کبد یک عضو قدرتمند است. این عضو وظایف مختلفی، از جمله تولید پروتئین، کلسترول و صفرا و همچنین ذخیره سازی ویتامین ها، مواد معدنی و حتی کربوهیدرات ها را انجام می دهد. کبد سمومی مانند الکل، داروها و مواد طبیعی تولید شده طی متابولیسم را تجزیه می کند. بنابراین سالم نگه داشتن کبد بسیار مهم است. در این مقاله مجله پیام سلامت مواد غذایی مفید برای کبد را فهرست کرده ایم.
مواد غذایی مفید برای کبد
قهوه
قهوه یکی از بهترین نوشیدنی هایی است که می توانید برای تقویت کبد بخورید. مطالعات نشان داده اند که نوشیدن قهوه از بدن در برابر بیماری کبد محافظت می کند، حتی در افرادی که قبلا در این عضو بدن مشکل داشته اند. به عنوان مثال، مطالعات بارها نشان داده اند که نوشیدن قهوه خطر ابتلا به سیروز یا آسیب دائمی کبدی را در افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی کاهش می دهد.
قهوه همچنین ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهد و تأثیر مثبتی بر روی بیماری کبد و التهاب دارد. این نوشیدنی حتی خطر مرگ و میر در افراد مبتلا به بیماری مزمن کبدی را کاهش می دهد. بیشترین مزایای این نوشیدنی در زمانی ایجاد می شود که حداقل سه فنجان در روز از این قهوه مصرف کنید.
به نظر می رسد این مزایای از توانایی قهوه در جلوگیری از ایجاد چربی و کلاژن، دو شاخص اصلی بیماری کبدی، گرفته شده باشد.
قهوه همچنین باعث کاهش التهاب و افزایش سطح آنتی اکسیدان گلوتاتیون می شود. آنتی اکسیدان ها رادیکال های آزاد مضر را که به طور طبیعی در بدن تولید می شوند و می توانند باعث آسیب به سلول ها شوند، خنثی می کنند.
چای
چای به طور کلی برای ارتقاء سطح سلامت بدن مفید است، اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این نوشیدنی ممکن است مزایای خاصی برای کبد داشته باشد. یک مطالعه در ژاپن نشان داد که نوشیدن ۵ الی ۱۰ فنجان چای سبز در روز با بهبود نشانگرهای سلامت کبد همراه است.
مطالعات کوچکتر بر روی بیماران مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) نشان داد که نوشیدن ۱۲ هفته چای سبز آنزیم های کبدی را بهبود داده و ممکن است باعث کاهش استرس اکسیداتیو و چربی در کبد شود.
علاوه بر این، یک بررسی دیگر نشان داد افرادی که چای سبز می نوشند شانس کمتری برای ابتلا به سرطان کبد دارند. کمترین خطر در افرادی شماهده شد که چهار یا پنج فنجان در روز چای سبز مصرف می کنند.
تعدادی از مطالعات بر روی موش ها نیز اثرات مفید عصاره چای سیاه را بر روی کبد نشان داد.
به عنوان مثال، یک مطالعه بر روی موش ها نشان داد که عصاره چای سیاه، بسیاری از اثرات منفی یک رژیم غذایی حاوی چربی زیاد بر روی کبد را خنثی کرده و موجب بهبود نشانگرهای خون مربوط به سلامت کبد می شود.
با این وجود، برخی افراد، به ویژه افرادی که مشکلات کبدی دارند، باید قبل از مصرف چای سبز به عنوان مکمل، احتیاط کرده و با پزشک مشورت کنند. این به این دلیل است که چندین مورد آسیب کبدی ناشی از مصرف مکمل های حاوی عصاره چای سبز مشاهده شده است.
گریپ فروت
گریپ فروت حاوی آنتی اکسیدان هایی است که به طور طبیعی از کبد محافظت می کنند. دو آنتی اکسیدان اصلی که در گریپ فروت یافت می شوند، naringenin و naringin هستند. مطالعات متعدد حیوانی نشان داده است که هر دو آنتی اکسیدان به محافظت از کبد در برابر آسیب دیدگی کمک می کنند.
گریپ فروت با دو روش روی کبد تاثیر می گذارد:
- کاهش التهاب
- محافظت از سلول ها
مطالعات همچنین نشان داده اند که این آنتی اکسیدان ها می توانند رشد فیبروز کبدی را کاهش دهند. فیبروز کبدی بیماری است که در آن بافت همبند کبد بیش از حد رشد می کند. این بیماری به طور معمول ناشی از التهاب مزمن است.
علاوه بر این، نارینژین در موش هایی که از یک رژیم غذایی حاوی چربی زیاد تغذیه می کردند، میزان چربی موجود در کبد را کاهش داده و تعداد آنزیم های لازم برای سوزاندن چربی را افزایش می دهد و می تواند باعث جلوگیری از اضافه شدن چربی بیش از حد شود. در نهایت، افزایش نارینژین در بدن موش ها توانایی متابولیزه کردن الکل و مقابله با برخی از اثرات منفی الکل را ایجاد می کند.
