سرطان پدیده ای جدید اما متاسفانه شایع است. به همین دلیل تحقیقات بسیاری بر روی روش های درمان آن شده است. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت می خواهیم در مورد روش های سنتی و جایگزین درمان سرطان با شما صحبت کنیم.
درمان سرطان
روش های درمان سرطان را می تواند به شرح زیر تقسیم بندی کرد:
- عمل جراحی
- پرتو درمانی
- شیمی درمانی
- هورمون درمانی
- درمان بیولوژیکی
- بیس فسفونات ها
- درمان های جایگزین و کمکی
برای ایجاد یک طرح درمانی مناسب اغلب این روش ها با هم ترکیب می شوند. البته انتخاب نوع درمان نیز به وضعیت بیمار، ویژگی های تومور و اولویت ها بستگی دارد.
انواع روش های درمان سرطان
عمل جراحی
جراحی یکی از قدیمی ترین و موثرترین، روش های درمان سرطان است. در روش جراحی، با ایجاد برش در بدن، تومور برداشته می شود. ممکن است طی این عمل نیاز باشد که بخشی از پوست، عضلات یا استخوان نیز برداشته شود. به همین دلیل گاهی برخی از افراد بعد از عمل درد زیادی دارند. این روش ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با سایر روش های استفاده شود. اندازه، نوع و محل تومور اولیه ممکن است عملکرد و نتیجه این روش را تعیین کند. حضور متاستاز ممکن است مانع از روش جراحی تهاجمی بر روی تومور اولیه شود.
عواملی که خطر پس از عمل در بیماران مبتلا به سرطان را افزایش می دهند عبارتند از:
- سن
- بیماری های همراه با سرطان
- ضعف ناشی از سرطان
- سندرم های پارانئوپلاستیک
بیماران مبتلا به سرطان اغلب به علت بی اشتهایی و تاثیرات کاتابولیک از رشد تومور دچار سوء تغذیه هستند. این عوامل ممکن است اثر عمل جراحی را مهار و یا بهبود بیماری را آهسته کنند. بیماران ممکن است نوتروپنی، ترومبوسیتوپنیک و یا اختلالات انعقادی داشته باشند. این شرایط خطر سپسیس و خونریزی را افزایش می دهند. بنابراین، ارزیابی قبل از عمل مهم است.
پرتو درمانی
در این روش درمان سرطان، با استفاده از اشعه با قدرت زیاد، سلول های سرطانی هدف قرار گرفته می شوند. پرتو درمانی می تواند بسیاری از سرطان ها را درمان کند. پرتو درمانی به علاوه عمل جراحی (برای سر و گردن، حنجره، و یا سرطان رحم) یا در ترکیب با شیمی درمانی و جراحی (برای سارکوم یا سرطان های پستان، مری، ریه، و یا رکتوم) نرخ درمان را بهبود می بخشد و اجازه می دهد تا عمل جراحی در مقایسه با جراحی های سنتی محدود تر شود.
پرتو درمانی می تواند تسکین قابل توجهی در هنگام درمان به شرح زیر ایجاد کند:
- برای تومورهای مغزی: افزایش عملکرد بیمار و جلوگیری از عوارض عصبی
- برای سرطان هایی که نخاع را تحت فشار قرار می دهند: جلوگیری از پیشرفت نقایص عصبی
- برای سرطان های موثر بر رگ ها: تسکین انسداد وریدی
- برای ضایعات دردناک استخوان: معمولا علائم را تسکین می دهد
پرتو درمانی می تواند سلول های بدخیم را بدون از بین بردن سلول های طبیعی نابود کند. اما نتیجه نهایی تابش بستگی به عوامل متعدد زیر دارد:
- ماهیت پرتو (حالت، زمان، حجم و دوز تابش)
- خواص تومور (نوع سلول، اکسیژن، خواص مولکولی و حساسیت ذاتی به پرتو)
شیمی درمانی
شیمی درمانی روشی است که در آن با استفاده از داروهای شیمیایی سلول های سرطانی از بین می روند. رایج ترین روش استفاده از این داروها، تزریق وریدی است. اگر نیاز باشد که بیمار به مدت طولانی از این داروها استفاده کند دستگاه های وریدی، کاتتر خارجی یا کاتتر مرکزی محیطی در بدن کار گذاشته می شود.
