مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند

Obesogen مواد شیمیایی مصنوعی هستند که به چاقی کمک می کنند. آنها در ظروف غذا، شیشه شیر پلاستیکی نوزادان، اسباب بازی ها، پلاستیک، وسایل آشپزی و لوازم آرایشی یافت می شوند. هنگامی که این مواد شیمیایی وارد بدن شما می شوند، می توانند عملکرد طبیعی بدن را مختل کرده و میزان چربی را افزایش دهند. بیش از ۲۰ ماده شیمیایی به عنوان مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند (obesogenes) شناخته شده اند و در این مقاله مجله پیام سلامت برخی از مهم ترین آن ها را بررسی خواهیم کرد.

مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند چطور عمل می کنند؟

Obesogens یک دسته از موادی هستند که عامل ایجاد اختلالات غدد درون ریز هستند. در واقع این مواد، از آن دست مواد شیمیایی هستند که می توانند هورمون شما را تحت تاثیر قرار دهند.

برخی از اختلالات غدد درون ریز اثرات خود را با فعال کردن گیرنده های استروژن اثبات می کنند. به این ترتیب می توانند اثرات مضری را در زنان و مردان ایجاد کنند. تصور می شود گیرنده های استروژن بی پروا هستند. این به این معنی است که آنها به هر چیزی که مانند استروژن به نظر می رسد، متصل می شوند.

برخی از مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند نه تنها به چاقی، بلکه به موارد زیر نیز مرتبط هستند:

  • نقایص مادرزادی
  • بلوغ زودرس در دختران
  • اختلال جنسی در مردان
  • سرطان سینه

متاسفانه بسیاری از این اثرات در رحم رخ می دهد. به عنوان مثال، هنگامی که زنان باردار در معرض این مواد شیمیایی قرار می گیرند، خطر ابتلا به چاقی کودکانشان در طول زندگی آنها افزایش می یابد.

در زیر در مورد ۵ ماده شیمیایی افزایش دهنده چربی در بدن که ممکن است در همین لحظه در خانه شما وجود داشته باشد، بحث می کنیم.

بیسفنول آ (BPA)

BPA یک ترکیب مصنوعی است که در انواع مختلفی از محصولات، از جمله شیشه شیر پلاستیکی نوزادان، ظروف پلاستیکی غذا و نوشیدنی، و همچنین قوطی های فلزی حاوی مواد غذایی یافت می شود.

این ماده چندین دهه است که استفاده تجاری دارد. اما مطالعات اخیر نشان داده اند که سطح بالایی از این ماده ممکن است به حیوانات آزمایشگاهی و انسان ها آسیب برساند.

ساختار BPA شبیه استرادیول است که مهمترین شکل هورمون جنسی استروژن در زنان می باشد. در نتیجه، BPA به گیرنده های استروژن داخل بدن متصل می شود.

به نظر می رسد که مهمترنی زمان حساسیت بدن به BPA، زمانی است که انسان در رحم مادر است. نکته جالب توجه این است که ۹۶٪ از زنان باردار در ایالات متحده آمریکا شاهد نتیجه مثبت BPA در ادرار خود هستند.

مطالعات متعددی بر روی بررسی تاثیر قرار گرفتن در معرض BPA و ایجاد افزایش وزن و چاقی انجام شده است.

قرار گرفتن در معرض BPA به ایجاد موارد زیر نیز ارتباط دارد:

  • مقاومت به انسولین
  • بیماری قلبی
  • دیابت
  • اختلالات عصبی
  • اختلال عملکرد تیروئید
  • سرطان
  • ناهنجاری های دستگاه تناسلی

در حالی که همه دانشمندان بر این باورند که BPA زیاد سبب آسیب می شود، هنوز در مورد اینکه آیا وجود مقادیر کم آن در غذا مضر است یا خیر؟ بحث وجود دارد. مقامات نظارتی ایالات متحده و اتحادیه اروپا تخمین می زنند که سطح BPA در غذا آن قدر کم است که برای ایجاد آسیب در انسان ها کافی نیست.

