آیا تصمیم گرفته اید که بچه دار شوید؟ کمی صبر کرده و ادامه این مطلب مجله پیام سلامت را مطالعه کنید. در ادامه این مطلب در مورد مراقبت های قبل از بارداری با شما صحبت کرده ایم. این نکات مهم به شما کمک می کنند که هم بارداری سالمی داشته باشید و هم نوزادتان در سلامت کامل به دنیا بیاید.
مراقبت های قبل از بارداری
ویزیت پزشک قبل از حاملگی
نیازی نیست که چند ماه قبل از بارداری و به صورت مداوم به پزشک متخصص زنان و زایمان و یا به ماما مراجعه کنید. کافی است تنها یک بار ویزیت شوید و نکات مهم را در مورد مراقبت های قبل از بارداری فرا بگیرید. در این معاینه پزشک سابقه خانوادگی، سلامت عمومی و داروهای و مکمل هایی که در حال حاضر مصرف می کنید را بررسی می کند. بسیاری از داروها و حتی مکمل ها برای دروان بارداری ایمن نیستند. برخی از این داروها باید چندین ماه قبل از اقدام به بارداری متوقف شوند. زیرا داروها می توانند به مدت زیادی در چربی های بدن ذخیره شوند و بعد از بارداری بر روی جنین تاثیر بگذارند.
پزشک در این معاینه در مورد رژیم غذایی، وزن، ورزش، و هر گونه عادات ناسالمی مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و مصرف مواد مخدر که دارید با شما صحبت خواهد کرد. ممکن است در این ویزیت استفاده از یک مولتی ویتامین توصیه شود. ضمن این که واکسن های مورد نیاز قبل از بارداری نیز برایتان تجویز می شود. اگر اطمینان ندارید که واکسن هایی مانند آبله مرغان و سرخجه را در کودکی زده اید یا نه پزشک می تواند با آزمایش، ایمنی بدن را نسبت به این ویروس ها بسنجد. ضمن این که قبل از مراجعه به پزشک باید فهرستی از سوالات متداول خود تهیه کرده و در این جلسه از پزشک بپرسید. اگر بیماری خاصی مانند آسم، دیابت و یا فشار خون بالا دارید، متخصص زنان و زایمان برای کنترل بیماریتان قبل از بارداری، شما را به متخصص معرفی می کند.
ضمن این که اگر در معرض خطر بیماری های مقاربتی قرار دارید پزشک در این ویزیت معاینه لگنی و پاپ اسمیر را تجویز می کند.
غربالگری حامل بیماری
در صورتی که بخواهید از سلامت کامل بارداری مطمئن شوید، پزشک آزمایش غربالگری را تجویز می کند که در آن حامل بودن خودتان یا همسرتان را در مورد بیماری های جدی و ارثی مانند فیبروز کیستیک، بیماری سلول داسی شکل و … بسنجد. اگر هم شما و هم همسرتان حامل یک نوع بیماری خاص باشید شانس ابتلای نوزادتان به آن بیماری ۱ در ۴ است. اگر چنین شرایطی تشخیص داده شود، معمولا مشاوره ژنتیک توصیه می شود. در این مشاوره در مورد شرایط و احتمالات مختلف با شما صحبت می شود.
مصرف اسید فولیک و مراقبت در مورد مصرف ویتامین A
مصرف یک مکمل اسید فولیک در مراقبت های قبل از بارداری بسیار مهم است. شما باید حداقل یک ماه قبل از بارداری و تا ۳ ماهه اول بارداری حدود ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک در روز استفاده کنید. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های آمریکا (CDC) این مکمل شانس داشتن یک نوزاد با نقص لوله عصبی مانند اسپینا بیفیدا را ۵۰ تا ۷۰ درصد کاهش می دهد. مصرف اسید فولیک به جلوگیری از برخی نقص های مادرزادی دیگر نیز کمک می کند.
مکمل این ماده مهم را می توانید از داروخانه تهیه کنید. ضمن این که در کنار مصرف اسید فولیک اگر از مولتی ویتامین استفاده می کنید باید مراقبت باشید که در این مولتی ویتامین میزان ویتامین A بیش از میزان توصیه شده روازنه یعنی۷۷۰ میکروگرم نباشد. مگر اینکه از فرم بتا کاروتن آن را استفاده کنید. مصرف بیش از حد ویتامین A می تواند به نقائص مادرزادی منجر شود.
ترک مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر
بسیاری از مطالعات نشان داده اند که سیگار کشیدن و یا مصرف مواد مخدر می تواند به سقط جنین، زایمان زودرس و کم شدن وزن نوزاد منجر شود. همچنین تحقیقات نشان می دهد که مصرف دخانیات می تواند بر روی باروری شما تاثیر گذاشته و تعداد اسپرم را در مردان کاهش دهد. محققان معتقدند که حتی دود سیگار نیز ممکن است توانایی شما را برای باردار شدن کاهش دهد. در مورد اثرات الکل نیز هنوز دانشمدان به اجماع نرسیده اند. اما آن ها مطمئن هستند که مصرف الکل توسط مادر علی الخصوص در ماه های اولیه بر روی جنین تاثیرات مخربی دارد.
