معمولا زمانی که احساس تشنگی می کنید به سراغ آب می روید. اما زمانی که می خواهید همراه غذا نوشیدنی استفاده کنید، نوشابه را انتخاب می کنید. اگر با ما تا انتهای این مطلب مجله پیام سلامت همراه شوید و از مواد سمی نوشابه اطلاع کسب کنید، حتما دفعه بعد که به رستوران رفتید، به جای نوشابه؛ نوشیدنی سالم دیگری را سفارش می دهید.
نوشابه یک نوع نوشیدنی گازدار، شیرین و پرطرفدار است. این نوشیدنی معمولا حاوی آب گازدار، شیرین کننده و طعم دهنده طبیعی یا مصنوعی است. همچنین ممکن است حاوی کافئین، رنگ خوراگی، موادر نگهدارنده و سایر مواد نیز باشد.
علاوه بر طعم و مزه فوق العاده، دسترسی آسان و قیمت پایین به همراه استراتژی های بازاریابی هوشمند، نوشابه را بسیار محبوب کرده است. در واقع، بسیاری از افراد به نوشابه معتاد هستند.
برای ارزیابی میزان مصرف منظم انواع نوشابه در میان بزرگسالان ساکن در ۱۸ ایالت آمریکا، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها داده های مربوط به سیستم نظارت بر ریسک های رفتاری سال ۲۰۱۲ را تجزیه و تحلیل کرد.
تجزیه و تحلیل این اطلاعات نشان می دهد که ۲۶٫۳ درصد از بزرگسالان در این ایالت ها به صورت منظم نوشابه یا آب میوه های گاز دار استفاده می کنند. منظور از مصرف منظم، مصرف بیش از یک بار در روز است. به طور کلی، مصرف منظم نوشابه یا نوشیدنی های گاز دار در افراد بین سنین ۱۸ تا ۳۴ ساله معمول بود.
با کنار گذاشتن فاکتورهای محبوبیت، باید گفت که مواد سمی نوشابه می تواند باعث ایجاد عوارض منفی در بدن شود. وقتی نوشابه مصرف می کنید، اولین چیزی که جوانه های چشایی شما را تحت تأثیر قرار می دهد طعم شیرین آن است. این عامل نشان دهنده مقدار قند زیاد در این نوشیدنی است.
این یک واقعیت شناخته شده است که قند برای سلامتی بسیار مضر است. قند باعث افزایش سطح انسولین می شود و می تواند منجر به بیماری های زیر شود:
- دیابت
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- بیماری های قلبی
- پیری زودرس
علاوه بر این، نوشابه به هیچ عنوان ارزش غذایی ندارد. در واقع، مصرف بیش از حد آن با عواملی از جمله چاقی و پوسیدگی دندان ارتباط دارد.
مواد سمی نوشابه
اسید فسفریک
اسید فسفریک جزء اصلی نوشابه است. این ماده به طور کلی برای افزایش عطر و طعم مشخصه و قوی و همچنین جلوگیری از رشد قارچ ها و باکتری ها در نوشابه استفاده می شود.
هنگامی که این ماده در مقادیر محدود استفاده شود، برای بدن مضر نیست. اما دوزهای بالای آن باعث عدم جذب کلسیم می شود. کمبود کلسیم می تواند به ضعف در استخوان ها منجر شود. این ماده حتی می تواند دندان ها را مستعد پوسیدگی کند.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۶ در American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده نشان می دهد که کولا، نه سایر نوشیدنی های گازدار، به دلیل کافئین و اسید فسفریک در خود موجب کاهش تراکم مواد معدنی استخوانی در زنان مسن می شود.
تحقیقات سال ۲۰۱۰ منتشر شده در مجله FASEB دریافت که موش هایی که ۵ هفته در معرض سطوح بالای فسفات بودند زودتر از موش هایی که دارای سطح فسفات نرمال در بدن بودند فوت کردند.
اسید فسفریک زیاد در نوشیدنی های گازدار می تواند بر عملکرد معده تاثیر بگذارد و منجر به سوء هاضمه، ناراحتی یا نفخ شود.