در مورد شیمی درمانی ممکن است مقاومت دارویی رخ دهد. این مقاومت به وسیله تغییر در ژن های هدف، جهش در ژن های هدف، توسعه مسیرهای جایگزین، غیر فعال شدن دارو توسط سلول های تومور، آپوپتوز معیوب در سلولهای تومور و از بین رفتن گیرنده ها در ژن های هورمونی ایجاد می شود.
هورمون درمانی
برخی از سرطان ها با استفاده از هورمون رشد می کنند. در هورمون درمانی با استفاده از داروها، از اثرات هورمون جلوگیری می شود. این روش درمان سرطان برای تمام انواع سرطان موثر نیست. در واقع سرطان هایی که به هورمون حساس هستند و یا به آن وابسته هستند از این طریق درمان می شوند.
سرطان هایی که به هورمون حساس هستند عبارتند از:
- سرطان پستان
- سرطان پروستات
- سرطان تخمدان
- سرطان رحم
- سرطان کلیه
درمان بیولوژیکی
درمان های بیولوژیکی با دست کاری در فرآیندهای سلول به درمان سرطان می پردازند. آنها ممکن است به نتایج زیر منتج شوند:
- توقف تقسیم و رشد سلول های سرطانی
- دنبال کردن سلول های سرطانی و کشتن آنها
- تشویق سیستم ایمنی بدن برای حمله به سلول های سرطانی
درمان بیولوژیکی به عوامل زیر بستگی دارد:
- نوع سرطان
- مرحله سرطان
- دیگر درمان های سرطان که تا به حا استفاده شده است
بیس فسفونات ها
بیس فسفونات ها داروهای مورد استفاده برای کم کردن سرعت یا جلوگیری از آسیب به استخوان هستند. گاهی اوقات آن را درمان تقویت استخوان می نامند. برخی از سرطان ها می توانند ضعف و درد استخوان ایجاد کنند. این سرطان ها اغلب در بخش دیگری از بدن شروع شده و به استخوان (سرطان استخوان ثانویه) گسترش می یابند. برخی از انواع درمان سرطان مانند شیمی درمانی و هورمون درمانی، نیز می توانند استخوان ها را تضعیف کنند.
شایع ترین انواع سرطان که می توانند استخوان های شما را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:
- میلوم
- سرطان پستان
- سرطان پروستات
- سرطان ریه
پزشکان بیس فسفونات ها را در شرایط زیر تجویز می کنند:
- پیشگیری یا کنترل پوکی استخوان
- کاهش خطر ابتلا به شکستن استخوان
- کاهش سطح کلسیم در خون
- کاهش درد
درمان بیس فسفونات می تواند از گسترش برخی از انواع سرطان به استخوان جلوگیری کند. همچنین مطالعات نشان داده اند که بیس فسفونات ها می توانند طول عمر افراد مبتلا به سرطان های میلوم، سرطان پستان ثانویه، و سرطان پروستات ثانویه را افزایش دهند.
سایر روش های جایگزین درمان سرطان
طب جایگزین چگونه به شما کمک می کند؟
طب جایگزین نقش مستقیمی در درمان سرطان بازی نمی کند. اما ممکن است علائم ناشی از درمان سرطان و نشانه های سرطان را کاهش دهد. علائم و نشانه هایی مانند اضطراب، خستگی، تهوع و استفراغ، درد، اختلال در خواب و استرس ممکن است توسط درمان های جایگزین کاهش یابند.
برای تعیین تعادل بین داروهای سنتی و طب جایگزین حتما باید با پزشک مشورت کنید. ضمن این که این درمان ها هیچ وقت نمی توانند جای درمان های سنتی را بگیرند. به عنوان مثال طب سوزنی ممکن است تهوع و یا درد را کاهش دهد، اما برای درمان سرطان به اندازه کافی قدرتمند نیست تا بتوان از آن به جای داروهای ضد سرطان استفاده کرد.
