فواید اثبات شده و علمی منگنز برای بدن

منگنز یک ماده معدنی اثر گذار است که بدن شما به مقدار کمی از آن نیاز دارد. این ماده برای عملکرد طبیعی مغز، سیستم عصبی و بسیاری از سیستم های آنزیمی بدن مورد نیاز می باشد. در حالی که بدن حدودا ۲۰ میلی گرم منگنز را در کلیه ها، کبد، لوزالمعده و استخوان ها ذخیره می کند؛ اما باید بخش اعظمی از نیاز بدن به این ماده را از طریق رژیم غذایی دریافت کنیم.

منگنز یک ماده مغذی اساسی محسوب می شود و در دانه ها و غلات سبوس دار و همچنین در مقادیر کمتری در حبوبات، آجیل، سبزیجات سبز و برگ دار و چای یافت می شود. در ادامه به ۷ خاصیت مهم این ماده معدنی برای بدن می پردازیم.

فواید منگنز برای بدن

اگر در کنار سایر مواد مغذی مصرف شود ممکن است سلامت استخوان ها را بهبود بخشد

منگنز برای رشد و مراقبت از استخوان ها ضروری است. این ماده هنگام ترکیب با مواد مغذی مانند کلسیم، روی و مس از تراکم مواد معدنی در استخوان ها پشتیبانی می کند. این خاصیت به ویژه برای بزرگسالان مسن بسیار حائز اهمیت است.

مطالعات نشان داده اند که حدود ۵۰٪ از زنان یائسه و ۲۵٪ از مردان مسن تر از ۵۰ سال از شکستگی استخوانی مرتبط با پوکی استخوان رنج می برند. ضمن این که تحقیقات نشان داده اند که مصرف منگنز با کلسیم، روی و مس ممکن است به جلوگیری از پوکی استخوان در ستون فقرات زنان مسن کمک کند.

علاوه بر این یک مطالعه یک ساله که بر روی زنان دارای استخوان های ضعیف انجام شد نشان داد که مصرف مکمل حاوی مواد مغذی مانند ویتامین D، منیزیم و بورون ممکن است باعث بهبود توده استخوانی شود.

با این حال مطالعات دیگر نشان داده اند که مصرف مکمل حاوی کلسیم و ویتامین D اثرات مشابه ای دارد. بنابراین نقش منگنز در سلامت استخوان ها هنوز هم در دست بررسی است.

منگنز خاصیت آنتی اکسیدانی زیادی دارد و ممکن است خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد

منگنز بخشی از آنزیم آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز (SOD) است که به طور حتم یکی از مهمترین آنتی اکسیدان ها برای بدن محسوب می شود. آنتی اکسیدان ها در محافظت از بدن در برابر رادیکال های آزاد (یعنی مولکول هایی که می توانند باعث آسیب رساندن به سلول های بدن شما شوند) نقش دارند. اعتقاد بر این است که رادیکال های آزاد بدن را زودتر از موعد مقرر پیر کرده و منجر به بیماری های قلبی و برخی از سرطان ها می شوند.

SOD به طور خاص با تبدیل سوپر اکسید که یکی از خطرناک ترین رادیکال های آزاد در بدن است، به مولکول های کوچکتر که به سلول های شما آسیب نمی رسانند؛ به مبارزه با اثرات منفی رادیکال های آزاد کمک می کند.

در یک مطالعه که بر روی ۴۲ مرد انجام شد محققان به این نتیجه رسیدند که کمبود SOD و کمبود کلی آنتی اکسیدان ها در بدن نسبت به افزایش کلسترول تام یا تری گلیسیرید، ممکن است نقش بیشتری در ابتلا به بیماری های قلبی داشته باشد.

یک مطالعه دیگر نشان داد که SOD در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید نسبت به افراد فاقد این بیماری فعالیت کمتری دارد. بنابراین محققان معتقدند که مصرف مناسب مواد مغذی آنتی اکسیدانی ممکن است باعث کاهش تولید رادیکال آزاد و بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی در بدن مبتلایان به این بیماری شود.

از آنجا که منگنز در فعالیت SOD نقش دارد؛ مصرف این ماده معدنی ممکن است به کاهش خطر ابتلا به بیماری ها کمک کند.

در ترکیب با گلوکوزامین و کندرویتین به کاهش التهاب کمک می کند

با توجه به نقش این ماده معدنی در تولید آنتی اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، مصرف مواد غذایی حاوی آن ممکن است التهاب را در بدن کاهش دهد. تحقیقات نشان داده اند که SOD به عنوان یک عامل درمانی برای اختلالات التهابی بسیار مفید است. شواهد تأیید می کنند که ترکیب منگنز با گلوکوزامین و کندرویتین می تواند درد آرتروز را کاهش دهد.

استئوآرتریت یک بیماری سایشی محسوب می شود که منجر به از بین رفتن غضروف ها و درد مفاصل می شود. سینوویتیت که به معنی التهاب غشای داخل مفاصل است؛ یک عامل مهم برای ایجاد استئوآرتریت محسوب می شود.