شربت ذرت با فروکتوز بالا
شربت ذرت با فروکتوز بالا یک شکل متمرکز شکر مشتق شده از ذرت است. این ماده به عنوان ارزان ترین و آسان ترین شکر طبیعی استفاده می شود. بیشتر تولید کنندگان نوشابه از آن به جای شکر معمولی استفاده می کنند. علاوه بر این، این ماده عمر طولانی تری از شکر معمولی دارد.
یک مطالعه که در سال ۲۰۰۴ در American Journal of Nutrition منتشر شده است گزارش می دهد که مصرف بیش از حد نوشابه غنی از کالری حاوی شربت ذرت فروکتوز بالا عامل اصلی چاقی است.
چاقی خطر سندرم متابولیک را افزایش می دهد. این سندرم خوشه ای از شرایط زیر است:
- فشار خون بالا
- قند خون بالا
- چربی بیش از حد در دور کمر
- سطح غیر طبیعی کلسترول یا تری گلیسیرید
همه این شرایط با هم خطر ابتلا به بیماری قلبی، حملات قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ را افزایش می دهتد.
مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در Current Hypertension Reports منتشر شده بیان می کند که شربت ذرت با فروکتوز بالا باعث افزایش خطر ابتلا به سندرم متابولیک می شود.
افزون بر این، شربت ذرت با فروکتوز بالا جزء محصولاتی است که از نظر ژنتیکی اصلاح شده اند (GM). در مورد عوارض جانبی مواد غذایی GM بر روی سیستم ایمنی بدن، مغز و کبد، اختلاف نظر زیادی وجود دارد.
اسید سیتریک
اسید سیتریک یکی دیگر از مواد سمی نوشابه است. این ماده به خصوص برای سلامت دهان و دندان مضر است.
بزرگترین مشکل اسید سیتریک این است که می تواند به مینای دندان آسیب برساند. آسیب به این لایه محافظ می تواند دندان ها را بیشتر در معرض مواد اسیدی، تغییر رنگ و در نهایت پوسیدگی قرار دهد.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۳ در Academy of General Dentistry منتشر شده بیان می کند که اسید سیتریک موجود در نوشابه می تواند باعث فرسایش دندان شود. این مطالعه حتی گزارش می دهد که فردی که به مدت ۳ الی ۵ سال و هر روز ۲ لیتر نوشابه مصرف می کند، همان فرسایش شدیدی را که معتادان به متامفتامین و کوکائین تجربه می کنند را تجربه می کند.
آدامس بدون قند یا شستشوی دهان با آب پس از مصرف نوشابه، می تواند به افزایش میزان بزاق کمک کند و سطح اسیدیته را در دهان به حالت عادی برساند.
بیسفنول A یا (BPA)
بطری های نوشابه شامل یک ماده شیمیایی به نام بسفنول-A هستند که برای سفت شدن پلاستیک، جلوگیری از زنگ زدگی و از بین بردن باکتری ها استفاده می شود.
این ماده شیمیایی اثرات نامطلوب بر روی بدن دارد. مطالعاتی که در سال ۲۰۱۲ در Hypertension منتشر شده نشان می دهد که احتمال ابتلا به بیماری های قلبی عروقی با قرار گرفتن در معرض BPA افزایش می یابد. این ماده شیمیایی همچنین باعث اختلال در تولید مثل در مردان و بلوغ زودرس در زنان می شود.
تحقیقات سال ۲۰۱۴ که در Environmental Health منتشر شده است، نتیجه گیری کرد که BPA یک ماده سمی برای فرایند تولید مثل است و بر روی قدرت باروری زنان تأثیر می گذارد و توانایی بالقوه ای برای اثر گذاری بر روی سیستم تناسلی مردان دارد.
یکی دیگر از مطالعاتی که در سال ۲۰۱۴ در Reviews of Environmental Contamination and Toxicology منتشر شده نشان می دهد که BPA باث تغییر در عملکرد سیستم تناسلی مردان می شود.
به علاوه، BPA می تواند فعالیت هورمونی را مختل کند. اختلال در این فعالیت ها تاثیر زیادی بر روی بدن دارد.
