مصرف زیاد چای چه عوارضی دارد؟

چای یکی از محبوب ترین و پرمصرف ترین نوشیدنی های جهان است. چای سبز و چای سیاه که از برگ های گیاه Camellia sinensis تهیه می شوند پرمصرف تر از سایر چای ها هستند. قرن هاست که در طب سنتی از خواص درمانی چای استفاده می شود. علاوه بر این تحقیقات جدید نشان داده اند که ترکیبات گیاهی موجود در چای ممکن است در کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن مانند سرطان، چاقی، دیابت و بیماری های قلبی نقش داشته باشند. اگرچه مصرف متعادل چای برای اکثر افراد یک انتخاب بسیار سالم است، اما مصرف زیاد چای یعنی بیش از ۳ الی ۴ لیوان (۷۱۰ الی ۹۵۰ میلی لیتر) در روز می تواند عوارض جانبی منفی داشته باشد.

در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد عوارض جانبی مصرف زیاد چای با شما صحبت کنیم با ما همراه شوید.

عوارض جانبی مصرف زیاد چای

کاهش جذب آهن

چای منبع غنی از یک کلاس از ترکیبات است که تانن نامیده می شوند. تانن ها می توانند به آهن موجود در بعضی از غذاها وصل شده و جذب این ماده معدنی را در دستگاه گوارش دشوار کنند. کمبود آهن یکی از شایعترین کمبودهای تغذیه ای در جهان است. اگر میزان آهن بدن کم باشد، مصرف زیاد چای ممکن است شرایط را وخیم تر کند.

تحقیقات نشان داده اند که تانن چای به احتمال زیاد بیشتر مانع جذب آهن موجود در منابع گیاهی نسبت به منابع حیوانی می شود. بنابراین اگر رژیم غذایی گیاهی دارید باید توجه بیشتری به میزان چای مصرفی خود داشته باشید.

مقدار دقیق تانن های موجود در چای بسته به نوع و نحوه تهیه آن می تواند بسیار متفاوت باشد. به این ترتیب محدود کردن میزان مصرف چای به ۳ یا کمتر از ۳ فنجان (۷۱۰ میلی لیتر) در روز به احتمال زیاد می تواند از این عارضه جلوگیری کند.

اگر کمبود آهن دارید اما دلتان می خواهد چای بنوشید؛ کافی است که بین وعده های غذایی از این نوشیدنی لذت ببرید. انجام این کار باعث می شود تا توانایی بدن در جذب آهن موجود در وعده های غذایی کمتر تحت تاثیر قرار بگیرد.

افزایش اضطراب، استرس و بی قراری

برگ های چای به طور طبیعی حاوی کافئین هستند. مصرف بیش از حد کافئین موجود در چای یا هر منبع دیگری ممکن است به ایجاد احساس اضطراب، استرس و بی قراری کمک کند. یک فنجان متوسط (۲۴۰ میلی لیتر) چای بسته به نوع چای و روشی که برای دم کردن انتخاب می کنید؛ حاوی حدود ۱۱ تا ۶۱ میلی گرم کافئین است. چای سیاه نسبت به چای سبز و سفید حاوی کافئین بیشتری است و هرچه چای را بیشتر دم بدهید؛ میزان کافئین آن نیز بیشتر می شود.

تحقیقات نشان داده اند که مصرف کمتر از ۲۰۰ میلی گرم کافئین در روز بعید است که باعث ایجاد اضطراب قابل توجهی شود. اما برخی از افراد نسبت به تأثیر کافئین حساس هستند و ممکن است نیاز به محدود کردن مصرف این ماده داشته باشند.

بنابراین اگر نوشیدن چای شما را دچار لرز و اضطراب می کند حتما از چای های بدون کافئین استفاده کنید.

بیخوابی

از آنجا که چای به طور طبیعی حاوی کافئین است؛ مصرف زیاد آن ممکن است چرخه خواب را مختل کند. ملاتونین هورمونی است که به مغز علامت می دهد که زمان خواب است. برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که کافئین ممکن است تولید ملاتونین را مهار کند و منجر به کاهش کیفیت خواب شود.