در یک مطالعه که ۹۳ فرد مبتلا به استئوآرتریت در آن شرکت کرده بودند، پس از ۴ تا ۶ ماه مصرف مکمل منگنز، گلوکزامین و کندرویتین ۵۲٪ بیماران بهبود علائم را گزارش کردند. با این حال به نظر می رسد فقط افرادی که آرتروز جزئی دارند می توانند از فواید این مکمل سود ببرند. کسانی که وضعیت وخیمی دارند؛ بهبودی مشابه ای را گزارش نکردند.

یک مطالعه ۱۶ هفته ای دیگر که بر روی مردان مبتلا به درد مزمن و بیماری دژنراتیو مفصلی انجام شد نشان داد که مصرف این مکمل به کاهش التهاب به ویژه در زانو کمک می کند.

نقش مهمی را در تنظیم قند خون بازی می کند

به نظر می رسد منگنز در تنظیم قند خون نقش دارد. در برخی از گونه های حیوانی، کمبود منگنز می تواند منجر به عدم تحمل گلوکز در بدن شود. این عدم تحمل مشابه با دیابت است. مطالعات متعدد نشان داده اند که معمولا سطح منگنز در بدن مبتلایان به دیابت پایین است.

محققان هنوز در تلاشند تا مشخص کنند که آیا کمبود منگنز در ایجاد دیابت نقش دارد یا این که دیابت باعث افت سطح منگنز در بدن این بیماران می شود؟ علاوه بر این منگنز به شدت در لوزالمعده متمرکز است. این عضو وظیفه تولید انسولین را بر عهده دارد. بنابراین این ماده معدنی ممکن است به ترشح مناسب انسولین کمک کرده و به ثبات قند خون منجر شود.

تحقیقات دیگر نشان داده اند که سطح آنزیم آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز (MnSOD) در بدن افراد مبتلا به دیابت کمتر است و همین موضوع نیز ارتباط کمبود این ماده معدنی با دیابت را توضیح می دهد.

احتمال ایجاد حملات صرع را کاهش می دهد

سکته مغزی علت اصلی صرع در بزرگسالان بالای ۳۵ سال است. همانطور که می دانید سکته مغزی ناشی از کاهش جریان خون در مغز است. منگنز یک گشادکننده عروق شناخته می شود. یعنی به بزرگ شدن رگ ها کمک می کند و باعث می شود خون به طور موثری به بافت های مغز منتقل شود. وجود منگنز کافی در بدن ممکن است به افزایش جریان خون کمک کرده و خطر ابتلا به برخی از بیماری ها مانند سکته مغزی را کاهش دهد.

علاوه بر این بخشی از منگنز موجود در بدن در مغز یافت می شود. مطالعات متعدد نشان داده اند که سطح منگنز مغز افرادی که دارای اختلال تشنج هستند کمتر از افراد عادی است. با این حال مشخص نیست که آیا تشنج باعث کاهش سطح منگنز در بدن می شود یا اینکه سطح پایین این ماده باعث می شود که افراد در معرض تشنج قرار بگیرند؟

در متابولیسم مواد مغذی نقش مهمی را بازی می کند

منگنز به فعال کردن بسیاری از آنزیم ها در روند متابولیسم بدن کمک می کند و در انواع فرآیندهای شیمیایی بدن نقش دارد. مثلا این ماده به فرآیند هضم و استفاده از پروتئین ها و اسیدهای آمینه و همچنین متابولیسم کلسترول و کربوهیدرات ها کمک می کند.

منگنز به بدن شما کمک می کند که از برخی ویتامین ها مانند کولین، تیامین و ویتامین های C و E استفاده کرده و عملکرد مناسب کبد را تضمین می کند. علاوه بر این به عنوان یک کوفاکتور یا یاور در روند رشد، تولید مثل، تولید انرژی، بهبود پاسخ ایمنی و تنظیم فعالیت مغز فعالیت می کند.

ممکن است در ترکیب با کلسیم علائم PMS را کاهش دهد

بسیاری از خانم ها در زمان های مشخصی از چرخه قاعدگی خود از علائم مختلفی رنج می برند. اضطراب، گرفتگی عضلات، درد، نوسانات خلقی و حتی افسردگی از جمله این علائم هستند. تحقیقات اولیه نشان داده اند که مصرف منگنز همراه با کلسیم ممکن است به بهبود علائم قبل از قاعدگی (PMS) کمک کند.

یک مطالعه کوچک که بر روی ۱۰ زن انجام شد نشان داد زنانی که سطح منگنز خونشان کم است، در هر دوره قبل از قاعدگی، درد و علائم خلقی بیشتری را تجربه می کنند.

ممکن است از مغز در برابر رادیکال های آزاد محافظت کرده و عملکرد مغز را بهبود بخشد

منگنز برای عملکرد مغز ضروری است و اغلب برای کمک به درمان اختلالات عصبی خاص مورد استفاده قرار می گیرد.

