوس
- گونه های خاص اشیرشیاکولی
نیز معمولا باعث اسهال دوره ای می شوند. انگل هایی که اغلب مدفوع های آبکی را ایجاد می کنند شامل کریپتوسپوریدیوم، ژیاردیا، اِنتامیبا هیستولیتیکا و گونه های سیکلوسپورا است.
اختلالات سوء جذب
فرآیندهای بیماری که با تجزیه مواد غذایی مصرف شده یا جذب مواد مغذی توسط روده مرتبط می باشند، به طور کلی اختلالات سوءجذب را تشکیل می دهند. این بیماری ها معمولا باعث ایجاد مدفوع شل می شوند. کاهش تولید یا انتشار شیره گوارشی پانکراس به علت اختلال در تجزیه چربی ها، نشاسته ها و پروتئین های رژیم غذایی باعث سوءجذب می شود. علل رایج سوءجذب پانکراس عبارتند از:
- پانکراتیت
- التهاب لوزالمعده
- فیبروز کیستیک
- اختلال ژنتیکی
تولید یا انتشار ضعیف مایع صفراوی، که با سیروز کبدی یا سنگ صفراوی، در میان سایر اختلالات کبدی و صفراوی اتفاق می افتد، اغلب باعث اسهال مربوط به وجود چربی های تجزیه نشده در روده می شود. اختلالات روده ای که مرتبط با جذب مواد مغذی هضم شده می باشند، شامل بیماری سلیاک، بیماری کرون و بیماری ویپل می باشد. پرتو درمانی شکمی برای سرطان نیز می تواند موقتا در توانایی جذب مواد مغذی تداخل ایجاد کرده و منجر به اسهال شود.
سایر علل
بیماری ها و اختلالات دیگر نیز می توانند باعث ایجاد مدفوع شل یا اسهال شوند. برخی از این بیماری ها عبارتند از:
- وابستگی به الکل
- سندرم روده تحریک پذیر
- استفاده بیش از حد از ملین،
- بعضی از داروهای کاهش وزن مانند ارلیستات (زنیکال)
- جراحی بای پس معده یا حذف بخشی از روده
- دیورتیکولیت
- سرطان کولون یا پانکراس
- نارسایی احتقانی قلب
- پرکاری تیروئید یا کم کاری غدد فوق کلیوی
- آسیب عصبی دیابتی
هشدارها و اقدامات احتیاطی
اگر دچار مدفوع شل بدون دلیل شدید، به ویژه اگر اسهال شدید یا بدتر شده یا بیش از ۴ یا ۵ روز بدون بهبودی ادامه پیدا کند، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید. این موضوع به خصوص در صورتی که باردار هستید و یا دچار بیماری هایی مانند: دیابت، ایدز، سرطان یا بیماری التهابی روده می باشید، بسیار مهم است. در صورت وجود نشانه های هشدار دهنده همراه با مدفوع شل از جمله:
- درد شدید و یا بدتر شدن درد شکم
- مدفوع خونی، قرمز یا تیره
- تب بالاتر از ۳۸٫۳ درجه سانتی گراد
- احساس سبکی سر
- سرگیجه
- غش کردن
شدید به مرکز مراقبت های فوری پزشکی مراجعه کنید.