مسدود کننده های گیرنده H2 یک کلاس از داروهایی هستند که می توانند برای درمان بیماری هایی که باعث تولید بیش از حد اسید در معده می شوند استفاده شوند. مسدود کننده های گیرنده H2 معمولی که زیاد از آن ها استفاده می شود عبارتند از:
- نزاتییدین (Axid)
- فاموتییدین (Pepcid، Pepcid AC)
- سایمتیدین (Tagamet، Tagamet HB)
- رانیتیدین (زانتاک)
مسدود کننده های گیرنده H2 برای چه بیماری هایی تجویز می شوند؟
مسدود کننده های گیرنده H2، معمولا برای درمان گاستریت، یا التهاب معده و همچنین برای درمان زخم معده استفاده می شوند. زخم های گوارشی مانند زخم معده، زخم های دردناکی هستند که در پوشش معده، قسمت پایینی مری یا دوازدهه شکل می گیرند. دوازدهه بخش اول روده کوچک است. این زخم ها اغلب در نتیجه التهاب و تولید بیش از حد اسید معده ایجاد می شوند. پزشکان ممکن است با تجویز مسدود کننده های گیرنده H2، زخم های گوارشی را درمان کنند.
این داروها اغلب برای از بین بردن علائم بیماری ریفلاکس معده (GERD) نیز استفاده می شوند. GERD یک فرم مزمن از ریفلاکس اسید است که سبب تولید زیاد اسید در معده شده و باعث می شود این اسید با مری تماس داشته باشد. تماس مکرر با اسید معده می تواند مری را تحریک کند و منجر به نشانه های ناراحت کننده مانند سوزش سر دل، تهوع و یا مشکلات بلع شود.
مسدود کننده های H2 همچنین ممکن است برای درمان بیماری های نادری مانند سندرم Zollinger-Ellison، که باعث افزایش تولید اسید معده می شوند نیز مورد استفاده قرار گیرند.
پزشکان ممکن است مسدود کننده های گیرنده H2 را برای بیماری هایی که بر روی برچسب محصول نوشته نشده است نیز استفاده کنند. این بدین معنی است که ممکن است از این دارو برای درمان بیماری هایی که تولید کننده محصول نهایی، درمان آن ها را به کمک این دارو تایید نکرده است نیز استفاده شود. به عنوان مثال، مسدود کننده های گیرنده H2 ممکن است برای درمان مشکلات لوزالمعده نیز استفاده شود یا در موارد واکنش های آلرژیک نیز مورد استفاده قرار گیرند. حتی اگر به طور سنتی برای رسیدن به این اهداف استفاده نشوند.
این داروها چگونه در بدن کار می کنند؟
هنگامی که یک مسدود کننده گیرنده H2 را مصرف می کنید، مواد فعال درون آن به گیرنده های خاصی روی سطح سلول های معده که اسیدها را آزاد می کنند، می چسبند. این دارو مانع از واکنش های شیمیایی خاصی در این سلول ها می شود. به این ترتیب آنها قادر به تولید اسید زیاد نیستند. بر طبق گزارش National Institutes of Health، مسدود کننده های گیرنده H2 باعث کاهش ۷۰ درصدی ترشحات اسید معده در طی یک دوره ۲۴ ساعته می شوند. با کاهش مقدار اسید در معده، از آسیب دیدگی بافتی جلوگیری می شود.
عوارض جانبی مسدود کننده های گیرنده H2 چیست؟
اکثر عوارض جانبی مرتبط با مسدود کننده های گیرنده H2، خفیف هستند و معمولا فقط در طول دوره درمان در بدن حضور دارند. تنها ۱٫۵ درصد از افراد استفاده کننده از این داروها به علت عوارض جانبی مصرف خود ار متوقف می کنند.
برخی از عوارض جانبی که ممکن است با مسدودکننده های گیرنده H2 رخ دهند عبارتند از:
- یبوست
- اسهال
- مشکل خواب
- خشکی دهان
- خشکی پوست
- سردرد
- شنیدن صدای زنگ در گوش
- آبریزش بینی
- مشکل در ادرار کردن
در موارد نادر، مسدود کننده های گیرنده H2 ممکن است باعث عوارض جانبی جدی مانند موارد زیر شوند:
- تاول، سوزش، یا پوسته پوسته شدن پوست
- تغییر در بینایی
- گیجی
- تحریک پذیری
- مشکلات تنفسی
- خستگی
- تنگی قفسه سینه
- نامنظم شدن ضربان قلب
- توهم
- افکار خودکشی
علیرغم عوارض جانبی بالقوه، مسدود کننده های گیرنده H2 معمولا درمان بسیار موثری برای شرایطی هستند که باعث تولید بیش از حد اسید در معده می شوند. می توانید در مورد خطرات احتمالی و این که آیا مسدود کننده های گیرنده H2 بهترین گزینه برای وضعیت خاص شما هستند، با پزشک متخصص گوارش مشورت کنید. هرگز نباید این داروها را بدون صحبت کردن با پزشک مصرف کنید.