با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا سطوح پایین BPA می تواند بر رشد جنین در رحم تاثیر بگذارد یا خیر؟ در این زمینه به مطالعات بیشتری نیاز است. کشورهایی مانند کانادا و دانمارک  قوانینی را برای کاهش مقدار BPA در محصولات مصرفی تنظیم کرده اند.

فتالات

فتالات ها مواد شیمیایی هستند که برای ساختن پلاستیک نرم و انعطاف پذیر استفاده می شوند. آنها در محصولات مختلف مانند ظروف غذا، اسباب بازی ها، محصولات زیبایی، داروها، پرده های حمام و رنگ یافت می شوند. این مواد شیمیایی به راحتی می تواند از پلاستیک ها و مواد غذایی آلوده، به آب و حتی هوایی که ما از آن تنفس می کنیم، وارد شوند.

یک مطالعه در سوئد نشان داد که کودکان می توانند فتالات را با انتشار از کفپوش های پلاستیکی، از طریق پوست و دستگاه تنفسی جذب کنند.

در مطالعه ای که توسط CDC انجام شد، اکثر آمریکایی ها در ادرار خود مثبت بودن حضور این ماده را تجربه کردند. مانند BPA، فتالات نیز باعث اختلال در سیستم غدد درون ریز می شود، که بر تعادل هورمونی بدن تاثیر می گذارد.

فتالات نیز ممکن است با تاثیر بر گیرنده های هورمونی به نام PPAR ها، که در متابولیسم دخیل هستند، به افزایش وزن کمک کنند. مطالعات انسانی نشان داده اند که سطح فتالات در بدن با چاقی، افزایش دور کمر و مقاومت به انسولین همراه است.

به نظر می رسد که مردان به خصوص به این ماده حساس هستند. مطالعات نشان می دهند که قرار گرفتن جنین در معرض فتالات منجر به ناهنجاری های دستگاه تناسلی، بیضه نزول نکرده و کاهش سطح تستوسترون می شود.

یک مطالعه نشان داد که متابولیت فتالات در خون مربوط به دیابت نوع ۲ است.

بسیاری از مقامات دولتی و بهداشتی جهان اقدام علیه فتالات را شروع کرده اند. به عنوان مثال قوانین ایالتی کالیفرنیا، تولید کنندگان اسباب بازی را ملزم کرده تا از این ماده در محصولات خود استفاده نکنند.

مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند
مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند

آترازین

آترازین یکی از علف کش های رایجی است که در سراسر جهان و مخصوصا ایالات متحده استفاده می شود. این ماده به دلیل ایجاد آلودگی آب های زیرزمینی، بیش از یک دهه است که مصرفش در اروپا ممنوع شده است.

آترازین یکی از مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند محسوب شده و مطالعات متعدد نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض آن نقص های مادرزادی در انسان به وجود می آورد.

در ایالات متحده، در مناطقی که بیشترین جذب و شیوع چاقی وجود دارد، بیش از این ماده استفاده می شود. این در حالی است که تحققیات ثابت کرده اند که آترازین  باعث آسیب رساندن به میتوکندری، کاهش میزان متابولیسم و افزایش چاقی شکم در موش های آزمایشگاهی می شود.

البته، همبستگی علیت را تایید نمی کند و مطالعات هنوز راه زیادی برای اثبات این نکته دارند که آیا آترازین نقش مهمی در چاقی در انسان دارد یا خیر؟

Organotins

Organotins یک کلاس از مواد شیمیایی مصنوعی هستند که برای اهداف صنعتی مختلف استفاده می شوند.

یکی از آنها تریبوتیلین (TBT) نامیده می شود. این ماده به عنوان یک قارچ کش مورد استفاده قرار می گیرد و کف قایق ها و کشتی ها مالیده می شود تا از رشد موجودات دریایی در بدنه آن ها جلوگیری شود. این ماده در مواد نگهدارنده چوب و برخی از سیستم های صنعتی آب نیز استفاده می شود.