بی خوابی با مشکلات مختلف ذهنی از جمله خستگی، اختلال در حافظه و کاهش قدرت توجه مرتبط است. علاوه بر این کمبود مزمن خواب با افزایش خطر ابتلا به چاقی و افزایش قند خون همراه است. بدن افراد مختلف کافئین را با سرعت های متفاوتی متابولیزه می کند. بنابراین پیش بینی دقیقاً تأثیر این ماده بر روی الگوی خواب کمی دشوار است.

برخی از مطالعات نشان داده اند که حتی مصرف ۲۰۰ میلی گرم کافئین ۶ ساعت قبل از خواب می تواند بر روی کیفیت خواب تأثیر منفی بگذارد. اگر علائم مرتبط با کمبود خواب را تجربه می کنید و به طور مرتب چای کافئین دار می نوشید، باید میزان مصرف خود را کاهش دهید. به ویژه اگر از سایر نوشیدنی ها یا مکمل های حاوی کافئین نیز استفاده می کنید.

حالت تهوع

برخی ترکیبات موجود در چای ممکن است باعث ایجاد حالت تهوع شوند. به خصوص هنگامی که به مقدار زیادی یا با معده خالی مصرف می شوند. تانن های موجود در برگ های چای مسئول ایجاد طعم تلخ و گس در چای هستند. ماهیت قابض تانن می تواند باعث تحریک بافت های سیستم گوارشی شده و به طور بالقوه منجر به ایجاد علائم ناراحت کننده ای مانند تهوع یا درد معده شود.

البته مقدار تاننی که می تواند این تاثیر را بر روی بدن بگذارد؛ برای هر کسی متفاوت است. افراد حساس تر ممکن است بعد از نوشیدن ۱ الی ۲ فنجان (۲۴۰ الی ۴۸۰ میلی لیتر) چای این علائم را تجربه کنند. در حالی که برخی ممکن است بدون عوارض قادر به نوشیدن بیش از ۵ فنجان (۱٫۲ لیتر) چای در روز باشند.

اگر بعد از نوشیدن چای متوجه هر یک از این علائم شدید، باید میزان مصرف خود را کاهش دهید. البته برای جلوگیری از ایجاد تهوع می توانید یک چاشنی مانند شیر به چای اضافه کنید. تانن ها می توانند به پروتئین و کربوهیدرات موجود در مواد غذایی متصل شده و تحریک دستگاه گوارش را به حداقل برسانند.

سوزش سر دل

کافئین موجود در چای ممکن است باعث ایجاد سوزش سر دل یا علائم ریفلاکس اسید معده شود. تحقیقات نشان داده اند که کافئین می تواند اسفنکتری که مری را از معده جدا می کند؛ شل کرده و اجازه دهد محتویات اسیدی معده راحت تر به داخل مری سرازیر شود.

کافئین ممکن است در افزایش تولید اسید معده نیز نقش داشته باشد. البته نوشیدن چای لزوماً باعث سوزش سر دل نمی شود. اما افراد حساس ممکن است به ترکیبات موجود در این نوشیدنی واکنش نشان دهند.

اگر به طور مرتب مقدار زیادی چای مصرف می کنید و به طور مکرر سوزش سر دل دارید، باید میزان مصرف خود را کاهش داده و ببینید که آیا علائمتان بهبود می یابد یا خیر؟

عوارض بارداری

قرار گرفتن در معرض کافئین زیاد در دوران بارداری ممکن است خطر عوارضی مانند سقط جنین و وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش دهد. اطلاعات مربوط به عوارض مصرف کافئین در دوران بارداری کافی نیست. به همین دلیل هنوز مشخص نیست که دقیقاً مصرف چه مقدار کافئین برای زنان باردار ایمن است. با این حال بیشتر تحقیقات نشان داده اند که اگر میزان مصرف روزانه کافئین خود را زیر ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلی گرم نگه دارید؛ خطر ایجاد عوارض جانبی کمتر می شود.

متخصصان مرکز American College of Obstetricians and Gynecologists به زنان باردار توصیه می کنند که بیش از ۲۰۰ میلی گرم کافئین در طول روز استفاده نکنند.

مقدار کل کافئین موجود در چای می تواند بسیار متفاوت باشد اما معمولاً بین ۲۰ تا ۶۰ میلی گرم کافئین در هر فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) وجود دارد. بنابراین برای اینکه از عوارض جانبی مصرف زیاد چای جلوگیری کنید بهتر است روزانه بیش از ۳ فنجان (۷۱۰ میلی لیتر) چای ننوشید.