یکی از راه های انجام این کار از طریق خاصیت آنتی اکسیدانی این ماده، به ویژه نقش آن در عملکرد آنتی اکسیدان قدرتمند سوپراکسید دیسموتاز (SOD) است. همانطور که گفتیم این آنتی اکسیدان می تواند از بدن در برابر رادیکال های آزاد که می توانند به سلول های مغزی در مسیر عصبی آسیب برسانند، محافظت کند.

علاوه بر این منگنز می تواند به انتقال دهنده های عصبی متصل شده و حرکت تکان های الکتریکی را در بدن سریعتر یا کارآمدتر کند. در نتیجه عملکرد مغز ممکن است بهبود یابد.

البته درست است که مصرف منگنز برای عملکرد مغز ضروری است. اما لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد مواد معدنی می تواند اثرات منفی بر روی مغز داشته باشد. مصرف بیشتر از حد مجاز (بالای ۱۱ میلی گرم در روز یا استنشاق زیاد منگنز از محیط) ممکن است منجر به علائم بیماری هایی مانند پارکینسون شود.

به سلامت غده تیروئید کمک می کند

منگنز یک کوفاکتور اساسی برای تولید آنزیم های مختلف است. این به این معنی است که به این آنزیم ها کمک می کند تا در بدن به درستی کار کنند. این ماده معدنی در تولید تیروکسین نیز نقش دارد.

تیروکسین یک هورمون حیاتی است که برای عملکرد طبیعی غده تیروئید ضروری بوده و اشتها، متابولیسم، وزن و راندمان اندام ها را کنترل می کند. در نتیجه کمبود منگنز می تواند باعث بروز مشکلات تیروئیدی شده و منجر به افزایش وزن و عدم تعادل هورمون ها شود.

ممکن است با ایفای نقش در تولید کلاژن به بهبودی زخم کمک کند

مواد معدنی مانند منگنز در روند بهبود زخم ها از اهمیت بالایی برخوردار هستند. بهبود زخم نیاز به افزایش تولید کلاژن دارد. از طرفی منگنز برای تولید اسید آمینه پرولین نیز مورد نیاز است. این اسید آمینه برای تولید کلاژن و بهبود زخم در سلول های پوستی مورد استفاده قرار می گیرد.

تحقیقات اولیه نشان داده اند که استفاده از منگنز، کلسیم و روی بر روی زخم های مزمن به مدت ۱۲ هفته ممکن است آنها را زودتر خوب کند. گفته می شود که قبل از نتیجه گیری در مورد این موضوع باید مطالعات بیشتری در مورد تأثیر منگنز بر روی بهبود زخم ها انجام شود.

مقدار مصرف و منابع تامین این ماده

البته هیچ استانداری برای استفاده از این ماده معدنی وجود ندارد. اما بزرگسالان باید بین ۱٫۸ تا ۲٫۳ میلی گرم در روز منگنز استفاده کنند. نیاز کودکان به این ماده بستگی به سنشان دارد.

سطح بالای قابل تحمل (UL) برای بزرگسالان ۱۹ سال و بالاتر ۱۱ میلی گرم در روز است. مانند روی، مس، سلنیوم و آهن، منگنز نیز یک فلز سنگین محسوب می شود و مصرف زیاد آن می تواند خطرناک باشد.

منگنز درمانی برای اصلاح نواقص و تعادل بین روی و مس در بدن استفاده می شود. این درمان معمولا خوراکی است اما برای کسانی که کمبود شدید دارند می توان از طریق وریدی (IV) نیز انجام شود.

بسیاری از مواد غذایی حاوی این ماده معدنی هستند. اما بیشتر در دانه ها و غلات سبوس دار و همچنین در حبوبات، آجیل، سبزیجات برگ دار و چای یافت می شود.

عوارض جانبی ناشی از مصرف زیاد این ماده

به نظر می رسد مصرف ۱۱ میلی گرم منگنز در روز برای بزرگسالان بی خطر است. اما مقدار مطمئن برای نوجوانان کمتر از ۱۹ سال ۹ میلی گرم در روز یا کمتر است. یک فرد سالم که عملکرد کبد و کلیه هایش نرمال است باید بتواند منگنز اضافی بدن را دفع کند. با این حال مبتلایان به بیماری کبدی یا کلیوی باید در مورد مصرف این ماده معدنی محتاط باشند.

علاوه بر این تحقیقات نشان داده اند که مبتلایان به کم خونی فقر آهن ممکن است منگنز بیشتری را جذب کنند. بنابراین افراد مبتلا به این بیماری نیز باید مراقب مصرف خود باشند.

تجمع این ماده در بدن می تواند باعث آسیب ریوی، کبدی، کلیوی و عصبی شود. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این ماده ممکن است باعث علائم مختلف بیماری پارکینسون مانند لرز، کندی حرکت، سفتی عضلات و بی تعادلی شود.

بیشتر افرادی که منگنز را فقط از طریق مواد غذایی دریافت می کنند لازم نیست که نگران مصرف بیش از حد این ماده باشند.