تاکنون اثرات گریپ فروت یا آب گریپ فروت به جای اجزای فعال آن، مورد بررسی قرار نگرفته است. علاوه بر این، تقریبا تمام مطالعات در مورد آنتی اکسیدان ها موجود در گریپ فروت بر روی حیوانات انجام شده است. با این وجود، شواهد موجود نشان می دهد که گریپ فروت یک راه خوب برای محافظت از کبد در برابر مبارزه با آسیب و التهاب است.
بلوبری و کران بری
بلوبری و کران بری هر دو حاوی آنتوسیانین ها هستند. آنها همچنین یکی از مواد غذایی مفید برای کبد هستند. مطالعات متعدد حیوانی نشان داده اند که این دو میوه، همچنین عصاره ها یا آب آن می تواند به محافظت از سلامت کبد کمک کند.
مصرف این میوه ها به مدت ۳-۴ هفته کبد را از آسیب محافظت می کند. علاوه بر این، بلوبری به افزایش پاسخ سلول های ایمنی و آنزیم های آنتی اکسیدان در بدن کمک کرد. آزمایش دیگری نشان داد که آنتی اکسیدان هایی که معمولا در انواع توت ها یافت می شود، رشد ضایعات و فیبروز (رشد بافت اسکار) را در موش ها کاهش می دهد.
علاوه بر این، عصاره بلوبری حتی مانع رشد سلول های سرطانی در کبد انسان می شود. با این حال، مطالعات بیشتری برای تعیین اینکه آیا این اثر را می توان در بدن انسان تکرار کرد یا خیر، مورد نیاز است.
انگور
انگور، به خصوص انگور قرمز و بنفش، دارای ترکیبات گیاهی مفیدی است. یکی از مشهورترین آنها، رزوراترول است که دارای مزایای بسیاری برای بدن می باشد. بسیاری از مطالعات حیوانی نشان داده اند که انگور و آب انگور می توانند به کبد نفوذ کنند.
مطالعات نشان داده اند که این میوه می تواند مزایای متعددی از جمله کاهش التهاب، جلوگیری از آسیب و افزایش سطح آنتی اکسیدان ها را داشته باشد. یک مطالعه کوچک بر روی انسان های دارای NAFLD نشان داد که مصرف عصاره دانه انگور به مدت سه ماه موجب بهبود عملکرد کبد می شود.
با این حال، از آنجا که عصاره دانه انگور یک شکل متمرکز از این میوه است، ممکن است خود میوه اثرات مشابه ای با عصاره آن نداشته باشد. با این حال، طیف وسیعی از شواهد موجود در مطالعات حیوانی و برخی مطالعات انسانی نشان می دهد که انگور یکی از مواد غذایی مفید برای کبد است.
گلابی خاردار
گلابی خاردار یک نوع محبوب از کاکتوس خوراکی است. میوه و آب آن بیشتر مصرف می شود. این ماده در طب سنتی برای درمان زخم، خستگی و بیماری کبد مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه سال ۲۰۰۴ بر روی ۵۵ نفر نشان داد که عصاره این گیاه موجب کاهش علائم خماری می شود. شرکت کنندگان در این مطالعه، با مصرف این میوه قبل از نوشیدن الکلف تهوع، خشکی دهان و کاهش اشتها کمتری داشتند.
این مطالعه نشان داد که این اثرات ناشی از کاهش التهاب است که اغلب بعد از نوشیدن الکل اتفاق می افتد.
مطالعه دیگری بر روی موش ها نشان داد که مصرف عصاره گلابی خاردار، همراه با آفت کش مضر که برای کبد ضرر دارد، باعث کاهش سطح آنزیم و کلسترول می شود. مطالعات دیگر نیز نتایج مشابه ای را به دست آوردند.
یک مطالعه که اخیر بر روی موش ها انجام شد، به دنبال تعیین اثربخشی آب گلابی خاردار به جای عصاره آن در مبارزه با اثرات منفی الکل بود. این مطالعه نشان داد که مصرف آب این میوه پس از مصرف الکل میزان آسیب اکسیداتیو و آسیب کبدی را کاهش می دهد و سطح آنتی اکسیدان و التهاب را در بدن حفظ می کند.
آب چغندر قند
آب چغندرقند منبعی از نیترات و آنتی اکسیدانی به نام بتالین است که می تواند به سلامت قلب و کاهش آسیب اکسیداتیو و التهاب کمک کند. منطقی است که فرض کنیم که مصرف چغندر قند اثرات مشابه ای با آب چفندر دارد. با این حال، در اکثر مطالعات از آب این ماده استفاده شده است.