بسیاری از دریاچه ها و آب های ساحلی با تریبوتیلین آلوده هستند. تریبوتیلین برای موجودات دریایی مضر است و توسط مقامات مختلف نظارتی استفاده از آن ممنوع شده است.

بعضی از دانشمندان معتقدند که تریبوتیلین و دیگر ترکیبات ارگوتین می توانند به عنوان اختلال گران غدد درون ریز عمل کنند و با افزایش تعداد سلول های چربی به چاقی در انسان ها منجر شوند.

در یک مطالعه آزمایشگاهی مشخص شد که، تریبوتیلین باعث رشد سریع سلول های چربی و کاهش تولید لپتین می شود. در مطالعات دیگری که بر روی موش ها انجام شد مشخص گردید، قرار گرفتن در معرض تریبوتیلاتین به مدت ۴۵ روز باعث افزایش وزن و بیماری کبد چرب می شود.

همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد قرار گرفتن در معرض تریبوتیلین در رحم ممکن است تعداد سلول های چربی را افزایش دهد و چاقی به وجود آورد.

پرفلوئورواکتانوئیک اسید

پرفلوئورواکتانوئیک اسید (PFOA) یک ترکیب مصنوعی است که برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. سازندگان ظروف نچسب حاوی تفلون از این ماده استفاده می کنند. در پاپ کورن قابل تهیه در مایکروویو نیز یافت می شود.

PFOA در خون بیش از ۹۸ درصد از آمریکایی ها یافت شده است. این ماده شیمیایی با بیماری های مختلف از جمله موارد زیر در انسان همراه است:

  • اختلالات تیروئید
  • وزن کم هنگام تولد
  • بیماری مزمن کلیوی

در یک مطالعه که بر روی موش ها انجام شد مشخص گردید که قرار گرفتن در معرض PFOAs به مرور زمان منجر به افزایش انسولین، لپتین و وزن بدن در اواسط زندگی می شود. با این حال، این که آیا PFOA ها واقعا به چاقی در انسان کمک می کنند، هنوز مشخص نشده است.

روش های کاهش مواجهه با مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند

همان طور که گفتیم حدود ۲۰ ماده شیمیایی در اطراف ما وجود دارد که بر روی بدن تاثیر گذاشته و موجب چاقی می شوند. اما باید بدانید که اجتناب کامل از این مواد غیر ممکن است. زیرا آنها به معنای واقعی کلمه در همه جا هستند.

با این حال، اقداماتی وجود دارد که می توانید آن ها انجام دهید تا به طور چشمگیری میزان مواجهه تان با مواد شیمیایی که سبب افزایش چربی می شوند کاهش یابد و خطر عوارض بعدی در بدن کم شود. این نکات عبارتند از:

  • اجتناب از مصرف غذا و نوشیدنی هایی که در ظروف پلاستیکی ذخیره شده اند.
  • به جای پلاستیک، از بطری های آلومینیومی یا شیشه ای استفاده کنید.
  • نوزادان خود را با شیشه شیرهای پلاستیکی تغذیه نکنید. بطری های شیشه ای به جای آن استفاده کنید.
  • از وسایل آشپزی غیر چوبی، مانند آهن یا فولاد ضد زنگ استفاده کنید.
  • از لوازم آرایشی طبیعی استفاده کنید.

البته، خوردن غذاهای سالم، ورزش کردن، خواب با کیفیت و اجتناب از استرس، مهمترین عواملی است که به سلامتی شما مربوط می شوند. اگر باردار هستید یا برنامه ای برای باردار شدن دارید، از قرار گرفتن در معرض این مواد شیمیایی اجتناب کنید. این مواد ممکن است بر روی سلامت نوزاد شما تأثیر بگذارد.

نکته آخر

مهم است که به خاطر داشته باشید که اثرات این مواد شیمیایی هنوز به طور کامل اثبات نشده است. اکثر داده ها و مشاهدات بر اساس مطالعات حیوانی و آزمایشگاهی به دست آمده است.