زخم بستر در تصور عامه ناشی از تماس زیاد پوست با رختخواب است. در حالی که علت دقیق تر این مشکل، تماس و فشار بیش از حد استخوان به پوست است. در واقع وقتی بیمار برای مدت طولانی در بستر دراز می کشد. در بخش هایی از بدن که استخوان به پوست نزدیک است، قرار گرفتن پوست تحت فشار زیر استخوان و رختخواب باعث ایجاد التهاب، قرمزی و زخم در پوست می شود.
در مراحل اولیه زخم بستر را زخم فشار می نامند. در این شرایط، زخم به صورت لکه ای قرمز رنگ روی پوست ظاهر می شود. در صورت عدم رسیدگی و درمان، این لکه قرمز شدیدتر شده و در نهایت موجب ترک خوردن پوست در این ناحیه و ایجاد زخمی باز و عفونی می شود. درموارد بسیار شدید، زخم بستر می تواند حتی تا بیرون افتادن استخوان و ماهیچه هم پیش روی کند.
به طور کلی، زخم بستر در افراد زمین گیر و مسن شایع تر است. چرا که بیشتر در بستر می مانند و شرایط عمومی بدتر کردن زخم را نیز معمولا دارند. هر کس که چند هفته در بیمارستان بماند، پوستش مستعد قرمزی و زخم می شود. زخم فشار حتی می تواند در پی یک ساعت فشار متوالی بر روی پوست نیز ایجاد شود. هر چیزی که زخم فشار را تحریک کند مانند رعایت نکردن بهداشت، ساییدگی، آلودگی محیط و جریان ضعیف خون می تواند موجب شدت یافتن زخم بستر شود. به طور کلی این شرایط در افراد زمین گیر شایع تر است.
این زخم بیشتر در نشیمن گاه، دنبالچه و کمر ایجاد می شود. ولی مواردی نیز در زانوها، قوزک، پاشنه و پشت سر نیز دیده شده است. جالب است که بدانید زخم بستر در افراد مسن به دلیل نازک تر بودن پوستشان سریع تر ایجاد شده و سخت تر درمان می شود.
درمان زخم بستر چگونه است؟
بهترین کار پیشگیری از رخ دادن زخم بستر است. کنترل منظم پوست بیمار در این زمینه بسیار مهم است چرا که می توانید در همان مراحل ابتدایی به زخم رسیدگی کرده و از شدت یافتن آن جلوگیری کنید. همچنین بهترین زمان برای درمان زخم بستر پیش از تاول زدن آن ها است. اگر زخم بستر تاول زده باشد درمان آن طولانی بوده و به جای چند روز، چند هفته شما را گرفتار می کند.
به هر طریق در اولین برخورد با زخم بستر انجام موارد زیر می تواند در بهبود آن موثر باشد:
برداشتن فشار از روی زخم بستر
مهمترین و اولین کاری که در زمینه زخم بستر باید انجام دهید، برداشتن فشار از روی آن است. پهلو به پهلو کردن بیمار و یا حتی طاق باز خواباندن آن تا زمان بهبود می تواند در این زمینه موثر باشد.
حرکت کردن
فرد مبتلا به زخم بستر باید مرتبا تغییر وضعیت دهد. این کار به افزایش جریان خون در بدن او کمک می کند و مانع ایجاد فشار در نواحی مختلف می شود. در این زمینه اگر خود بیمار قادر به حرکت است هر ۱۵ دقیقه یک بار موقعیت خود را تغییر دهد و اگر قادر به حرکت نیست، حداقل هر یک ساعت یک بار وضعیت او باید تغییر داده شود.
استفاده از تشک های بادی برای درمان زخم بستر
تشک های سفت معمولا باعث ایجاد فشار بیشتر بر روی زخم بستر می شوند. در این زمینه جایگزین کردن این تشک ها با تشک های بادی تاثیرات مثبتی دارد. با کم و زیاد کردن باد تشک های بادی می توانید میزان نرمی آن را در حد مطلوبی که قابل استفاده بوده و کمترین فشار را بر سطح بدن وارد کند، تنظیم کنید.
بستن روی زخم
ابتدا زخم را با محلول نمکی بشویید. سپس با یک نوار شفاف طوری زخم و ناحیه اطراف آن را باند پیچی کنید که تا دست کم تا ۴ روز نیاز به تعویض باند نباشد. همچنین بهتر است نوع باند پیچی به طریقی باشد که از نفوذ هوا به محل زخم جلوگیری کند. معمولا بدن در محل زخم عواملی تولید می کند که در بهبود زخم موثرند. نرسیدن هوا به زخم و نگه داشتن باند پیچی به مدت ۴ روز کمک می کند که این عوامل بهترین بازدهی را داشته باشند. در حالی که در صورت تعویض باند پیچی به صورت روزانه رسیدن هوا به زخم موجب از بین رفتن این عوامل می شود.
مراقبت از پوست
طبیعت افرادی که دچار بی اختیاری ادرار هستند بیشتر در بستر می ماند. ترکیب این دو عارضه می تواند فرد را بیش از دیگران مستعد زخم بستر کند. در نتیجه پوست این افراد نیازمند مراقبت بیشتری است چرا که ادرار و مدفوع اثرات تحریک کننده ای بر روی پوست دارند و منشا تولید آلودگی ها و عوارض ناشی از آن هستند. استفاده از اسپری های شوینده و دستمال های رطوبت گیر که می توان آن ها را از داروخانه یا فروشگاه های تجهیزات پزشکی خریداری کرد، روش خوبی برای مراقبت از پوست این افراد است.
تغذیه سالم و پوست سالم
اولین چیزی که در مبتلایان به زخم بستر مورد بررسی قرار می گیرد سوء تغذیه است. اگر چه سوء تغذیه عامل مستقیم ایجاد زخم بستر نیست ولی افراد مبتلا به آن شانس بسیار بیشتری در این زمینه دارند. پوست وسیع ترین اندام بدن است و در هنگام سوء تغذیه، بیشترین آسیب را می بیند. داشتن برنامه غذایی پر پروتئین و نوشیدن روزانه حداقل ۸ لیوان آب ساده ترین و البته مهم ترین کاری است که برای داشتن پوستی سالم باید انجام دهید. پروتئین ترمیم کننده بدن و حیاتی ترین ماده برای سلامت پوست است.
مصرف ویتامین C
یک درمان موثر برای زخم بستر مصرف ویتامین C است. مطالعات نشان داده است که مصرف روزانه ۵۰۰ میلی گرم ویتامین C دوبار در روز می تواند زخم بستر را تا ۸۴ درصد کوچک کند. البته با توجه به شرایط خاص بیمار، بهتر است در این زمینه از پزشک خود اجازه بگیرید.