مطالعات متعدد روی موش ها نشان داده اند که آب لبو باعث کاهش آسیب اکسیداتیو و التهاب در کبد می شود و همچنین باعث افزایش آنزیم های طبیعی سم زدا خواهد شد. در حالی که نتایج مطالعات حیوانی امیدوار کننده هستند، اما مطالعات مشابه ای بر روی انسان ها انجام نشده است.
سبزیجات کریستالی
سبزیجات کریستالی مانند کلم بروکسل، بروکلی و سبزی خردل به دلیل فیبر زیاد یکی از یکی از مواد غذایی مفید برای کبد هستند. آنها همچنین ترکیبات گیاهی سودمندی دارند. مطالعات حیوانی نشان داده اند که عصاره کلم بروکسل و عصاره بروکلی می توانند سطح آنزیم های سم زدا در کبد را افزایش داده و از بدن در برابر آسیب کبدی محافظت کنند.
مطالعه انجام شده بر روی سلول های کبدی انسان نشان دادند که این سبزیجات حتی زمانی که پوره و پخته می شوند نیز از مواد غذایی مفید برای کبد محسوب خواهند شد. مطالعات اخیر بر روی مردان مبتلا به کبد چرب نشان می دهد که عصاره کلم بروکلی، که ترکیبات گیاهی مفیدی دارد، سطح آنزیم های کبدی را بهبود و استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد. همان مطالعه نشان داد که عصاره کلم بروکلی مانع از نارسایی کبد در موش ها می شود.
مطالعات انسانی در این زمینه محدود هستند. اما تا کنون مشخص شده که این سبزیجات یکی از مواد غذایی مفید برای کبد محسوب می شوند.
آجیل
مغزها و دانه ها، چربی، مواد مغذی (از جمله ویتامین E) و ترکیبات گیاهی مفیدی دارند. این ترکیبات مسئول مزایای زیادی، به خصوص برای قلب و کبد ما هستند. یک مطالعه شش ماهه که بر روی ۱۰۶ بیمار مبتلا به بیماری کبدی چرب غیر الکلی انجام شد نشان داد که مصرف آجیل با افزایش سطح آنزیم های کبدی همراه است.
علاوه بر این، مطالعه دیگری که در این تحقیق انجام شده نشان می دهد که افرادی که آجیل مصرف می کنند، با شانس کمتری برای ابتلا به NAFLD مواجه می باشند.
ماهی های چرب
ماهی های چرب حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند. این اسیدهای چرب باعث کاهش التهاب می شوند و با کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی ارتباط دارند.
چربی های موجود در ماهی های چرب برای کبد نیز مفید هستند. در واقع، مطالعات نشان داده اند که این مواد به جلوگیری از تجمع چربی کمک کرده، سطح آنزیم را طبیعی نگه می دارند، با التهاب مبارزه می کنند و مقاومت به انسولین را بهبود می بخشند.
در حالی که مصرف ماهی های چرب غنی از امگا ۳ برای کبد مفید است، تنها اضافه کردن چربی های امگا ۳ به رژیم غذایی نمی تواند سلامت کبد را تضمین کند. نسبت چربی های امگا ۳ به چربی های امگا ۶ نیز مهم است.
اکثر افراد چربی های امگا ۶ مورد نیاز خود را از روغن های گیاهی دریافت می کنند. افزایش بیش از حد نسبت امگا ۶ به امگا ۳ می تواند بیماری کبدی را ترویج دهد. بنابراین، همراه با مصرف امگا ۳ ایده خوبی است که مصرف چربی های امگا ۶ را نیز کاهش دهید.
روغن زیتون
روغن زیتون به دلیل مزایای زیادی، از جمله اثرات مثبت بر سلامت قلب و متابولیسم که دارد، یک چربی سالم محسوب می شود. با این حال، اثرات مثبتی نیز بر روی کبد دارد.
یک مطالعه کوچک بر روی ۱۱ نفر مبتلا به NAFLD نشان داد که مصرف یک قاشق چایخوری (۶٫۵ میلی لیتر) روغن زیتون در روز باعث افزایش آنزیم های کبدی و میزان چربی می شود. همچنین سطح پروتئین مرتبط با اثرات متابولیکی مثبت را افزایش می دهد.
شرکت کنندگانی که تجمع چربی کمتری داشتند، جریان خون در کبدشان بهتر بود.
چندین مطالعه اثرات مشابه ای مانند موارد زیر را بر روی انسان ها نشان دادند:
- تجمع کمتر چربی در کبد
- بهبود حساسیت به انسولین
- بهبود سطح آنزیم های کبدی در خون
انباشت چربی در کبد بخشی از مرحله اول بیماری کبد است. بنابراین اثر مثبت روغن زیتون بر چربی کبد و سایر جنبه ها، آن را به یکی از مواد غذایی مفید برای کبد تبدیل کرده است.