ذخیره مواد غذایی سالم در یخچال و فریزر
هر چقدر قبلا عادات غذایی ناسالم داشته اید را دور بیاندازید. قبل از بارداری بدن شما نیاز به مواد مغذی دارد تا بارداری سالمی را تجربه کند. سعی کنید حداقل ۲ فنجان میوه و ۲ و نیم فنجان سبزیجات هر روز مصرف کنید. غلات سبوس دار و غذاهایی که کلسیم بسیار زیادی دارند مانند شیر، ماست و آب پرتقال غنی شده با کلسیم برایتان بسیار مناسب است. خوردن انواع منابع پروتئینی، مانند لوبیا، آجیل، دانه ها، فراورده های تهیه شده از سویا، مرغ و گوشت نیز باید در رژیم غذاییتان جای بگیرد.
بررسی مصرف کافئین
در حالی که هیچ اجماعی در مورد مقدار ایمن مصرف کافئین در دوران بارداری وجود ندارد اما کارشناسان معتقدند که زنان باردار و کسانی که قصد باردار شدن دارند باید از مصرف مقدار زیاد کافئین خودداری کنند. در برخی از مطالعات مشخص شده است که کافئین بیش از اندازه به خطر سقط جنین مرتبط است. این محققان به زنان باردار توصیه می کنند که مصرف کافئین خود را به ۲۰۰ میلی گرم در روز که معادل یک فنجان قهوه است محدود کنند. ضمن این که همین میزان مصرف نیز باید حداقل یک ماه قبل از بارداری رعایت شود.
وزن متعادل
داشتن شاخص توده بدنی (BMI) پایین یا بالا باعث می شود باردار شدن برای برخی از زنان سخت تر شود. رسیدن به وزن سالم می تواند به شما کمک کند زودتر باردار شوید. در زنان با BMI بالا احتمال بارداری کاهش یافته و عوارض زایمان افزایش می یابد. این در حالی است که تحقیقات نشان داده است که کاهش BMI و تعادل در وزن خطر تولد نوزادان کم وزن را کاهش می دهد.
توجه کردن به ماهی هایی که می خورید
در حالی که ماهی منبع عالی از اسیدهای چرب امگا ۳، پروتئین، ویتامین D و دیگر مواد مغذی (که برای رشد مغز و چشم نوازد بسیار مهم است) می باشد اما برخی از انواع آن دارای مقدار زیادی جیوه است، می تواند برای بدن نوزاد مضر باشد.
اکثر کارشناسان معتقدند که زنان باردار باید از مصرف برخی از ماهی ها که حاوی جیوه زیادی هستند خودداری کرده و مصرف خود را از همه انواع ماهی ها محدود کنند. اداره غذا و دارو (FDA) به زنانی که در سن باروری هستند توصیه می کند از مصرف کوسه، شمشیر ماهی، شاه ماهی خال مخالی، یا کاشیماهی خودداری کنند و بیش از ۶ اونس (۱۸۰ گرم) کنسرو ماهی تن سفید در هفته استفاده نکنند. ضمن این که برای کاهش میزان آلودگی ماهی ها بهتر است از ماهی هایی استفاده کنید که از سلامت آن ها کاملا مطمئن هستید. ماهی هایی که از رودخانه ها گرفته می شوند و تحت نظارت صید نمی شوند ممکن است آلودگی زیادی داشته باشند.
ضمن این که FDA و EPA به زنان باردار خوردن تا ۱۲ اونس (۳۵۰ گرم) از ماهی هایی بدون جیوه مانند شاه ماهی، قزل آلای رنگین کمان و ساردین را در هفته توصیه می کند.
داشتن برنامه ورزشی
ورزش کردن قبل از بارداری نه تنها وزنتان را کم می کند بلکه برای بارداریتان نیز خوب است. به زنانی که قصد باردار شدن را دارند توصیه می شود ۵ بار در هفته و هر بار ۳۰ دقیقه ورزش هایی مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری را انجام دهند.
برای افزایش انعطاف پذیری، و افزایش توانایی بدن برای داشتن زایمان طبیعی سعی کنید یوگا را امتحان کنید. حتی توصیه می شود در زمان بارداری نیز این ورزش های را انجام دهید. مگر این که پزشک برایتان فعالیت بدنی را ممنوع کرده باشد. اگر ورزش کردن برایتان جذابیت ندارد راه رفتن ۱۰ تا ۲۰ دقیقه در روز مناسب است. اضافه کردن فعالیت بیشتر در زندگی روزمره مثل استفاده از پله به جای آسانسور یا پارک اتومبیل دورتر از محل کارتان نیز مفید است.
مراجعه به دندانپزشکی
یکی از مراقبت های قبل از بارداری رعایت بهداشت دهان و دندان است. تغییرات هورمونی در طول بارداری می تواند شما را بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های لثه کند. پروژسترون و استروژن بالا می تواند باعث شود که لثه به باکتری های موجود در پلاک واکنش متفاوت نشان دهد، و در نتیجه تورم، قرمزی، و حساسیت به لمس در لثه ها ایجاد شود. همین عوامل موجب خونریزی لثه در بارداری می شوند.