مسدود کننده گیرنده H2 در برابر مهار کننده های پروتون پمپ (PPIs)
مهار کننده های پروتون پمپ (PPIs) نوع دیگری از داروهایی هستند که برای کاهش اسید معده و درمان رفلاکس اسید یا GERD استفاده می شوند. نمونه هایی از PPI عبارتند از:
- اسموپرازول (Nexium)
- پانوترازول (Protonix)
هر دو این داروها با مسدود کردن و کاهش تولید اسید در معده به درمان بیماری کمک می کنند. اما PPI در کاهش اسید معده قوی تر و سریع تر عمل می کند. با این حال، مسدود کننده های گیرنده H2 به طور خاص اسید آزاد شده در شب را کاهش می دهند. تولید اسید در این زمان به طور معمول موجب زخم معده می شود. به همین دلیل است که مسدود کننده های گیرنده H2، به طور خاص برای افرادی که زخم معده دارند و یا در معرض خطر ابتلا به آن هستند، تجویز می شوند. PPI ها اغلب برای افراد مبتلا به GERD یا ریفلاکس اسید تجویز می شوند.
پزشکان معمولا توصیه نمی کنند هر دو این داروها را به صورت همزمان استفاده کنید. مسدود کننده های گیرنده H2 می توانند در اثربخشی PPI ها تداخل ایجاد کنند. اگر علائم GERD در بیمار با استفاده از یک نوع PPI بهبود نیابد، پزشک می تواند به جای آن مسدودکننده گیرنده H2 را توصیه کند.
درمان های جایگزین
اگر دچار زخم گوارشی یا GERD هستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که از داروی خاصی استفاده نکنید و به جای آن تغییرات خاصی را در سبک زندگی ایجاد کنید تا علائمتان تسکین یابد.
اگر زخم معده دارید، پزشک ممکن است توصیه کند که استفاده از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن را محدود کنید. استفاده مکرر و طولانی مدت از این نوع داروها می تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد. معمولا پزشکان پیشنهاد می کنند که در صورت لزوم از استامینوفن استفاده کنید.
تعدیل برخی از عادت ها در زندگی نیز می تواند به کاهش علائم زخم معده کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- محدود کردن مصرف الکل
- اجتناب از مصرف غذاهای تند
- کاهش استرس
- ترک سیگار
اگر GERD یا ریفلاکس اسید دارید، راه های درمانی که می توانند علائم را کاهش دهند عبارتند از:
- خوردن چند وعده غذای کم حجم در روز به جای سه وعده حجیم
- اجتناب از مصرف الکل، تنباکو و غذاها و نوشیدنی هایی که نشانه ها را در شما ایجاد می کنند
- بالا بردن محل قرار گیری سر در رختخواب
- مصرف کم چربی
- اجتناب از دراز کشیدن حداقل دو ساعت پس از خوردن غذا
- اجتناب از مصرف تنقلات قبل از خواب
اگر علائم شما با دارو یا تغییر در سبک زندگی درمان نشد، با پزشک مشورت کنید. برای از بین بردن زخم یا کاهش ریفلاکس اسید، ممکن است نیاز به درمان های تهاجمی دیگر یا جراحی داشته باشید.
اگر یکی از علائم زیر را تجربه می کنید، باید به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکمی دارید که خیلی بدتر از آن است که تا به حال تجربه کرده اید.
- تب بالایی دارد.
- استفراغی را تجربه می کنید که مهارش برایتان دشوار است.
- سرگیجه دارید.
این علائم، عوارض ناشی از بیماری زخم معده است که باید بلافاصله درمان شوند.
چه کسانی نباید مسدود کننده های گیرنده H2 را مصرف کنند؟
فقط بیمارانی که واکنش شدید یا کشنده ای نسبت به مسدود کننده های H2 دارند باید از مصرف آنها خودداری کنند. این داروها در طبقه داروها رده B در دوران بارداری جای دارند. این به این معنی است که مصرف آن ها در دوران بارداری بی خطر است.