با کمک جدول زیر می توانید نوع درمان مناسب برای کاهش علائمتان را انتخاب کنید:
| علائم | درمان جایگزین مناسب برای کاهش علائم |
| اضطراب | هیپنوتیزم، ماساژ، مدیتیشن، تکنیک های تمدد اعصاب |
| خستگی | ورزش، ماساژ، تکنیک های تمدد اعصاب، یوگا |
| تهوع و استفراغ | طب سوزنی، آروماتراپی، هیپنوتیزم، موسیقی درمانی |
| درد | طب سوزنی، آروماتراپی، هیپنوتیزم، ماساژ، موسیقی درمانی |
| مشکلات خواب | ورزش، تکنیک های تمدد اعصاب، یوگا |
| استرس | آروماتراپی، ورزش، هیپنوتیزم، ماساژ، مدیتیشن، تای چی، یوگا |
کدام درمان ها مناسب هستند؟
۱۰ درمان جایگزین زیر می توانند به افراد مبتلا به سرطان کمک کنند. البته در مورد استفاده از آن ها حتما با پزشک مشورت کنید:
طب سوزنی: در طول درمان طب سوزنی، پزشک سوزن های کوچک را وارد نقاط دقیق در پوست می کند. مطالعات نشان می دهد طب سوزنی در کاهش تهوع ناشی از شیمی درمانی مفید است. طب سوزنی ممکن است در از بین بردن انواع خاصی از درد در افراد مبتلا به سرطان کمک کننده باشد.
آروماتراپی: در آروماتراپی با استفاده از روغن های معطر، احساس آرام بخش به بیمار القا می شود. روغن هایی مانند اسطوخودوس را می توانید بر روی پوست نیز ماساژ دهید و یا به وان حمام اضافه کنید. همچنین این روغن ها را می توان گرم کرد و با انتشار عطر آن ها فضا را آرامبخش کرد. آروماتراپی ممکن است در کاهش تهوع، درد و استرس مفید باشد.
ورزش: ورزش در مدیریت علائم و نشانه در طول و بعد از درمان سرطان مفید است. ورزش ملایم ممکن است خستگی و استرس را از بین ببرد و کمک کند تا خواب بهتری داشته باشید. بسیاری از مطالعات نشان می دهند که داشتن یک برنامه ورزشی به افراد مبتلا به سرطان کمک می کند تا زندگی طولانی تر و با کیفیت تری داشته باشند.
هیپنوتیزم: هیپنوتیزم یک حالت عمیق تمرکز است. در طول یک جلسه هیپنوتیزم، درمانگر با شما با صدای ملایم صحبت می کند. در همین حال بر روی هیپنوتیزم نیز کار می کند. در طول تمرکز قوی، درمانگر از شما می خواهد بر روی اهدافی، مانند کنترل درد و کاهش استرس تمرکز کنید.
ماساژ: در طول ماساژ، پزشک پوست، عضلات و تاندونها را برای از بین بردن تنش عضلانی و استرس حرکت می دهد. چند روش ماساژ وجود دارد. ماساژ می تواند ملایم، و یا عمیق و با فشار بیشتر انجام شود.
مدیتیشن: مدیتیشن حالت تمرکز عمیق ذهن بر روی یک تصویر، صدا و یا ایده، مانند یک فکر مثبت است. این درمان می تواند موجب کاهش اضطراب و استرس در افراد مبتلا به سرطان شود.
موسیقی درمانی: در طول جلسات موسیقی درمانی، با گوش دادن به موسیقی، آواز خواندن و یا نوشتن شعر علائم کاهش می یابد. موسیقی درمانی ممکن است به تسکین درد و کنترل تهوع و استفراغ کمک کند.
تکنیک های تمدد اعصاب: تکنیک های تمدد اعصاب از راه تمرکز بر روی آرام کردن ذهن و شل کردن عضلات علائم را کم می کند. تکنیک های تمدد اعصاب می تواند شامل فعالیت هایی مانند ورزش و یا آرام سازی پیشرونده عضلانی باشد.
تایچی: تای چی شکلی از ورزش است که شامل حرکات ملایم و تنفس عمیق است و در از بین بردن استرس به فرد بیمار کمک می کند.
یوگا: یوگا ترکیبی از تمرینات کششی با تنفس عمیق است. در طول جلسات یوگا، موقعیت بدن در شرایط مختلف که نیاز به خم شدن، پیچش و کشش دارد قرار می گیرد. انواع مختلفی از یوگا وجود دارد.