بنزوات سدیم
یکی دیگر از مواد سمی نوشابه بنزوات سدیم است. بنزوات سدیم، که به عنوان E211 نیز شناخته می شود، به عنوان نگهدارنده در نوشابه های غیر الکلی و همچنین ترشی، سس سالاد، آب میوه، مربا و ژله استفاده می شود. E211 ممکن است موجب آسیب جدی به سلول ها و تسریع روند پیری سلولی شود.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ در BioMed Research International منتشر شده است گزارش می دهد که بنزوات سدیم ممکن است موجب وارد آمدن آسیب به DNA شود. این ماده در لنفوسیت های ناشی از تشکیل مایکرونی هسته و شکست کروموزومی، سمیت آنتی ژن و سیتوتوکسی نقش دارد.
مصرف منظم نوشابه ممکن است بر روی پیشرفت بیماری های متابولیک، از طریق افزایش شتاب روند پیری سلولی تاثیر بگذارد. از دیگر عوارض جانبی شناخته شده E211 می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیش فعالی
- سرگیجه
- مشکلات خواب
رنگ کارامل و رنگ های مصنوعی
رنگ کارامل، رنگ کلاسیک قهوه ای به کولا می دهد. این ماده و دیگر رنگ های مصنوعی استفاده شده در نوشابه می توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند. مطالعه ای که در سال ۲۰۱۵ در PLOS One منتشر شده گزارش می دهد که رنگ کارامل در نوشابه های گازدار با قرار گرفتن در معرض ۴-methylimidazole می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
یکی دیگر از رنگ ها که در نوشابه زرد و نوشیدنی های لیمویی استفاده می شود تارتازین است. این ماده نیز خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. بر اساس نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ در Anticancer Research منتشر شده است، مصرف طولانی مدت تارتازین می تواند موجب سرطان شود.
این ماده شیمیایی همچنین موجب افزایش حملات آسم شده و علائم این بیماری تنفسی را تشدید می کند.
کافئین
اکثر نوشابه ها حاوی کافئین هستند. زیرا این ماده کمی تلخی به نوشیدنی می افزاید و موجب افزایش طعم و مزه شکر و شیرینی ها در نوشابه می شود. مقدار کافئین به کار رفته در مارک های مختلف نوشابه متفاوت است. اما معمولا بین ۳۴ تا ۳۸ میلی گرم کافئین در هر ۱۲ اونس نوشابه وجود دارد.
کافئین اضافی موجب ایجاد مشکلات خاص در بدن می شود.
یک مطالعه که در سال ۲۰۱۵ در European Society of Cardiology منتشر شده نشان می دهد که کافئین خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی در بزرگسالان جوان مبتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهد. این ماده به مرور زمان، ممکن است خطر ابتلا به پرفشاری خون و دیابت شدید را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
کافئین به عنوان مهار کننده باروری شناخته شده است. یک مطالعه که در سال ۲۰۱۲ در Epidemiology منتشر شده گزارش می دهد که زنانی که به طور مرتب نوشیدنی های گازدار و نوشابه های گازدار می نوشند، قدرت باروری شان کاهش می یابد.
علاوه بر این، کافئین یک محرک اعتیاد آور است و می تواند باعث بی خوابی شود. کافئین همچنین دارای اثر ادرار آور روی بدن است، زیرا مانند یک دیورتیک عمل می کند.
نکاتی برای کاهش مصرف نوشابه و کاهش اثرات آن
- نوشیدنی های سالم مانند آب میوه یا چای های گیاهی را با نوشابه های مضر جایگزین کنید.
- برای رفع تشنگی، آب بهترین نوشیدنی در جهان است.
- اگر آب را دوست ندارید، آب طعم دار را امتحان کنید.
- اگر تمایل به مصرف نوشابه دارید در حد اعتدال و در کوتاه مدت از آن استفاده کنید.
- بعد از نوشیدن نوشابه، دهان خود را با آب بشویید تا اسید و شکر موجود در دهان رقیق شود.
- قبل از خواب هرگز نوشابه نخورید.