برخی از زنان برای جلوگیری از ایجاد عوارض جانبی ناشی از مصرف کافئین در دوران بارداری ترجیح می دهند به جای چای معمولی، چای گیاهی فاقد کافئین بنوشند. با این وجود مصرف هر نوع دمنوش و چای گیاهی در دوران بارداری مجاز نیست. به عنوان مثال چای های گیاهی حاوی شیرین بیان ممکن است زایمان زودرس ایجاد کنند.

سردرد

مصرف متعادل کافئین ممکن است به درمان سردرد کمک کند. با این حال وقتی به صورت مزمن و مکرر استفاده می شود ممکن است اثرات متضادی در بدن رخ دهد. مصرف روتین کافئین موجود در چای ممکن است سردرد ایجاد کند.

برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که مصرف ۱۰۰ میلی گرم کافئین در روز می تواند به عود روزانه سردرد کمک کند. اما تعیین مقدار کافئینی که می تواند موجب سردرد شود؛ بر اساس تحمل فرد متفاوت است. چای نسبت به سایر نوشیدنی های کافئین دار مانند نوشابه یا قهوه کافئین کمتری دارد. اما برخی از چای ها در هر فنجان ۶۰ میلی گرم کافئین دارند.

اگر سردردهای مکرر دارید و فکر می کنید دردتان مربوط به مصرف چای است؛ سعی کنید این نوشیدنی را از رژیم غذایی خود برای مدتی حذف کنید تا ببینید که آیا علائمتان بهبود می یابد یا خیر.

سرگیجه

اگرچه احساس سرگیجه عارضه جانبی رایجی نیست اما می تواند به دلیل مصرف زیاد کافئین رخ دهد. معمولا کسانی که بیشتر از ۴۰۰ الی ۵۰۰ میلی گرم کافئین یا تقریباً ۶ تا ۱۲ فنجان چای (۱/۲ تا ۲/۸ لیتر) در روز مصرف می کنند دچار این عارضه می شوند.

بنابراین اگر زیاد چای مصرف می کنید و احساس سرگیجه دارید بهتر است مصرف این نوشیدنی را کاهش دهید یا از چای گیاهی و منوش های بدون کافئین استفاده کنید.

وابستگی به کافئین

کافئین یک ماده محرک است و مصرف منظم آن می تواند اعتیاد و وابستگی ایجاد کند. علائم ترک کافئین عبارتند از:

سردرد
تحریک پذیری
افزایش ضربان قلب
خستگی

میزان کافئینی که می تواند وابستگی ایجاد کند بسته به بدن شخص ممکن است متفاوت باشد. با این حال برخی تحقیقات نشان داده اند که مصرف کافئین به میزان زیاد در ۳ روز متوالی منجر به وابستگی می شود.

نکته آخر

چای یکی از محبوب ترین نوشیدنی های جهان است. این نوشیدنی نه تنها خوشمزه است بلکه فواید بیشماری برای بدن دارد. کاهش التهاب و کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن از جمله خواص چای محسوب می شوند.

اگرچه مصرف متعادل این نوشیدنی برای اکثر افراد عوارضی در پی ندارد؛ اما مصرف زیاد چای می تواند منجر به عوارض جانبی منفی مانند اضطراب، سردرد، مشکلات گوارشی و اختلال در خواب شود. بیشتر افراد می توانند روزانه ۳ الی ۴ فنجان (۷۱۰-۹۵۰ میلی لیتر) چای را بدون عوارض جانبی بنوشند. اما برخی ممکن است حتی با مصرف دوزهای کمتر نیز عوارض جانبی را تجربه کنند.

بیشتر عوارض شناخته شده مرتبط با مصرف زیاد چای مربوط به کافئین و تانن موجود در آن است. برخی افراد نسبت به سایرین بیشتر به ترکیبات موجود در این نوشیدنی حساس هستند.

اگر عوارض جانبی را تجربه می کنید و فکر می کنید این عوارض مربوط به مصرف زیاد چای است؛ سعی کنید به تدریج میزان مصرف خود را کاهش دهید تا سطح تحمل بدنتان را پیدا کنید.