توجه به سلامت روان
زنانی که از افسردگی رنج می برند، نسبت به زنان سالم، دو برابر بیشتر به مشکل باروری مبتلا می شوند. آلیس دومار، مدیر مرکز Domar Center for Mind/Body Health at Boston IVF می گوید که: “اگر کسی از افسرده بالینی رنج ببرد، کمتر می تواند از کودک خود مراقبت کند. همچنین این افراد با توجه به احساساتی که دارند سخت تر از سایرین باردار می شوند.”
دومار به همه زنان، به ویژه کسانی که با سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی دارند توصیه می کند که سلامت روانی خود را قبل از بارداری بررسی کنند. اگر نشانه هایی از افسردگی، مانند از دست دادن علاقه تان در مورد چیزهایی که قبل دوستشان داشتید، تغییر در اشتها یا الگوهای خواب، از دست دادن انرژی، و یا احساس ناامیدی و بی ارزشی را داشتید حتما به مشاور مراجعه کنید.
دو درمان موثر بر روی افسردگی، روان درمانی و دارو است. برای بسیاری از بیماران بهترین درمان ترکیبی از هر دو است. اما برخی از داروهای ضد افسردگی برای دوران بارداری و قبل از بارداری ناامن هستند. در این شرایط استفاده از تکنیک های مدیریت استرس، مانند یوگا و مدیتیشن می تواند به زنان افسرده کمک کند.
جلوگیری از عفونت
در مراقبت های قبل از بارداری توجه به عفونت های مختلف به ویژه عفونت هایی که بر روی جنین تاثیر می گذارند از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین توصیه می شود از خوردن غذاهای خاص، مثل پنیر غیر پاستوریزه نرم و سایر محصولات لبنی، گوشت های فراوری شده سرد، و ماهی خام و مرغ نیم پز خودداری کنید. این غذاها می توانند باکتری های خطرناک که باعث لیستریوز می شوند را به بدن منقل کنند. عفونت لیستریوز یک بیماری منتقله از راه غذا است که می تواند به سقط جنین یا زایمان نوزاد مرده منجر شود. همچنین از خوردن آب میوه های غیر پاستوریزه اجتناب کنید. زیرا آن ها می توانند حاوی باکتری هایی مانند سالمونلا و یا باکتری E. coli باشند.
دست های خود را قبل از پختن و یا خوردن غذا حتما بشویید. درجه یخچال را نیز بین ۳۵ تا ۴۰ درجه فارنهایت (۲ تا ۴ درجه سانتیگراد) و فریزر را زیر ۰ درجه فارنهایت (-۱۸ درجه سانتیگراد) تنظیم کنید. در صورتی که می خواهید باغبانی کنید حتما از دستکش استفاده کنید. توکسوپلاسموز، عفونت دیگری است که می توانید برای نوزاد در حال رشد خطرناک باشد. در نهایت، واکسن آنفولانزا، را برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا در زمان حاملگی تزریق کنید. ابتلا به آنفولانزا در دوران بارداری می تواند به عوارض جدی، مانند ذات الریه و زایمان زودرس منجر شود.
کاهش خطرات محیطی
شما نمی توانید تمام خطرات محیطی را از بین ببرید. اما می توانید از برخی از آن ها اجتناب کنید. به عنوان مثال انجام برخی از شغل ها که با مواد شیمایی سر و کار دارد و یا مشاغلی که در معرض اشعه های انجام می شود ممکن است قبل از بارداری تغییراتی در بدن شما ایجاد کنند. به خاطر داشته باشید که برخی از محصولات بهداشتی، آفت کش ها، حلال ها، و سرب در آب آشامیدنی که از لوله های قدیمی سرازیر می شوند می تواند برای جنین خطرناک باشد.
کشف دوره تخمک گذاری
بهترین زمان برای بارداری زمان تخمک گذاری شما است. تخمک گذاری بین ۱۲ تا ۱۴ روز بعد از خونریزی قاعدگی رخ می دهد. تعیین حدود این دوره می تواند به شما کمک کند که بهترین زمان حاصلخیزی بدنتان را کشف کنید. اندازه گیری دمای بدن و بررسی ترشحات رحم از جمله مهمترین راه ها برای کشف دوره تخمک گذاری است. بهتر است چند ماه قبل از بارداری این علائم و روز دقیق مشاهده آن ها را یادداشت کنید. به این ترتیب و با مقایسه این یادداشت ها، تاریخ دقیق تخمک گذاری را مشخص کنید.
روش جلوگیری از بارداری را کنار بگذارید
برای باردار شدن باید روش های جلوگیری از بارداری را کنار بگذارید. کنار گذاشتن روش هایی مثل کاندوم و روش طبیعی ساده است. اما زمانی که از IUD یا سایر روش های این چنین استفاده می کنند. باید یک ماه قبل از اقدام به بارداری آن ها را ترک کنند. برخی از زنان به محض ترک روش های جلوگیری، باردار می شوند اما برخی باید تا تخمک گذاری دوره بعد صبر کنند.